Bố cục Xúy Vân giả dại hay, chính xác nhất - Kết nối tri thức

Bố cục Xúy Vân giả dại - Ngữ văn lớp 10 Kết nối tri thức

Bài giảng Ngữ văn 10 Xúy Vân giả dại - Kết nối tri thức

A. Bố cục Xúy Vân giả dại

- Đoạn 1: Từ đầu đến “Ra đây có phải xưng danh không nhỉ”: Sự đau khổ, tủi phận, xấu hổ của Xuý Vân

- Đoạn 2: Tiếp theo đến “Chị em ơi, tôi than thân tôi vài câu nhé”: Sự hối hận và đau khổ của Xúy Vân

- Đoạn 3: Còn lại: Sự thức tỉnh của Xúy Vân rồi lại rơi vào điên loạn, không tỉnh táo

B. Nội dung chính Xúy Vân giả dại

Xúy Vân bước ra sân khấu với những câu hát nửa điên dại, ngô nghê, nửa chân thực tỉnh táo về thân phận dang dở, bẽ bàng. Sau những câu hát xưng danh là tâm sự đau xót về một cuộc đời lạc lõng, cô đơn, vô nghĩa. Đoạn trích tiếp tục những lời độc thoại về nỗi thất vọng trước mâu thuẫn vì ước mơ hạnh phúc tốt đẹp gặp phải thực tế phũ phàng. Màn kịch kết thúc trong tiếng cười điên dại, bất ổn, trớ trêu trong tâm trạng của Xúy Vân.

C. Tóm tắt tác phẩm Xúy Vân giả dại

Tóm tắt tác phẩm Xúy Vân giả dại (mẫu 1)

Văn bản: Xuý Vân với những câu hát nửa điên dại, ngô nghê, nửa chân thực tỉnh táo về thân phận dang dở, bẽ bàng. Sau những câu hát xưng danh là tâm sự đau xót về một cuộc đời lạc lõng, cô đơn, vô nghĩa. Đoạn trích tiếp tục những lời độc thoại về nỗi thất vọng trước mâu thuẫn vì ước mơ hạnh phúc tốt đẹp gặp phải thực tế phũ phàng.

Tóm tắt tác phẩm Xúy Vân giả dại (mẫu 2)

Xúy Vân là người con gái đẹp người, đẹp nết,là con gái của viên huyện Tể được gả cho Kim Nham một anh thư sinh nghèo hiếu học. Cuộc hôn nhân ép buộc không có tình yêu đã đưa cuộc đời nàng đến một tấn bi kịch. Sau khi về nhà chồng, Kim Nham phải lên Tràng An để dùi mài kinh sử để Xúy Vân ở nhà bơ vơ trong sự ghẻ lạnh và coi thường của gia đình. Vì quá buồn tủi và khao khát tìm kiếm hạnh phúc của đời mình nàng đã tin theo Trần Phương, hắn bày kế xúi Xúy Vân giả điên để được tự do thoát khởi nhà chồng. Nhưng không ngờ rằng Trần Phương là một tên “Sở Khanh”, đểu cáng bỏ lại nàng, khiến nàng tuyệt vọng từ giả điên thành điên thật.

D. Tác giả, tác phẩm Xúy Vân giả dại

I. Tác phẩm văn bản Xúy Vân giả dại

1. Thể loại: chèo

2. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác

- Tác phẩm trích chèo Kim Nhan

3. Phương thức biểu đạt: tự sự, biểu cảm

4. Tóm tắt văn bản Xúy Vân giả dại

Tác phẩm kể về sự việc giả điên của Xúy Vân để mong được thoát khỏi Kim Nham. Trong suốt đoạn trích Xúy Vân không ngừng than thở, kể lể và thể hiện sự điên loạn, dở hơi của mình bằng những giọng điệu của chèo như nói lệch, vỉa, hát quá giang, đế, điệu con gà rừng, hát sắp, hát ngược,… để mọi người tin là mình đã điên thật nhằm mong muốn được Kim Nham giải thoát để đi theo người tình của mình.

