Giải Lịch sử 7 Bài 13 (Cánh diều): Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê (938 – 1009)
Với soạn, giải bài tập Lịch sử lớp 7 Bài 13: Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê (938 – 1009) sách Cánh Diều hay nhất, chi tiết sẽ giúp học sinh dễ dàng trả lời câu hỏi và làm bài tập Lịch sử 7 Bài 13.
Giải bài tập Lịch sử 7 Bài 13: Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê (938 – 1009)
Video giải Lịch sử 7 Bài 13: Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê (938 – 1009)
Trả lời:
- Sự thành lập
+ Sau trận chiến lịch sử tại sông Bạch Đằng (938), Ngô Quyền xưng vương, lập ra triều Ngô (939 - 968), đóng đô ở Cổ Loa
+ Sau khi Ngô Quyền mất, đất nước bị 12 sứ quân cát cứ. Năm 968, Đinh Bộ Lĩnh tái thống nhất đất nước, lên ngôi vua lập nên triều Đinh (968 - 981), đóng đô tại Hoa Lư.
+ Năm 981, Lê Hoàn lên ngôi vua, lập triều Tiền Lê (981 - 1009)
- Khái quát về tình hình chính trị, xã hội, văn hóa
+ Chính trị: từng bước củng cố hoàn chỉnh hơn, phát triển mạnh
+ Xã hội: Hai giai cấp chủ yếu là: giai cấp thống trị và giai cấp bị trị
+ Văn hóa: giáo dục chưa phát triển; Nho giáo bắt đầu xâm nhập; đạo Phật và văn hóa dân gian phát triển.
- Nhà Tiền Lê tiến hành cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống năm 981 để bảo vệ nền độc lập dân tộc.
1. Những nét chính về thời Ngô
Trả lời:
- Sự thành lập: sau khi đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, năm 939, Ngô Quyền xưng vương, chọn Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội ngày nay) làm kinh đô
- Bộ máy nhà nước:
+ Ngô Quyền bãi bỏ chức tiết độ sứ, thiết lập một triều đình mới ở trung ương. Vua đứng đầu triều đình, quyết định mọi công việc; dưới vua có các chức quan: quan văn, quan võ.
+ Ở địa phương, Ngô Quyền cử các tướng có công lao trấn giữ và quản lí các châu quan trọng.
2. Sự thành lập nhà Đinh
- Đọc thông tin và quan sát hình 13.3, hãy cho biết công lao của Đinh Bộ Lĩnh đối với dân tộc?
Trả lời:
Yêu cầu số 1: Quá trình Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước
- Năm 944, Ngô Quyền mất, Dương Tam Kha tiếm quyền, tự xưng là Bình Vương.
- Đến 965, chính quyền trung ương tê liệt, các hào trưởng địa phương nổi dậy khắp nơi, đất nước lâm vào “cục diện 12 sứ quân”.
- Trước tình hình đó, Đinh Bộ Lĩnh được sự ủng hộ của nhân dân đã liên kết với sứ quân Trần Lãm, chiêu dụ sứ quân Phạm Bạch Hổ và dẹp yên các sứ quân khác.
- Cuối năm 967, tình trạng cát cứ chấm dứt đất nước bình yên, thống nhất.
Yêu cầu số 2: Công lao của Đinh Bộ Lĩnh
- Dẹp yên các thế lực cát cứ, thống nhất đất nước.
- Thi hành nhiều chính sách nhằm củng cố sự thống nhất của đất nước, như: phong vương cho các con, cử tướng lĩnh thân cận nắm giữ các chức vụ chủ chốt; đúc tiền để lưu hành trong cả nước…
Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo
3. Tổ chức chính quyền thời Đinh, Tiền Lê
Trả lời:
- Chính quyền trung ương:
+ Đứng đầu nhà nước là Vua, nắm mọi quyền hành
+ Dưới vua là các quan đại thần và hệ thống quan lại, gồm các chức quan văn, quan võ; tăng quan, đạo quan.
- Chính quyền địa phương:
+ Các con vua được phong vương và trấn giữ các vùng hiểm yếu.
+ Cả nước được chia thành các lộ, phủ hoặc châu.
4. Đời sống văn hóa và xã hội
- Trình bày đời sống văn hóa thời Ngô, Đinh, Tiền Lê.
Trả lời:
Yêu cầu số 1: Những nét chính về đời sống xã hội thời Ngô, Đinh, Tiền Lê:
- Xã hội gồm các giai cấp và tầng lớp khác nhau về địa vị chính trị và kinh tế.
