Giải Kinh tế pháp luật 11 Bài 15 (Cánh diều): Quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo | KTPL 11

Giải KTPL 11 Bài 15: Quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo

Mở đầu trang 103 KTPL 11: Em hãy chia sẻ thông tin về một số vụ việc khiếu nại, tố cáo của công dân mà em biết.

Lời giải:

- Một số ví dụ về quyền tố cáo:

+ Trường hợp 1: Phát hiện một tụ điểm thường xuyên tổ chức đánh bạc, tiêm chích ma túy cho thanh niên xã, A đã gửi đơn tố cáo kèm theo các hình ảnh, bằng chứng tới cơ quan công an địa phương.

+ Trường hợp 2: Chứng kiến bạn M - 15 tuổi đi làm thuê cho quán ăn thường xuyên bị ông chủ đánh đập, chửi mắng, bà H đã viết đơn tố cáo đến cơ quan có thẩm quyền để có biện pháp xử lý hành vi của ông chủ quán.

Giải Kinh tế Pháp luật 11 trang 104

1. Pháp luật quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại

Câu hỏi trang 104 KTPL 11: Từ thông tin, theo em trong các trường hợp trên, các quyền của người khiếu nại đã được thực hiện?

Lời giải:

Trong các trường hợp 1, 2 và 3, các quyền của người khiếu nại được thực hiện là:

- Trong trường hợp 1, anh H là người khiếu nại đã thực hiện quyền tự mình khiếu nại quyết định xử phạt vi phạm hành chính của Cảnh sát giao thông.

- Trong trường hợp 2, người khiếu nại là mẹ chị N đã uỷ quyền cho chị N thực hiện quyền khiếu nại.

- Trong trường hợp 3, người khiếu nại là ông A đã thực hiện quyền yêu cầu cơ quan giải quyết khiếu nại áp dụng biện pháp cần thiết để ngăn chặn hậu quả có thể xảy ra do việc thi hành quyết định hành chính bị khiếu nại. Cụ thể, ông A đã yêu cầu áp dụng các biện pháp để tránh hư hỏng lô hàng hoá của mình.

Câu hỏi trang 104 KTPL 11: Em hiểu thế nào là quyền khiếu nại của công dân?

Lời giải:

Quyền khiếu nại là quyền của công dân, cơ quan, tổ chức được đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại hành vi hành chính khi có căn cứ cho rằng hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích của mình.

Giải Kinh tế Pháp luật 11 trang 106

Câu hỏi trang 106 KTPL 11: Từ thông tin, theo em trong trường 1, A có trách nhiệm gì khi thực hiện khiếu nại đối với quyết định sa thải của Công ty X?

Lời giải:

Trong trường hợp 1, khi thực hiện khiếu nại, A có trách nhiệm cung cấp đầy đủ giấy tờ xác nhận của bệnh viện về việc mình bị ốm phải nằm điều trị cho giám đốc công ty để chứng minh sự việc.

Câu hỏi trang 106 KTPL 11: Trong trường hợp 2, Q đã làm những gì để chỉ ra quyết định xử phạt vi phạm của Công an xã P là không đúng?

Lời giải:

Trong trường hợp 2, Q đã thực hiện các công việc sau để chỉ ra quyết định xử phạt vi phạm của công an xã P là không đúng:

+ Đi kiểm tra lại về chất ma tuý tại bệnh viện đa khoa huyện để chứng minh rằng mình âm tính với chất gây nghiện.

+ Cung cấp kết quả âm tính của bệnh viện.

+ Trình bày không sử dụng ma tuý và cam đoan chịu trách nhiệm trước pháp luật đối với thông tin của mình.

Giải Kinh tế Pháp luật 11 trang 107

2. Pháp luật quyền và nghĩa vụ của công dân về tố cáo

Câu hỏi trang 107 KTPL 11: Từ thông tin, theo em trong trường hợp 1, bà Q có những quyền gì khi làm đơn tố cáo đối với hành vi của Trần Văn X?

Lời giải:

Trong trường hợp 1, bà Q có quyền:

+ Gửi đơn tố cáo đến Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phường H - người có thẩm quyền giải quyết tố cáo theo quy định của pháp luật.

+ Được thông báo về việc thụ lí đơn tố cáo và quyết định giải quyết đơn thư tố cáo.

Câu hỏi trang 107 KTPL 11: Hành vi của ông H có phải thực hiện quyền tố cáo của công dân không?

Lời giải:

Hành vi của ông H là thực hiện quyền tố cáo của công dân, vì đã gửi đơn đến Uỷ ban nhân dân xã và cảnh sát môi trường về hành vi, việc làm vi phạm pháp luật của cơ sở sản xuất của một doanh nghiệp.

