Bố cục Xã trường – Mẹ Đốp hay, chính xác nhất - Chân trời sáng tạo

Bố cục Xã trường – Mẹ Đốp - Ngữ văn lớp 10 Chân trời sáng tạo

A. Bố cục Xã trường – Mẹ Đốp

- Phần 1: Từ đầu ... xã ngồi: Thái độ xã trưởng

- Phần 2: Còn lai: Thái độ của mẹ Đốp

B. Nội dung chính Xã trường – Mẹ Đốp

Xã trưởng và mẹ Đốp đi rêu rao về việc Thị Mầu chưa có chồng mà đã có chửa. Mẫu thuẫn giữa hai người ngày càng lên cao.

C. Tóm tắt Xã trường – Mẹ Đốp

Tóm tắt Xã trường – Mẹ Đốp (mẫu 1)

Vở chèo làm nổi bật mối quan hệ giữa xã trưởng và mẹ Đốp. Một người là quản lí xã, một người là vợ người đi rao mõ. Cả hai rêu raao về việc thị Mầu có chửa khi chưa có chồng và từ đây, mối quan hệ giữa hai người ngày càng xấu đi

D. Tác giả, tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp

I. Tác giả

- Theo Hà Văn Cầu (chủ biên), Hà Văn Cầu – Hà Văn Trụ (biên soạn)

II. Tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp

1. Thể loại: Chèo 

2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Trích trong vở chèo “ Quan Âm Thị Kính”

3. Phương thức biểu đạt: tự sự

4. Tóm tắt tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp

Xã trưởng và mẹ Đốp đi rêu rao về việc Thị Mầu chưa có chồng mà đã có chửa. Mẫu thuẫn giữa hai người ngày càng lên cao.

5. Bố cục tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp

- Từ đầu ... xã ngồi: Thái độ xã trưởng

- Còn lai: Thái độ của mẹ Đốp

6. Giá trị nội dung tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp

- Phơi bày tính cách, phẩm chất đạo đức của xã trưởng và mẹ Đốp.

7. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp

- Xây dựng tình huống độc đáo

- Khắc họa sâu sắc tính cách nhân vật

- Những từ ngữ giản dị, môc mạc, đặc trưng cua làng quê: đốp chát, bố cháu, chửa, con mẹ Đốp, tốt nái

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp

1. Nhân vật xã trưởng

- Đi rao mõ

- Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì ?

$\to$ Xã trưởng là nhân vật phản diện, Xã trưởng: khinh bỉ ra mặt, coi thường những người thấp kém hơn mình

- Tại dân vi tổng lí

Quốc pháp hữu công cầu

Ơn dân xã thuận bầu

Tôi đứng đầu hàng xã

$\to$ Xã trưởng  là người kênh kiệu, tự hào mà nói mình được chọn làm lí trưởng là do người dân đều đồng ý chọn, coi mình như là vua ở đây

2. Nhân vật mẹ Đốp

- Mộc đạc vang lừng

Kim thanh dóng dả

- Bất phận danh nhi tài túc

Vô chế lệnh nhi dân tòng

- Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt

Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi

$\to$ Mẹ Đốp : đả kích, châm chọc chức xã trưởng

- Các cụ chửa được ngồi

- Thầy sai con đi rao mõ

$\to$ Mẹ Đốp; dùng những từ ca ngợi ghề của mình cũng được trân trọng, cũng được dân bầu. Nói về chồng luôn dùng những từ thẳng thắn để nói về những gì chồng đạt được.