+ Giai cấp thống trị gồm: quý tộc, quan lại và một bộ phận nhà sư, đạo sĩ
+ Giai cấp bị trị gồm: nông dân, thợ thủ công, thương nhân và nô tì. Trong đó: nông dân là lực lượng lao động chính, có số lượng đông đảo nhất, đa số là người dân tự do, canh tác trên ruộng công làng xã. Nô tì là tầng lớp thấp kém nhất, số lượng không nhiều, chủ yếu phục vụ trong các gia đình quyền quý.
- Đời sống của nhân dân còn đơn giản, bình dị, mâu thuẫn giữa các tầng lớp và giai cấp chưa gay gắt.
Yêu cầu số 2: Đời sống văn hóa thời Ngô, Đinh, Tiền Lê:
- Tư tưởng - tôn giáo:
+ Đạo phật được truyền bá rộng rãi. Các nhà sư là người có học và được coi trọng, như: Ngô Chân Lưu, Đỗ Thuận, Vạn Hạnh,…
+ Nho giáo xâm nhập nhưng chưa ảnh hưởng đáng kể
- Giáo dục chưa phát triển
- Nhiều loại hình văn hóa dân gian tiếp tục phát triển, như: ca hát, nhảy múa, đua thuyền, đánh đu, đấu vật,…
5. Cuộc kháng chiến chống Tống của nhà Tiền Lê (Năm 981)
Trả lời:
- Hoàn cảnh: Nhân cơ hội Đinh Ttieen Hoàng và Đinh Liễn bị sát hại, nội bộ triều đình nhà Đinh mâu thuẫn, nhà Tống đã đem quân xâm lược Đại Cồ Việt
- Diễn biến chính:
+ Đầu năm 981, quân Tống do tướng Hầu Nhân Bảo chỉ huy tiến hành đánh Đại Cồ Việt theo đường Thủy (sông Bạch Đằng) và đường bộ (Lạng Sơn).
+ Lê Hoàn trực tiếp tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến.
+ Tại cửa sông Bạch Đằng, Lê Hoàn cho đóng cọc để chặn thuyền của quân Tống. Nhiều trận chiến đấu ác liệt diễn ra khiến quân Tống đại bại.
+ Trên bộ, quân Đại Cồ Việt cũng chặn đánh ác liệt ở Chi Lăng, buộc quân Tống phải rút quân. Thừa thắng, quân Đại Cồ Việt truy kích diệt địch, quân Tống chết đến quá nửa. Tướng giặc bị giết.
- Kết quả: cuộc kháng chiến thắng lợi.
- Ý nghĩa:
+ Giữ vững được nền độc lập, tự chủ của đất nước.
+ Chứng tỏ bước phát triển của đất nước và khả năng bảo vệ độc lập của quân dân Đại Cồ Việt.
+ Đem lại cho nhân dân niềm tự hào, lòng tin ở sức mạnh và tiền đồ của dân tộc.
Luyện tập & Vận dụng
Trả lời:
(*) Sơ đồ tham khảo
Trả lời:
|
Thời gian |
Sự kiện |
|
939 |
Ngô Quyền xưng vương và lập nên nhà Ngô |
|
944 |
Ngô Quyền mất, Dương Tam Kha tiếm quyền, tự xưng là Bình Vương. |
|
967 |
Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước |
|
968 |
Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế (Đinh Tiên Hoàng), lấy niên hiệu là Thái Bình, đặt tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư (Ninh Bình). |
|
979 |
Đinh Tiên Hoàng và con trai Đinh Liễn bị sát hại, con trai thứ là Đinh Toàn lên ngôi vua. |
|
981 |
- Quân Tống do tướng Hầu Nhân Bảo chỉ huy tiến đánh Đại Cồ Việt. - Cuộc kháng chiến chống Tỗng của nhân dân Đại Cồ Việt thắng lợi. |
Vận dụng 3 trang 46 Lịch Sử lớp 7: Giới thiệu về một nhân vật lịch sử được đề cập trong bài học.
Trả lời:
Gợi ý: Giới thiệu về nhân vật Đinh Bộ Lĩnh
Đinh Tiên Hoàng (Đinh Bộ Lĩnh 968 - 979) Đinh Bộ Lĩnh người động Hoa Lư, châu Đại Hoàng (Hoa Lư, Ninh Bình), con trai ông Đinh Công Trứ - một nha tướng của Dương Đình Nghệ, giữ chức thứ sử Châu Hoan.