Giải Kinh tế Pháp luật 11 trang 108

Câu hỏi trang 108 KTPL 11: Em nhận xét như thế nào về trách nhiệm của ông Q khi quyết định tố cáo bà V lấn chiếm đất khu tập thể trong trường hợp 1?

Lời giải:

Trong trường hợp 1, khi quyết định tố cáo, bà V lấn chiếm đất khu tập thể, ông Q đã thực hiện đúng nghĩa vụ của người tố cáo, đến trụ sở Uỷ ban nhân dân cung cấp trực tiếp các thông tin, bức xúc của người dân tại khu tập thể.

Câu hỏi trang 108 KTPL 11: Việc làm đơn tố cáo không ghi rõ tên, địa chỉ người tố cáo là đúng hay sai? Vì sao?

Lời giải:

Việc làm đơn tố cáo mà không ghi rõ tên, địa chỉ người tố cáo là sai với quy định tại điểm a khoản 1 Điều 9 Luật Tố cáo “Người tố cáo có nghĩa vụ cung cấp thông tin cá nhân theo quy định tại Điều 23 Luật Tố cáo”.

Giải Kinh tế Pháp luật 11 trang 109

3. Hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật về quyền khiếu nại, tố cáo

Câu hỏi trang 109 KTPL 11: Theo em, hậu quả của các hành vi do chủ thể trong tình huống 1 và 2 gây ra là gì?

Lời giải:

- Hành vi của các chủ thể trong tình huống 1 và 2 đã gây ra những hậu quả sau:

+ Xúc phạm uy tín, danh dự, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân - trưởng phòng H.

+ Làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước, ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội.

Luyện tập

Luyện tập 1 trang 109 KTPL 11: Trong các trường hợp dưới đây, chủ thể nào thực hiện đúng, chủ thể nào thực hiện chưa đúng quyền khiếu nại, tố cáo? Vì sao?

A. Bà T gửi đơn đến Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã N khiếu nại về quyết định xử phạt hành chính của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã N đối với bà T.

B. Bạn M báo cáo với nhà trường về hành vi gian lận trong thi cử của bạn cùng lớp.

C. Ông V vận động người dân tổ dân phố nơi ông sinh sống không bị kích động, lôi kéo, dụ dỗ người khác đi khiếu nại đông người trái quy định pháp luật.

D. A cố tình vu khống, tố cáo đến cơ quan nơi chị L công tác những điều không đúng sự thật nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm của chị L.

Lời giải:

- Các trường hợp chủ thể thực hiện đúng: A, B, C.

- Các trường hợp chủ thể thực hiện chưa đúng: D.

Giải Kinh tế Pháp luật 11 trang 110

Luyện tập 2 trang 110 KTPL 11: Em hãy nêu những hành vi được làm và những hành vi vi phạm quyền khiếu nại, tố cáo trong các câu dưới đây:

A. Cố tình khiếu nại, tố cáo sai sự thật.

B. Người khiếu nại quyết định rút khiếu nại.

C. Kích động, xúi giục, cưỡng ép, dụ dỗ, mua chuộc, lôi kéo người khác tập trung đông người khiếu nại, gây rối an ninh trật tự công cộng.

D. Cưỡng ép, lôi kéo, kích động, dụ dỗ, mua chuộc người khác tố cáo sai sự thật.

Lời giải:

- Các hành vi được làm: B.

- Các hành vi vi phạm quyền khiếu nại, tố cáo: A, C, D.

Luyện tập 3 trang 110 KTPL 11: Em hãy nhận xét sự giống nhau và khác nhau giữa khiếu nại và tố cáo.

Lời giải:

♦ Giống nhau:

- Đều là những quyền chính trị cơ bản của công dân được quy định trong Hiến pháp.

- Là công cụ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của tập thể và của cá nhân.

- Là phương tiện để công dân tham gia quản lí nhà nước, xã hội.

♦ Khác nhau:

- Luật điều chỉnh:

+ Khiếu nại: Luật khiếu nại 2011

+ Tố cáo: Luật tố cáo 2018

- Khái niệm:

+ Khiếu nại: Quyền khiếu nại là quyền của công dân, cơ quan, tổ chức được đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại hành vi hành chính khi có căn cứ cho rằng hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích của mình.

+ Tố cáo: Quyền tố cáo là quyền công dân được phép báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.

- Chủ thể thực hiện:

+ Khiếu nại: Công dân, cơ quan, tổ chức thực hiện quyền khiếu nại.

+ Tố cáo: Chỉ có công dân có quyền tố cáo.

- Đối tượng bị khiếu nại, tố cáo:

+ Khiếu nại:

▪ Quyết định hành chính.

▪ Hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước.

▪ Quyết định kỷ luật cán bộ, công chức

+ Tố cáo:

▪ Hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ;

▪ Hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực.

