Bài 4: Ngày xuân Phố Cáo (trang 130) Tiếng Việt lớp 5 Tập 1 – Chân trời sáng tạo

Bài 4: Ngày xuân Phố Cáo – Tiếng Việt lớp 5

Đọc: Ngày xuân Phố Cáo trang 130, 131

Nội dung chính Ngày xuân Phố Cáo:

Bài đọc miêu tả cảnh thiên nhiên và con người ở bản Lán Xì vào ngày xuân.

* Khởi động

Câu hỏi (trang 130 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Quan sát tranh minh hoạ bài đọc và cùng bạn trao đổi:

– Tranh vẽ cảnh ở đâu? Vào mùa nào?

– Cảnh vật trong tranh có gì đặc biệt?

Trả lời:

– Tranh vẽ cảnh ở cánh đồng hoa Cải. Vào mùa xuân.

– Cảnh vật trong tranh rất yên bình. Có cánh đồng hoa cải trải dài, người dân đang lao động…

* Khám phá và luyện tập

Đọc

Văn bản: Ngày xuân Phố Cáo

Tôi đến bản Lán Xì, xã Phố Cáo vào một ngày xuân. Những nương cải mèo hoa nở vàng tươi lối đi như nô nức đón xuân sang. Bên ruộng còn nâu màu đất mới, mỗi người một việc, cày bừa xới đất. Gió xuân mang khói trắng về trời. Phía sau, dãy núi như đang nằm lặng chờ thời khắc lộc biếc chồi non bừng sắc nắng.

Tôi lặng lẽ bước qua những con đường đất, tìm đến nơi có khói đốt bốc lên làm mờ nhoè, bảng lảng cả những đồi thông chọc thẳng bầu trời. Khói đốt rơm rạ buổi chiều dường như khiến khung cảnh trở nên gần gũi. Xa xa, những dãy sa mộc xanh thẫm đang vươn dọc bầu trời như tường thành hiên ngang, che chở cho bản làng xứ núi.

Mùa này, củ cải đã to tướng nằm vùi xuống đất nâu, rồi trở mình nhô lên đón nắng xuân hiền hoà. Vài người đàn ông đang lo dắt bò cày xới. Một người đàn bà lúi húi đốt nương. Cạnh nhà, vài đụn rơm đã chất cao hơn cả bờ rào đá. Thỉnh thoảng, tôi cũng chẳng rõ là mây hay là khói đang bay ngang tay mình. Khung cảnh cứ yên bình đến thế, nhẹ nhàng đến thế. Tôi chỉ muốn ngồi lại bên hiên căn nhà vắng, nhìn ngắm mãi buổi chiều thênh thang.

Theo Nguyễn Hạnh Hà My

- Phố Cáo: một xã thuộc huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang.

- Sa mộc (còn gọi là sa mu): loài cây thân gỗ, lá kim, thân thẳng tắp, tán hình nón, cảnh ngang thành từng tầng.

- Cái mèo: một loại cái có nhiều ở vùng núi phía Bắc, được trồng ven các nương ngô, lúa.

- Bảng làng: lở mở, chập chờn, không rõ nét.

Trả lời câu hỏi:

Câu 1 (trang 131 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Tìm những từ ngữ, hình ảnh miêu tả cảnh thiên nhiên ở bản Lán Xì vào ngày xuân.

Trả lời:

Những từ ngữ, hình ảnh miêu tả cảnh thiên nhiên ở bản Lán Xì vào ngày xuân:

- Những nương cải mèo hoa nở vàng tươi lối đi như nô nức đón xuân sang.

- Bên ruộng còn nâu màu đất mới, mỗi người một việc, cày bừa xới đất.

- Gió xuân mang khói trắng về trời.

- Phía sau, dãy núi như đang nằm lặng chờ thời khắc lộc biếc chồi non bừng sắc nắng.

Câu 2 (trang 131 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Những đồi thông và những dãy sa mộc được tả có gì đẹp?

Trả lời:

Những đồi thông chọc thẳng bầu trời.

Những dãy sa mộc xanh thẫm đang vươn dọc bầu trời như tường thành hiên ngang, che chở cho bản làng xứ núi.

Câu 3 (trang 131 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Tìm trong đoạn 3 những hình ảnh làm nên sự yên bình của bản Lán Xì?

Thiên nhiên

Con người

?

Trả lời:

Thiên nhiên:

+ Củ cải đã to tướng nằm vùi xuống đất nâu, rồi trở mình nhô lên đón nắng xuân hiền hoà.

+ Khung cảnh cứ yên bình đến thế, nhẹ nhàng đến thế.

+ Cạnh nhà, vài đụn rơm đã chất cao hơn cả bờ rào đá.

Con người:

+ Vài người đàn ông đang lo dắt bò cày xới.

+ Một người đàn bà lúi húi đốt nương.

Câu 4 (trang 131 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Đặt một tên khác cho bài đọc và giải thích lí do em chọn tên đó.

Trả lời:

Tên khác: Cảnh chiều xuân

Lí do: Bài đọc viết về cảnh xuân. Trong bài xuất hiện hình ảnh đốt rơm rạ buổi chiều giống như đang miêu tả cảnh chiều ở những miền quê thanh bình.