Cha mất sớm, Đinh Bộ Lĩnh theo mẹ về quê ở, thường đi chăn trâu, bắt lũ trẻ khoanh tay làm kiệu để ngồi cho chúng rước và lấy bông lau làm cờ bày trận giả đánh nhau. Lớn lên rất thông minh, có khí phách và có tài thao lược.
Thấy nhân dân khổ sở vì loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh dựng cờ nghĩa, mong lập nghiệp lớn. Đinh Bộ Lĩnh theo về dưới cờ của Trần Minh Công (Trần Lãm) ở Bố Hải Khẩu, được Trần Lãm nhận làm con nuôi. Khi Trần Lãm mất, Đinh Bộ Lĩnh thay quyền đem quân về giữ Hoa Lư, chiêu mộ hào kiệt để dẹp loạn 12 sứ quân. Năm Mậu Thìn (968) sau khi dẹp xong loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế lấy niên hiệu là Tiên Hoàng đế, đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư.
Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo.
Lý thuyết Lịch Sử 7 Bài 13: Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê (939-1009)
1. Những nét chính về thời Ngô
- Sau khi đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, năm 939, Ngô Quyền xưng vương, chọ Cổ Loa làm kinh đô
- Bộ máy nhà nước
+ Trung ương: Vua đứng đầu có quyền lực tối cao; đặt các chức quan văn, quan võ.
+ Địa phương: Cử tướng có công trấn giữ và quản lí các châu.
- Việc xưng vương của Ngô Quyền và những chính sách của nhà Ngô đã mở ra thời kì độc lập, tự chủ lâu dài của đất nước.
2. Công cuộc thống nhất đất nước của Đinh Bộ Lĩnh và sự thành lập nhà Đinh
- Năm 944, Ngô Quyền mất, Dương Tam Kha tiếm quyền, các phe phái nổi lên khắp nơi → Đất nước không ổn định.
- Năm 965, Ngô Xương Văn chết, các thế lực cát cứ nổi lên, đất nước rơi vào tỉnh trạng chia cắt gọi là “cục diện 12 sứ quân”.
- Đinh Bộ Lĩnh liên kết với sứ quân Trần Lãm và Phạm Bạch Hổ tiến đánh các sứ quân khác.
- Kết quả:
+ Cuối năm 967, đất nước được thống nhất.
+ Năm 968, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế đặt tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư (Ninh Bình).
Đền thờ Đinh Tiên Hoàng (Ninh Bình)
3. Tổ chức chính quyền thời Đinh, Tiền Lê
* Tổ chức chính quyền nhà Đinh
- Duy trì như thời nhà Ngô.
- Năm 971, Đinh Tiên Hoàng có quy định cụ thể các cấp bậc văn võ và tăng đạo.
* Sự thành lập nhà Lê:
- Hoàn cảnh:
+ Cuối năm 979, Đinh Bộ Lĩnh bị ám hại, nội bộ triều đình rối loạn. Lê Hoàn được cử làm phụ chính.
+ Nhà Tống âm mưu xâm lược.
=> Trước nguy cơ xâm lược Lê Hoàn được suy tôn lên làm vua để chỉ huy cuộc kháng chiến, lập nên nhà Lê sử cũ gọi là Tiền Lê.
- Tổ chức bộ máy nhà nước:
+ Bộ máy nhà nước từ trung đến địa phương được hoàn thiện, củng cố.
+ Năm 1002, Lê Đại hành đã đổi 10 đạo thành lộ phủ, châu
4. Đời sống xã hội và văn hóa
- Xã hội tồn tại hai giai cấp chủ yếu là: giai cấp thống trị, giai cấp bị trị
+ Giai cấp thống trị gồm: vua, quan, địa chủ, quý tộc, một bộ phận nhà sư, đạo sĩ
+ Giai cấp bị trị gồm: nông dân, thợ thủ công, thương nhân, nô tì.
- Văn hóa
+ Giáo dục chưa phát triển.
+ Nho giáo bắt đầu xâm nhập, chưa có nhiều ảnh hưởng trong xã hội.
+ Đạo Phật được truyền bá rộng rãi.
+ Văn hóa dân gian như: ca hát, nhảy múa, đua thuyền, đánh vật,... phát triển.