5. Bố cục văn bản Xúy Vân giả dại

- Phần 1 Từ đầu… xưng danh không nhỉ: Tâm trạng buồn đau của nhân vật

- Phần 2 Tiếp theo …than thân tôi vài câu nhé: Xúy Vân giới thiệu bản thân

- Phần 3 Còn lại: Xúy Vân than thân

6. Giá trị nội dung văn bản Xúy Vân giả dại

- Kể về Xúy Vân than trách số phận mình

7. Giá trị nghệ thuật văn bản Xúy Vân giả dại

- Sử dụng ngôn ngữ linh hoạt

- Thành công trong xây dựng tâm lý nhân vật

E. Đọc tác phẩm Xúy Vân giả dại

Chèo cổ còn được gọi là chèo truyền thống hay chéo sân đình, là một thể loại sân khấu kịch hát dân gian đặc sắc, sản phẩm nghệ thuật của nông thôn các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. Nghệ thuật chèo là nghệ thuật tổng hợp, phối hợp nhuần nhuyễn giữa kịch bản, lời hát, động tác múa và âm nhạc.

Phần quan trọng nhất trong một vở chèo là kịch bản (tích chèo), "có tích mới dịch nên trở", song sự hấp dẫn của chèo là ở nghệ thuật biểu diễn chứ không chỉ ở kịch bản. Mỗi vở chèo thường có một hoặc vài cảnh đặc sắc, thể hiện tập trung giá trị của tác phẩm. Ví dụ : ở vô Quan Âm Thị Kính là cảnh Thị Mẫu lên chùa và Việc làng ; ở vô Chu Mãi Thần là cảnh Tuần Ti – đào Huế, ở vô Km Nham là cảnh Xuý Vân giả dại.... Đoạn trích Xúy Vân giả dại là một trong những đoạn hay nhất của chèo cổ Việt Nam.

Tóm tắt vở chèo Kim Nham :

Kim Nham là một học trò nghèo tỉnh Nam Định, ngụ học ở Tràng An (Hà Nội), được viên huyện Tể đem con gái là Xuý Vân gả cho. Xuý Vân là một cô gái đảm đang, khéo léo, ước mong của cô chỉ là một gia đình chồng cày vợ cấy, "Chờ cho lúa chín bông vàng - Để anh đi gặt để nàng mang cơm". Sau khi cưới vợ, Kim Nham lại lên Tràng An "dùi mài kinh sử, còn Xuý Vân rất buồn trong cảnh chờ đợi.

Kim Nham vắng nhà thì Trần Phương, một gã nhà giàu nổi tiếng phong tình ở Đông Ngàn (Bắc Ninh) tìm cách tán ảnh Xuý Vân, xui năng giả đền đại để thoát khỏi Kim Nham rồi hắn sẽ cưới. Xuý Vân nghe theo, giả điên. Kim Nham mới hết thầy thuốc, cô đồng, thầy cúng đến chạy chữa cho vợ nhưng không kết quả. Chàng đành phải làm giấy cho Xuý Vân được tự do. Xuý Văn bộ Kim Nham chạy theo Trần Phương, nhưng gã "Sở Khanh" này đã quay lưng lại với nàng. Xuý Vân lỡ làng, đau khổ, không dám về nhà. Từ chỗ giả đền, nàng trở nên điền thật.

Kim Nham do quyết chí học hành, đã đỗ cao, được bổ làm quan. Trong khi đó Xuý Vân đến dại, phải đi ăn xin. Nhận ra vợ cũ, Kim Nham bỏ một nền bạc" vào nằm cơm sai người đem cho. Xuý Vân bề nắm cơm, thấy có bạc, hỏi ra mới biết. Xấu hổ, đau đớn quá, nàng nhảy xuống sông tự vẫn.

Đoạn trích sau đây kể về việc Xuý Vân giả dại buộc Kim Nham phải trả nàng về nhà, để đi theo Trần Phương.

XUÝ VÂN (nói lệch).

Đau thiết thiệt van, 

Than cùng bà Nguyệt. 

Đánh cho lê liệt, 

Chết mệt con đồng.

Bắt đò sang sông.

Bớ đò, bớ đờ

(Via):

Tôi kêu đò, đò nọ không thưa,

Tôi càng chờ càng đợi, càng trưa chuyển độ.

