Chuyên đề Lịch sử 12 (Chân trời sáng tạo) Một số tín ngưỡng ở Việt Nam

Giải Chuyên đề Lịch sử 12 Một số tín ngưỡng ở Việt Nam

Câu hỏi trang 7 Chuyên đề Lịch Sử 12: Trình bày những nét chính của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên thông qua trải nghiệm thực tế của em.

Lời giải:

- Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên là loại hình tín ngưỡng truyền thống có vị trí rất quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt Nam.

+ Bản chất của tín ngưỡng là sự phản ánh niềm tin về mối quan hệ giữa người đang sống với người đã khuất.

+ Thực hành tin ngưỡng thờ cúng tổ tiên là cách các thế hệ sau bày tỏ lòng thành kính, biết ơn đối với tổ tiên.

- Các nét chính của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên tại gia đình:

+ Mỗi gia đình lập bàn thờ tổ tiên ở nơi trang trọng nhất trong nhà, mỗi dòng họ lập nhà thờ họ (từ đường).

+ Tổ chức các hoạt động cúng vào các ngày sóc (mồng 1), vọng (ngày rằm), kị nhật (ngày mất), Tết, các lễ quan trọng của gia đình.

+ Giỗ là nghi thức quan trọng để tưởng nhớ người thân qua đời theo âm lịch. Nghi thức giỗ được tổ chức ở mỗi gia đình hoặc nhà thờ gia tộc với lễ vật, hương, hoa đặt trang trọng trên bàn thờ.

+ Thực hành nghi thức cúng giỗ tổ tiên là dịp để mọi thành viên trong gia đình sum họp, tưởng nhớ người đã khuất và giáo dục đạo đức cho các thế hệ con cháu.

Câu hỏi trang 8 Chuyên đề Lịch Sử 12: Trình bày những nét chính của tín ngưỡng thờ Quốc Tổ Hùng Vương trong đời sống văn hoá tinh thần của người Việt Nam.

Lời giải:

- Tín ngưỡng thờ Quốc Tổ Hùng Vương thể hiện giá trị đạo đức truyền thống tưởng nhớ công lao dựng nước của các vua Hùng và tinh thần yêu nước, truyền thống đoàn kết dân tộc.

- Nghi thức truyền thống chính là các hoạt động hướng về ngày giỗ Tổ mồng Mười tháng Ba âm lịch hằng năm.

- Quốc Tổ Hùng Vương được thờ tại các đền thờ khắp cả nước nhưng Khu di tích lịch sử Đền Hùng (Phú Thọ) là trung tâm thờ tự lớn nhất, lâu đời nhất.

- Đại lễ quốc gia hằng năm được cử hành tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng (Lễ hội Đền Hùng) với 2 phần lễ và hội.

+ Phần lễ được cử hành trọng thể với lễ rước kiệu vua và lễ dâng hương, dâng lễ vật truyền thống là bánh chưng, bánh giầy và nghi thức đánh trống đồng.

+ Phần hội tiếp sau phần lễ, với cuộc thi rước kiệu của các làng quanh vùng, các cuộc thi hát xoan, hát ả đào, hát nhà tơ và các trò chơi dân gian

- Năm 2012, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.

Câu hỏi trang 9 Chuyên đề Lịch Sử 12: Trình bày những nét chính của tín ngưỡng thờ Mẫu.

Lời giải:

- Nguồn gốc và nội dung phản ánh:

+ Tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam có nguồn gốc bản địa lâu đời từ tín ngưỡng thờ Nữ thần, lấy

việc tôn thờ tính Nữ, Mẫu (Mẹ) với các quyền năng sinh sôi, bảo trợ và che chở cho con người.

+ Tín ngưỡng thờ Mẫu phản ánh đậm nét những đặc trưng của văn hoá nông nghiệp lúa nước, như: tôn trọng và gắn bó mật thiết với thiên nhiên, nguyên lí nhị nguyên và khuynh hướng đề cao nữ tính…

- Quá trình phát triển của tín ngưỡng thờ Mẫu:

+ Cùng với sự phát triển kinh tế-xã hội và quá trình giao lưu văn hoá, các cộng đồng cư dân trên lãnh thổ Việt Nam đã dần hội tụ tín ngưỡng thờ đa thần vào một số vị Nữ thần chính. Tiêu biểu là tín ngưỡng thờ Tam phủ-Tứ phủ (ở vùng Bắc Bộ), tín ngưỡng thờ Thiên Y A Na (ở vùng Trung Bộ), tín ngưỡng thờ Ngũ Hành nương nương (ở khu vực Nam Bộ).