Chùa Nhất Trụ ở Hoa Lư (Ninh Bình)
5. Cuộc kháng chiến chống Tống của nhà Tiền Lê (năm 981)
* Hoàn cảnh: Nhân cơ hội Đinh Tiền Hoàng và Đinh Liễn bị sát hại, nội bộ triều đình nhà Đinh có mâu thuẫn, quân Tống đã đem quân tiến đánh Đại Cồ Việt.
* Diễn biến:
- Đầu năm 981, Quân Tống tiến đánh nước ta theo hai đường:
+ Quân bộ theo đường Lạng Sơn.
+ Quân thủy: theo đường sông Bạch Đằng.
- Lê Hoàn trực tiếp tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến.
Lược đồ: Cuộc kháng chiến chống Tống của nhà Tiền Lê năm 981
* Kết quả:
- Quân Tống đại bại, nhiều tướng giặt bị giết và bắt sống.
- Cuộc kháng chiến chống Tông thắng lợi, nền độc lập dân tộc được giữ vững.
* Ý nghĩa:
- Biểu thị ý chí quyết tâm chống giặc ngoại xâm của dân ta.
- Chứng tỏ một bước phát triển của đất nước và khả năng bảo vệ độc lập dân tộc.
Xem thêm lời giải bài tập Lịch sử lớp 7 Cánh Diều hay, chi tiết khác:
Bài 14: Công cuộc xây dựng đất nước thời Lý (1009-1225)
Bài 15: Cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược của nhà Lý (1075-1077)
Bài 16: Công cuộc xây dựng đất nước thời Trần (1226-1400)
Bài 17: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên của nhà Trần (thế kỉ XIII)
Bài 18: Nhà Hồ và cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược (1400-1407)
Xem thêm tài liệu Lịch sử lớp 7 Cánh Diều hay, chi tiết khác:
Lý thuyết Bài 13: Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê (939-1009)
Xem thêm các chương trình khác:
- Giải sgk Toán 7 – Cánh Diều
- Giải sbt Toán 7 – Cánh Diều
- Lý thuyết Toán 7 – Cánh Diều
- Giải VBT Toán 7 – Cánh diều
- Soạn văn lớp 7 (hay nhất)– Cánh Diều
- Tác giả tác phẩm Ngữ văn lớp 7 – Cánh Diều
- Tóm tắt tác phẩm Ngữ văn lớp 7 – Cánh Diều
- Bố cục tác phẩm Ngữ văn lớp 7 – Cánh Diều
- Nội dung chính tác phẩm Ngữ văn lớp 7 – Cánh Diều
- Giải sbt Ngữ văn lớp 7 – Cánh Diều
- Văn mẫu lớp 7 – Cánh Diều
- Soạn văn lớp 7 (ngắn nhất) – Cánh Diều
- Giải VBT Ngữ văn lớp 7 – Cánh diều
- Giải sgk Tiếng Anh 7 - Explore English
- Giải sgk Tiếng Anh 7 – ilearn Smart World
- Trọn bộ Từ vựng Tiếng Anh 7 ilearn Smart World đầy đủ nhất
- Ngữ pháp Tiếng Anh 7 i-learn Smart World
- Bài tập Tiếng Anh 7 iLearn Smart World theo Unit có đáp án
- Giải sbt Tiếng Anh 7 - ilearn Smart World
- Giải sgk Khoa học tự nhiên 7 – Cánh Diều
- Lý thuyết Khoa học tự nhiên 7 – Cánh Diều
- Giải sbt Khoa học tự nhiên 7 – Cánh Diều
- Giải sgk Địa lí 7 – Cánh Diều
- Lý thuyết Địa Lí 7 – Cánh Diều
- Giải sbt Địa lí 7 – Cánh Diều
- Giải VBT Địa lí 7 – Cánh diều
- Giải sgk Tin học 7 – Cánh Diều
- Lý thuyết Tin học 7 – Cánh Diều
- Giải sbt Tin học 7 – Cánh Diều
- Giải sgk Giáo dục công dân 7 – Cánh Diều
- Lý thuyết Giáo dục công dân 7 – Cánh Diều
- Giải sbt Giáo dục công dân 7 – Cánh Diều
- Giải sgk Hoạt động trải nghiệm 7 – Cánh Diều
- Giải sbt Hoạt động trải nghiệm 7 – Cánh Diều
- Giải sgk Công nghệ 7 – Cánh Diều
- Lý thuyết Công nghệ 7 – Cánh Diều
- Giải sbt Công nghệ 7 – Cánh Diều
- Giải sgk Giáo dục thể chất 7 – Cánh Diều
- Giải sgk Âm nhạc 7 – Cánh Diều