(Hát quá giang)(*) :

Nên tôi phải lụy đò,

Cách con sông nên tôi phải lụy đò,

Bởi ông trời tối, phải lụy có bán hàng. 

Chả nên gia thất thì về,

Ở làm chi mãi cho chúng chứ, bạn cười.

Tôi chắp tay lạy bạn đừng cười,

Tôi không trăng gió lại gặp người gió trăng.

Gió trăng thời mặc gió trăng,

Ai ơi giữ lấy đạo hằng chớ quên.

Chị em ơi !

Ra đây có phải xưng danh không nhỉ ? 

(Ɖế)  Không xưng danh, ai biết là ai ?

XUÝ VÂN:

Bước chân vào tôi thưa rằng vậy,

Chẳng giấu gì Xuý Vân là tôi. 

Tuy dại dột, tài cao và giá,

Thiên hạ đồn rằng tôi hát hay đã lạ,

Ai cũng gọi là cô ả Xuý Vân.

Phụ Kim Nham, say đắm Trần Phương,

Nên đến nỗi điên cuồng rồ dại.

(Hát điệu con gà rừng):

Con gà rừng ăn lẫn với công,

Đắng cay chẳng có chịu được, ức !

Mà để láng giềng ai hay ?

Bông bông dắt, bông bóng dầu,

Xa xa lắc, xa xa lâu,

Láng giềng ai hay, ức bởi xuân huyện (2)

Chờ cho bóng lúa chín vàng,

Để anh đi gặt, để nàng mang cơm.

Bông bông đắt, bóng bóng dầu,

Xa xa lắc, xa xa lâu

Láng giềng ai hay, ức bởi xuân huyện.

(Tiếng trống nhịp nổi lên. Xuý Vân múa điệu bắt nhện xe tơ dệt cửi. Múa xong, Xuý Vân hát lên rồi cười và hát điệu sa lệch...)

Rủ nhau lên núi Thiên Thai

Thấy hai con qua đang ăn xoài trên cây.

Ba cô bán mắm trong làng.

Mắm không bán hết, còn quang với thùng... 

Chị em ơi, tôi than thân tôi vài câu nhé. 

(Đế):   ờ.

XUÝ VÂN (nói điệu sử rầu) :

Than ôi!

Tôi thương nhân ngãi, tôi nhớ nhân tình,

Đêm năm canh tôi thức cả vừa năm.

(Hát sắp) :

Than rằng nhân ngãi, cựu tình? tới đâu,

Con cá rô nằm vũng chân trâu, 

Để cho năm bảy cần câu châu vào

(Nói):

Chị em ơi, tôi hát xuôi cũng được,

Mà tôi hát ngược cũng hay,

Tôi hát câu này cho chị em nghe nhé !

(Hát ngược) :

Chiếc trống cơm, ai khéo vỗ nên bông, 

Một đàn các cô con gái lội sông tế bèo. 

Chuột đậu cành vào, muỗi ấp cánh dơi, 

Ông Bụt kia bẻ cổ con nai,

Cái trứng gà mà tha con quạ lên ngồi trên cây. 

Ở trong đình có cái khua, cái nhỏ  

Ở trong cái nón có cái kèo, cái cột, 

Ở dưới sống có cái phố bán bát, 

Lên trên biển ta đốn gỗ làm nhà, 

Con vâm kia ấp trứng ba ba,

Cưỡi con gà mà đi đánh giặc !

(Xuý Vân vào, vừa đi vừa cười điên dại).

F. Ý nghĩa nhan đề Xúy Vân giả dại

Nhan đề “Xuý Vân giả dại” góp phần nói lên nội dung chính của đoạn trích. Đây là trích đoạn đặc sắc nhất trong vở chèo Kim Nham. Trích đoạn tập trung thể hiện bi kịch tình yêu và nội tâm đầy mâu thuẫn của Xuý Vân, qua đó bộc lộ tinh thần nhân đạo sâu sắc của tác giả dân gian.

Xem thêm các bài Bố cục Ngữ văn lớp 10 sách Kết nối tri thức hay, ngắn gọn khác:

Bố cục Huyện đường

Bố cục Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân

Bố cục Hồn thiêng đưa đường

Bố cục Tác giả Nguyễn Trãi

Bố cục Bình Ngô đại cáo