Những điểm mới của Luật bảo hiểm xã hội 2024
1. Luật bảo hiểm xã hội 2024 có hiệu lực khi nào?
Tại Điều 140 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định về hiệu lực thi hành như sau:
“Hiệu lực thi hành:
1. Luật này có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2025.
2. Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13, đã được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 84/2015/QH13, Luật số 35/2018/QH14 và Bộ luật số 45/2019/QH14 (gọi chung là Luật số 58/2014/QH13), cùng Nghị quyết số 93/2015/QH13 ngày 22 tháng 6 năm 2015 của Quốc hội về chính sách hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với người lao động sẽ hết hiệu lực kể từ ngày Luật này có hiệu lực.”
Như vậy, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2025.
2. Những điểm mới của Luật bảo hiểm xã hội 2024
Bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để xây dựng hệ thống BHXH đa tầng: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội, là hình thức BHXH do ngân sách nhà nước đảm bảo. Quy định mới này kế thừa và phát triển chính sách trợ cấp xã hội hằng tháng cho người cao tuổi không có lương hưu hoặc trợ cấp BHXH. Độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội được giảm xuống 75 tuổi thay vì 80 tuổi như hiện hành. Đối với người thuộc hộ nghèo và cận nghèo, độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ 70 đến dưới 75 tuổi.
Gia tăng sự liên kết giữa trợ cấp hưu trí xã hội và BHXH cơ bản: Luật bổ sung chế độ trợ cấp hằng tháng cho những người lao động không đủ điều kiện nhận lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Theo đó, công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ thời gian đóng BHXH (dưới 15 năm) và chưa đủ 75 tuổi để hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, nếu không nhận BHXH một lần và có yêu cầu, sẽ được hưởng trợ cấp hằng tháng. Trong thời gian nhận trợ cấp, ngân sách nhà nước sẽ đóng BHYT cho họ.
Mở rộng đối tượng tham gia BHXH: Luật BHXH 2024 mở rộng phạm vi tham gia BHXH bắt buộc đối với các nhóm như: chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh, người làm việc không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố, lao động bán thời gian, người quản lý doanh nghiệp và hợp tác xã không hưởng lương.
Bổ sung chế độ ốm đau, thai sản cho người làm việc không chuyên trách ở cấp xã: Người lao động không chuyên trách ở cấp xã được bổ sung quyền lợi hưởng chế độ ốm đau và thai sản, thay vì chỉ được nhận hưu trí và tử tuất như trước.
Bổ sung chế độ thai sản vào BHXH tự nguyện: Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng trợ cấp thai sản với mức 2 triệu đồng cho mỗi con sinh ra, do ngân sách nhà nước đảm bảo. Người lao động không phải đóng thêm so với mức đóng hiện hành.
Giảm số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu: Luật giảm yêu cầu về số năm đóng BHXH từ 20 năm xuống 15 năm, giúp gia tăng cơ hội nhận lương hưu cho người lao động.
Khuyến khích bảo lưu thời gian đóng BHXH thay vì nhận BHXH một lần: Luật mới khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu với nhiều quyền lợi hơn thay vì nhận BHXH một lần. Các trường hợp được phép nhận BHXH một lần gồm: đủ tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ 15 năm đóng BHXH, ra nước ngoài định cư, mắc bệnh nặng, suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên, hoặc không tiếp tục tham gia BHXH sau 12 tháng nghỉ việc.
Bảo đảm quyền tham gia BHXH cho lao động Việt Nam ở nước ngoài và lao động nước ngoài tại Việt Nam: Luật BHXH 2024 bảo vệ quyền lợi của người lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài và lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam bằng cách bổ sung các quy định liên quan đến thời gian tham gia BHXH quốc tế.
Nâng cao hiệu quả đầu tư Quỹ BHXH: Luật tăng cường quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng Quỹ BHXH, mở rộng danh mục và phương thức đầu tư nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của quỹ.
Bổ sung quy định về bảo hiểm hưu trí bổ sung: Luật bổ sung một chương về bảo hiểm hưu trí bổ sung, giúp người lao động và người sử dụng lao động có thêm lựa chọn để đóng góp và nhận mức lương hưu cao hơn.
Thay thế “mức lương cơ sở” bằng “mức tham chiếu”: Luật quy định thay “mức lương cơ sở” bằng “mức tham chiếu” để tính các chế độ BHXH. Mức tham chiếu này sẽ được điều chỉnh dựa trên chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế.
Tăng cường quản lý thu và đóng BHXH: Luật BHXH 2024 quy định cụ thể về quản lý việc thu và đóng BHXH, tăng cường xử lý các hành vi chậm hoặc trốn đóng BHXH nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động.
Tăng cường giao dịch điện tử trong BHXH: Luật tạo điều kiện cho người tham gia BHXH thông qua việc đẩy mạnh giao dịch điện tử và đơn giản hóa thủ tục hành chính.
Sửa đổi, bổ sung chế độ BHXH phù hợp với thực tiễn: Luật điều chỉnh các chế độ BHXH nhằm phù hợp với thực tế, bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người lao động, đồng thời điều chỉnh các quy định về chế độ ốm đau, thai sản, trợ cấp tuất hằng tháng, và thời gian nghỉ hưu.
3. Câu hỏi thường gặp
3.1 Độ tuổi nghỉ hưu theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024 thay đổi như thế nào?
- Theo lộ trình mới, độ tuổi nghỉ hưu đối với lao động nam sẽ tăng lên 62 tuổi vào năm 2028, và đối với lao động nữ sẽ là 60 tuổi vào năm 2035.
3.2 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có thay đổi gì về mức đóng bảo hiểm không?
- Mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vẫn duy trì theo tỷ lệ quy định cũ, nhưng có những điều chỉnh đối với một số trường hợp đặc biệt như người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
3.3 Người lao động có thể rút bảo hiểm xã hội một lần theo quy định mới không?
- Luật Bảo hiểm xã hội 2024 vẫn cho phép người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần, nhưng có những thay đổi về điều kiện để được hưởng chế độ này.