- Yêu cầu về tính chính xác của thông tin khiếu nại, tố cáo:

+ Khiếu nại: Không có quy định.

+ Tố cáo: Người tố cáo phải:

▪ Trình bày trung thực về nội dung tố cáo; cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung tố cáo mà mình có được.

▪ Chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung tố cáo.

▪ Nếu tố cáo sai có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự tội vu khống tại Bộ Luật hình sự 2015.

- Thời hiệu:

+ Khiếu nại:

▪ Thời hiệu khiếu nại là 90 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính.

▪ Đối với trường hợp khiếu nại Quyết định kỷ luật cán bộ, công chức: Khiếu nại lần đầu thì thời hiệu là 15 ngày kể từ ngày nhận quyết định; Khiếu nại lần hai là 10 ngày, kể từ ngày cán bộ, công chức nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu.

▪ Đối với quyết định kỷ luật buộc thôi việc thì thời hiệu khiếu nại lần hai là 30 ngày, kể từ ngày cán bộ, công chức nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu.

+ Tố cáo: Không quy định vì nó phụ thuộc vào ý chỉ chủ quan của người tố cáo.

- Về việc rút đơn khiếu nại, tố cáo:

+ Khiếu nại:

▪ Người khiếu nại có thể rút khiếu nại tại bất cứ thời điểm nào trong quá trình khiếu nại và giải quyết khiếu nại.

▪ Cơ quan nhà nước đình chỉ việc giải quyết khi người khiếu nại rút đơn

+ Tố cáo:

▪ Người tố cáo chỉ có quyền rút toàn bộ nội dung tố cáo hoặc một phần nội dung tố cáo trước khi người giải quyết tố cáo ra kết luận nội dung tố cáo.

▪ Cơ quan Nhà nước vẫn tiếp tục giải quyết vụ việc tố cáo nếu có căn cứ cho rằng hành vi bị tố cáo có dấu hiệu vi phạm pháp luật, hoặc người tố cáo bị uy hiếp, mua chuộc.

Luyện tập 4 trang 110 KTPL 11: Em hãy xử lí tình huống sau:

a. Do xây dựng nhà khi chưa xin phép xây dựng nên ông A bị Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã xử phạt vi phạm hành chính (Quyết định số 13/QĐ-XPVPHC), trong đó phạt tiền ông A là 500 000 đồng và buộc ông A phải tháo dỡ công trình xây dựng trái phép. Ông A liền khiếu nại Quyết định số 13/QĐ-XPVPHC đến Toà án nhân dân huyện yêu cầu toà án huỷ quyết định nêu trên của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã A.

Em hãy nhận xét về hành vi khiếu nại của ông A. Theo quy định về quyền khiếu nại thì ông A có quyền khởi kiện hành chính tại Toà án đối với quyết định xử phạt vi phạm hành chính của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã không? Giải thích vì sao.

Lời giải:

+ Hành vi khiếu nại của ông A là không đúng pháp luật, vì ông đã thực hiện hành vi trái phép luật nên không được thực hiện quyền khiếu nại.

• Ông A không có quyền khởi kiện hành chính đối với quyết định xử phạt vi phạm hành chính của chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã, vì theo quy định tại khoản 1 Điều 7 Luật Khiếu nại, người khiếu nại có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Trong trường hợp này, ông A xây dựng nhà khi chưa xin phép là hành vi trái pháp luật, nên ông không có quyền khởi kiện tại Toà án hành chính.

Luyện tập 4 trang 110 KTPL 11: Em hãy xử lí tình huống sau:

b. K công tác tại bộ phận Quản lí cấp phép dự án xây dựng. Lãnh đạo huyện A nhận được một số phản ánh về việc anh K trả kết quả không đúng thời hạn, gây khó khăn, phiền hà cho tổ chức và công dân khi đến giao dịch các thủ tục cấp phép xây dựng. Sự việc tiếp diễn cho đến ngày lãnh đạo huyện A nhận được đơn thư tố cáo của ông B (giám đốc doanh nghiệp) rằng anh K gây phiền hà, sách nhiễu khi đến làm thủ tục cấp phép xây dựng công trình, hậu quả là chậm tiến độ đầu tư xây dựng công trình, gây thiệt hại đối với doanh nghiệp của ông B.

Em hãy nhận xét về hành vi của anh K. Theo quy định pháp luật về quyền tố cáo, doanh nghiệp của ông B sẽ thực hiện quyền như thế nào?

Lời giải:

+ Anh K đã có hành vi gây phiền hà cho tổ chức và công dân khi đến làm các thủ tục cấp giấy phép xây dựng.

+ Theo quy định của pháp luật, ông B sẽ thực hiện quyền tố cáo bằng cách:

1/ Gửi đơn hoặc trực tiếp tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.