+ Đầu thế kỉ XVI, trên cơ sở tín ngưỡng thờ Tam phủ-Tứ phủ cùng với sự suy tôn Thánh Mẫu Liễu Hạnh, Đạo Mẫu-một tôn giáo bản địa sơ khai đã hình thành. Trong điện hoặc phủ thờ của Đạo Mẫu quy tụ hàng chục vị thần linh dưới sự điều khiển của Tam Toà Thánh Mẫu (Mẫu Thượng Ngàn, Mẫu Địa, Mẫu Thoải/ Thuỷ), trong đó, Thánh Mẫu Liễu Hạnh được tôn vinh như một giáo chủ, hoá thân của Mẫu Thượng Thiên.

+ Trong đời sống dân gian, thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu gắn với nghi lễ hầu đồng. Đây là một nghi lễ mang đậm tính văn hoá dân gian thể hiện qua trang phục, âm nhạc, hát chầu văn, múa và diễn xướng với khát vọng cầu sức khoẻ, bình an và làm ăn phát đạt.

+ Năm 2016, Thực hành Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam phủ của người Việt đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.

Câu hỏi trang 11 Chuyên đề Lịch Sử 12: Trình bày những nét chính về tín ngưỡng thờ Thành hoàng qua thông tin trong bài và hoạt động trải nghiệm của em.

Lời giải:

- Thành hoàng hay Thành hoàng bổn cảnh là vị thần cai quản, bảo trợ, định đoạt phúc hoạ cho một cộng đồng người sống trong một khu vực nhất định. Thành hoàng có thể là nhiên thần hoặc nhân thần, được người dân thờ trong đình, đền, miếu,...

- Tín ngưỡng thờ Thành hoàng có nguồn gốc gắn liền với lịch sử hình thành, phát triển của làng, xã ở Việt Nam. Tín ngưỡng thờ Thành hoàng mang dậm dấu ấn tâm linh, thể hiện đạo lí “uống nước nhớ nguồn”, mong muốn được bảo vệ và được trường tồn của người dân trong các làng, xã.

- Để tri ân các vị Thành hoàng, mỗi năm, các làng, xã đều tổ chức lễ hội làng, thường là vào các ngày sinh, ngày kị hay ngày hiển linh của các Thành hoàng. Lễ hội Thành hoàng làng gồm hai phần: phần lễ và phần hội.

+ Phần lễ thường diễn ra ở trong thần điện của đình, đền, miếu, theo một trật tự gồm: cáo, hiến tế, cầu xin, tạ ơn…

+ Phần hội được tổ chức ở sân đình hoặc khoảng đất trống trước đền, miếu,.. với nhiều trò chơi dân gian, biểu diễn nghệ thuật thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách tham dự.

Câu hỏi trang 12 Chuyên đề Lịch Sử 12: Nêu những nét chính của tín ngưỡng thờ anh hùng dân tộc.

Lời giải:

- Tín ngưỡng thờ anh hùng dân tộc có lịch sử lâu đời, gắn liền với lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc.

- Tín ngưỡng thờ các anh hùng dân tộc được thực hiện dưới nhiều hình thức như lập đền thờ, miếu thờ, tượng đài, khu tưởng niệm, lập bia ghi công đức...

- Đối tượng được thờ trong tín ngưỡng thờ anh hùng dân tộc, như: Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Ngô Quyền, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Nguyễn Trãi,... nhưng cũng có thể là những nhân vật truyền thuyết được thiêng hoá với công tích huyền thoại, như: Thánh Gióng, Chử Đồng Tử,..

- Nghi thức thờ cúng anh hùng dân tộc được tổ chức ở cấp độ quốc gia hoặc địa phương, bao gồm phần lễ và phần hội.

+ Phần lễ diễn ra vào ngày giỗ của các vị anh hùng hoặc vào tiết xuân, thu hằng năm với nghi thức rước kiệu, dâng hương, tế cáo.

+ Phần hội gồm nhiều sinh hoạt cộng đồng như diễn xướng, thi đấu võ, vật, các trò chơi dân gian…

- Thực hành nghi lễ thờ cúng anh hùng dân tộc là dịp để người dân ôn lại những sự kiện lịch sử của dân tộc, tưởng nhớ đến truyền thống hào hùng của cha ông, tiếp thêm lòng yêu nước và ý thức tự cường dân tộc.