E. Đọc tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp

XÃ TRƯỞNG: (ra) Tại dân vi tổng lí
Quốc pháp hữu công hầu?
Ơn dân xã thuận bầu
Tôi đứng đầu hàng xã
Nay cơ chừng động mả?
Thị Mầu đã hoang thai
Chiểu: lệ làng” ngả vạ° không sai
Bắt khoán” cứ một trăm quan quý?
(gọi) Thằng bố Đốp đâu?
MẸ ĐỐP: Đứa nào đến chất gì ngoài ấy?
XÃ TRƯỞNG: Tao đây! Thầy xã đây! Ra ngay có việc cần nhái
MẸ ĐỐP: Bố cháu trẩy! tỉnh lĩnh bằng? rồi ạ!
Làm cái thứ mổ” thì băng với sắc cái gì?
MẸ ĐỐP: Dạ, bố cháu cắp tráp! theo hầu cụ Bá lên tỉnh lĩnh bằng rồi ạ!
Có chăng thì chết Chồng vắng thì vợ thay, ra ngày thầy bảo!
MẸ ĐỐP: Này chị em ơi,
Thương chồng nên phải lầm than
Phép đâu có bắt việc quan đàn bà.
Thánh đế lên ngôi
Chẳng giấu gì mẹ Đốp là tôi
Tuy hình dáng miệng nói rằng cò”
Khách đến nhà, Đốp mới bò ra
Miệng chào khách những câu như cắt
Ngày hôm nay xướng ca lạc đạc”
Dựng mõ lên cung phụng làm trò.
Ô rằng vậy:
Chẳng giấu gì mẹ đình đám là tôi
Nghề ăn nói tôi vào trang đúng mực
Bất phận danh nhi tài túc
Vô chế lệnh nhi dân tòng”
Một mình tôi cả xã ngóng trông
Điều phải trái tôi nay trước bác?!
XÃ TRƯỞNG: Con này láo! Mày vật tao đi mà trước bảo dân tao à?
MẸ ĐỐP: Nó là thế này: Làng có việc gì, thầy sai con đi rao mỡ,
Từ việc hỉ cho trí việc hảo!
Giấy quan về là phải báo với tôi
Tôi chưa ra là làng chữa được ngồi.
XÃ TRƯỞNG: Cái con mẹ Đốp này! Nhật nhật đa hĩ, lộng giả thành chân”.
Mày chưa ra thì làng chưa được ngồi thời mày là bà tiên chữ làng này à?
MẸ ĐỐP: Dạ, nó là thế này: Con chưa ra trải chiếu thì làng ngôi xuống đất hay sao?
XÃ TRƯỞNG: Ờ con mẹ Đốp nó nói thế mà có lí
MẸ ĐỐP: Có thơ rằng:
Mõ tôi cả tiếng? lại dài hơi
Một xã cử bầu chẳng phải chơi
Mộc đạc” vang lừng hoà cả xã
Kim thanh° dóng dả” khắp đồi nơi
Gần xa chốn chốn đều nghe hiệu
Làng nước ai ai cũng quý nhời”
Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt
Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi.
XÃ TRƯỞNG: Thơ hay đấy nhỉ.
MẸ ĐỐP: Thầy có mang giấy bút đi không?
XÃ TRƯỞNG: Giấy bút để làm gì?
MẸ ĐỐP: Thầy khen thơ hay thì chép lấy đem về nhà mà treo!
XÃ TRƯỞNG: Hay là hay với cánh mõ nhà mày, chứ xã trưởng lại treo thơ mõ à?
MẸ ĐỐP: Sao thầy lại cứ nhìn tôi thế vậy?
XÃ TRƯỞNG: Nhà Bếp lớp này xem ra ảnh gái dễ coi lắm nhỉ?
MẸ ĐỐP: Thưa thầy, con còn hiếm! lắm ạ! Mới được có mười cháu thôi ạ,
XÃ TRƯỞNG: Tốt nái mới nhất Này, nhà Đốp! Hôm nào mát giời, táo sang gửi mày một đứa nhái
MẸ ĐỐP: Thây chớ nói vậy! Bố cháu đứng ngoài kia nó nghe thấy rồi nó lại ghen!
XÃ TRƯỞNG: Ghen cái gì? Thấy mày mát tay nên tập định đưa sang gửi mày nuôi hộ vài đứa chứ tao lại thèm… thèm… ấy à? Dở hồn!
Sao cũng có ngày đấy! Thôi đi rao mõ đi
MẸ ĐỐP: Thầy bảo rao thế nào ạ?
Nghe đây này:
Trình làng trình chạ
Thượng hạ tây đông
Con gái phú ông
Tên là Mầu Thị
Tư tình ngoại ý”
Mãn nguyệt có thai
Mời già trẻ gái trai
Ra đình mà ăn khoán.
Còn ông Đồ Điếc không nghe thấy thì phải vào tận nhà nghe chưa?
MẸ ĐỐP: Thầy nói một mạch thế thì con nhớ làm sao được. Hay là thế này vậy: Nhà cháu đi trước đánh mõ, thầy đi sau rao hộ nhà cháu.
XÃ TRƯỞNG: Thế ra tao làm dây tớ mõ à? Láo nào!
MẸ ĐỐP: Vậy thầy thủng thắng nói lại để nhà cháu nhập tâm vậy!
(bốc miệng xã trưởng bỏ vào dải yếm)
XÃ TRƯỞNG: Kìa sao mày lại bốc mộ tao bó vào đấy, hả?
MẸ ĐỐP: Không bó vào đấy thì nhà cháu không nhớ được ạ!
XÃ TRƯỞNG: Kìa, có nhấc cao cái dải yếm lên không, uế tạp hết mõm tao còn gì?
MẸ ĐỐP: Cao lắm rồi! Ù, ừ. Giãy nảy! Đi này, đi này! Thế là xong tất, xong hết!
XÃ TRƯỞNG: Sao không rao lên, kia?
MẸ ĐỐP: Xong tất cả rồi đấy al
XÃ TRƯỞNG: Tao bảo mày đi rao cơ mà.
MẸ ĐỐP: Dạ, người ta bảo “Gửi lời thì nói, gửi gói thì mở”. Nhà cháu mở tung cả ra đấy thôi.
(Xã Hưởng đánh mẹ Đốp)
MẸ ĐỐP: Ối bố Đốp ơi là bố Sếp ơi! Đi đâu để thầy Xã thầy ấy ăn hiếp tôi đây này.
XÃ TRƯỞNG: Thôi, thôi! Lọt tại làng sáng tai họ! bây giờ! Nín đi!
Thôi tao xin mày! Rồi tao đền cho thúng thóc! Đi ra đi
Nhớ vào mời bằng được cạ Đề Điếc, nhớ đấy nghe không?

F. Ý nghĩa nhan đề tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp

Ý Nghĩa Nhan Đề Tác Phẩm Xã Trưởng Mẹ Đốp là gì? Thực tế thì nhan đề này là do người biên soạn văn bản đặt tên, chủ yếu nêu lên hai nhân vật chính của đoạn trích đó là xã trường và mẹ Đốp. Cả hai cùng rêu rao về việc Thị Mầu chưa có chồng mà mà đã có chửa, từ đó phê phán tầng lớp chức dịch như xã trưởng nhưng lại có tính trêu ghẹo, đùa cợt người khác.

Xem thêm các bài Bố cục Ngữ văn lớp 10 sách Chân trời sáng tạo hay, ngắn gọn khác:

Bố cục Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu mắc lỡm Thị Hến

Bố cục Chiếc lá đầu tiên

Bố cục Tây Tiến

Bố cục Dưới bóng hoàng lan

Bố cục Nắng mới