Luyện từ và câu: Luyện tập về kết từ trang 131

Câu 1 (trang 131 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Chọn một kết từ phù hợp trong ngoặc đơn thay cho mỗi □ trong đoạn văn sau:

Mùa này mít đang xuống quả, mận đang nở hoa trắng □ (nên, và) ổi đã cho những trái chín đầu mùa. Bên dưới cái tầng xanh thứ nhất đó là giàn treo □ (của, như) bí, bầu và khổ qua.

Theo Hữu Thỉnh

Trả lời:

Mùa này mít đang xuống quả, mận đang nở hoa trắng và ổi đã cho những trái chín đầu mùa. Bên dưới cái tầng xanh thứ nhất đó là giàn treo của bí, bầu và khổ qua.

Câu 2 (trang 131 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Tìm cặp kết từ phù hợp thay cho hai □ trong mỗi câu sau:

a. □ trời mưa to □ mọi người vẫn đến đúng giờ.

b. □ rừng cây xanh tốt □ chim chóc kéo nhau về làm tổ.

c. □ em chăm chỉ đọc sách □ em sẽ biết thêm nhiều điều bổ ích.

Trả lời:

a. Mặc dù…….nhưng……..

b. Vì….nên…..

c. Nếu……thì…….

Câu 3 (trang 131 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Đặt câu với mỗi cặp kết từ sau:

Tuy ... nhưng ...

Giá mà ... thì ...

Chẳng những ... mà còn ...

Trả lời:

Tuy bị ốm nhưng em vẫn không nghỉ học.

Giá mà em học hành chăm chỉ hơn thì em đã đạt điểm cao.

Mai chẳng những học giỏi mà còn xinh xắn nữa.

Câu 4 (trang 131 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Viết 2 – 3 câu về ngày xuân ở xã Phố Cáo, trong đó có sử dụng ít nhất một cặp kết tử

Trả lời:

Ngày xuân ở Phố Cáo không chỉ đẹp đẽ mà còn rất yên bình. Những nương cải, con đường, đồi thông,… đều mang lại cho ta những cảm xúc khó tả.

Viết: Viết bài văn kể chuyện sáng tạo (Bài viết số 3) trang 132

Đề bài: Viết bài văn kể lại một câu chuyện đã đọc, đã nghe mà em thích bằng lời của một nhân vật trong câu chuyện đó.

Câu 1 (trang 132 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Viết bài văn dựa vào dàn ý đã lập ở trang 124.

Lưu ý:

Trả lời:

Tôi là Thì Là. Tôi muốn kể cho các bạn nghe về sự tích cái tên rất thú vị của mình.

Ngày xưa, các loài cây đều chưa có tên. Một hôm, Trời tập hợp chúng lại để ban cho mỗi loài một cái tên. Các loài cây đều đến thật sớm. Ai ai cũng hớn hở mong chờ được Trời đặt cho một cái tên thật đẹp. Mỗi loài cây đều diện bộ trang phục xinh đẹp nhất và khoe điểm nổi bật nhất của mình.

Cây có hương thơm dịu được Trời đặt tên là lan. Cây có điệu múa nhịp nhưng được đặt là tóc tiên. Loài cây có dáng đứng hiên ngang được gọi là thông. Các loại rau có cũng có mặt đông đủ để xin Trời những cái tên thật đẹp như quế, tía tô, húng,...

Đến cuối ngày, khi Trời đã mệt, tôi mới vội vã chạy đến. Tôi thở hổn hển, lòng rạo rực nói:

- Con xin lỗi vì bận chăm sóc bà đang bị bệnh nên con đã đến muộn. Xin Trời hãy thương tình đặt cho con một cái tên.

Thấy tôi run sợ nên Trời không trách phạt mà thương vô cùng. Ông suy nghĩ mãi rồi ngập ngừng:

– Tên của con... thì là... thì là...

Tôi nghe vậy mừng quá, hét toáng lên:

– Tôi có tên rồi! Tên tôi là "thì là”!

Tôi vội vàng cảm ơn Trời rồi chạy về nhà khoe với bà của mình. Bà khen tôi:

- Con có một cái tên thật đặc biệt!

Muôn loài đều rất yêu thích tên của tôi.

Từ đó, muôn loài gọi tôi là cây thì là.

Qua câu chuyện, em thấy Thì Là rất hiếu thảo. Trong khi mọi loài cây đều tranh thủ nhanh chân đến gặp ông Trời để xin được đặt những cái tên thật đẹp, do bà em bị ốm, nên Thì Là đã tận tình chăm sóc bà. Chính lòng hiếu thảo của em đã làm ông trời cảm động và muôn loài đều rất yêu mến Thì Là.

Câu 2 (trang 132 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Đọc lại và chỉnh sửa bài viết của em.

Gợi ý:

Từ xưng hô

Lời nói, ý nghĩ

Suy nghĩ, cảm xúc

Chính tả

?

Trả lời:

Em đọc lại và chỉnh sửa bài viết của em.

* Vận dụng

Câu hỏi (trang 132 sgk Tiếng Việt lớp 5 Tập 1): Chia sẻ với người thân những điều thú vị ở Phố Cáo vào ngày xuân.

Trả lời:

Em chia sẻ với người thân những điều thú vị ở Phố Cáo vào ngày xuân.