2/ Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền thông báo về việc thụ lí giải quyết tố cáo, thông báo chuyển vụ việc tố cáo sang cơ quan có thẩm quyền giải quyết, thông báo kết quả giải quyết tố cáo.

Vận dụng

Vận dụng trang 110 KTPL 11: Em hãy cùng bạn lập kế hoạch tìm hiểu và thiết kế sản phẩm về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo và trình bày sản phẩm trước lớp.

Lời giải:

(*) Sản phẩm tham khảo: Tờ gấp “Tìm hiểu một số quy định pháp luật về Tố cáo”

Trang số 1:

Trang số 2:

Lý thuyết Quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo

1. Pháp luật quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại

a. Quyền công dân về khiếu nại

- Quyền của công dân về khiếu nại bao gồm:

+ Tự mình khiếu nại hoặc uỷ quyền cho người khác thực hiện quyền khiếu nại;

+ Tham gia đối thoại hoặc uỷ quyền cho người đại diện hợp pháp tham gia đối thoại;

+ Được quyền nhận các thông tin liên quan đến quá trình giải quyết khiếu nại trừ những nội dung thuộc bí mật nhà nước;

+ Được yêu cầu người giải quyết khiếu nại áp dụng các biện pháp khẩn cấp để ngăn chặn hậu quả có thể xảy ra do việc thi hành quyết định hành chính bị khiếu nại;

+ Đưa ra chứng cứ về việc khiếu nại và giải trình ý kiến của mình về chứng cứ đó;

+ Nhận văn bản trả lời về việc thụ lí giải quyết khiếu nại, nhận quyết định giải quyết khiếu nại;

+ Được khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp đã bị xâm phạm, được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật,

+ Khiếu nại lần hai hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án theo quy định của Luật Tố tụng Hành chính;

+ Rút khiếu nại.

b. Nghĩa vụ của công dân về khiếu nại

- Công dân thực hiện quyền khiếu nại có nghĩa vụ sau:

+ Khiếu nại đến đúng người có thẩm quyền giải quyết.

+ Trình bày trung thực sự việc, đưa ra chứng cứ về tính đúng đắn, hợp lý của việc khiếu nại, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan cho người giải quyết khiếu nại; chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung trình bày và việc cung cấp thông tin, tài liệu đó;

+ Chấp hành quyết định hành chính, hành vi hành chính mà mình khiếu nại trong thời gian khiếu nại, trừ trường hợp quyết định, hành vi đó bị tạm đình chỉ thi hành theo quy định tại Luật Khiếu nại;

+ Chấp hành nghiêm chỉnh quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật;

+ Thực hiện các quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.

2. Pháp luật quyền và nghĩa vụ của công dân về tố cáo

a. Quyền của công dân về tố cáo

- Công dân thực hiện tố cáo có quyền sau:

+ Được bảo đảm bí mật họ tên, địa chỉ, bút tích và thông tin cá nhân khác.

+ Được thông báo về việc thụ lí hoặc không thụ lí tố cáo, chuyển tố cáo đến cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết, gia hạn giải quyết tố cáo, đình chỉ, tạm đình chỉ việc giải quyết tố cáo, tiếp tục giải quyết tố cáo, kết luận nội dung tố cáo.

+ Tố cáo tiếp khi có căn cứ cho rằng việc giải quyết tố cáo của cơ quan, to chức, cá nhân có thẩm quyền không đúng pháp luật hoặc quá thời hạn quy định mà tố cáo chưa được giải quyết;

+ Rút tố cáo.

+ Đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ người tố cáo, được khen thưởng, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.

c. Nghĩa vụ của công dân về tố cáo

- Công dân thực hiện tố cáo có các nghĩa vụ sau:

+ Cung cấp thông tin cá nhân;

+ Trình bày trung thực về nội dung tố cáo;

+ Cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung tố cáo mà mình có được.

+ Chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung tố cáo;

+ Hợp tác với người giải quyết tố cáo khi có yêu cầu;

+ Bồi thường thiệt hại do hành vi cố ý tố cáo sai sự thật của mình gây ra.

Tố cáo phải đúng sự thật

3. Hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật về quyền khiếu nại, tố cáo

- Hành vi vi phạm pháp luật về quyền khiếu nại, tố cáo ảnh hưởng đến: hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, Nhà nước; tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội; xúc phạm uy tín danh dự, hoặc xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Xem thêm lời giải bài tập Kinh tế pháp luật lớp 11 Cánh diều hay, chi tiết khác:

Bài 16: Quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc

Bài 17: Quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm

Bài 18: Quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở

Bài 19: Quyền được bảo đảm an toàn và bí mật thư tín, điện thoại, điện tín

Bài 20: Quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin