Bố cục Trong lòng mẹ hay, chính xác nhất - Kết nối tri thức

Bố cục Trong lòng mẹ - Ngữ văn lớp 7 Kết nối tri thức

Bài giảng Ngữ văn 7 Trong lòng mẹ - Kết nối tri thức

A. Bố cục Trong lòng mẹ

Gồm 2 phần:

+ Phần 1 (từ đầu…người ta hỏi đến chứ) : Cuộc đối thoại giữa Hồng và bà cô cay nghiệt

+ Phần 2 ( phần còn lại): Cuộc gặp gỡ cảm động, hạnh phúc của hai mẹ con Hồng

B. Nội dung chính Trong lòng mẹ

Văn bản Trong lòng mẹ đã miêu tả một cách sinh động “những rung động cực điểm của một tâm hồn trẻ dại” đối với người mẹ, bộc lộ sâu sắc lòng yêu thương mẹ của bé Hồng.

C. Tóm tắt Trong lòng mẹ

Tóm tắt Trong lòng mẹ (mẫu 1)

Sau đám tang thầy, bé Hồng đã đội mũ trắng, cuốn băng đen để tang thầy. Một hôm, cô bé Hồng gọi bé vào nói chuyện riêng. Bà cô vì muốn để cho bé Hồng ghét mẹ mình nên đã kể xấu mẹ Hồng với Hồng bằng giọng ngọt ngào giả tạo khiến cho bé Hồng vô cùng đau lòng, thậm chí bà cô còn bảo bé Hồng vào Thanh Hóa tìm mẹ và em bé. Tuy mẹ đã đi xa lâu lại không viết cho Hồng lấy một lá thư, bé Hồng vẫn kiên quyết bảo vệ và tin tưởng mẹ trước những lời ác ý của bà cô. Ngày hôm sau đi học, khi thoáng thấy bóng người giống mẹ, Hồng đã không kìm được lòng mà chạy đuổi theo gọi mẹ và đó đúng là mẹ Hồng về. Bé Hồng ngồi lên xe, được mẹ ôm vào lòng, vuốt ve như ngày còn bé, mọi đau đớn như tan biến và chỉ còn niềm hạnh phúc khi được nằm trong vòng tay ấm áp của mẹ.

Tóm tắt Trong lòng mẹ (mẫu 2)

Sau khi bố mất, mẹ bé Hồng bỏ đi tha hương cầu thực, để bé sống trong sự lạnh lùng, cay nghiệt của họ hàng. Một hôm, người cô hỏi bé Hồng có muốn vào Thanh Hóa thăm mẹ không, bé toan trả lời có nhưng chợt nghĩ đến giọng nói rất kịch và nụ cười xảo trá nên đành im lặng. Chú bé Hồng biết rằng khi nhắc đến mẹ mình, bà cô chỉ muốn gieo rắc vào đầu chú những hoài nghi để "khinh ghét, ruồng rẫy" mẹ. Khi đứa bé khốn khổ sắp khóc, bà cô còn vỗ vai tươi cười: phát tài lắm, có như dạo trước đâu". Những lời nói ấy không thể làm bé Hồng ghét mẹ, ngược lại chú càng hiểu và cảm thông cho mẹ hơn. Chú bé căm phẫn những cổ tục đọa đày mẹ và muốn "vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát mới thôi". Đến ngày giỗ thầy, mẹ bé Hồng về đem nhiều quà bánh cho bé. Tan trường, khi thoáng thấy bóng một người ngồi trên xe kéo trong giống mẹ, chú bé đã chạy theo í ới gọi to. Người mẹ tươi cười ôm lấy con mình, cho chú ngồi vào lòng. Trên đường về nhà, trong hơi ấm của mẹ, chú chẳng mảy may đến những lời nói thâm độc của bà cô.

D. Tác giả, tác phẩm Trong lòng mẹ

I. Tác giả

- Nguyên Hồng (1918-1982)

- Quê quán: Nam Định

- Phong cách nghệ thuật :ngòi bút của ông viết về những người nghèo khó gần gũi mà tác giả yêu thương với một sự cảm thông sâu sắc, với tâm hồn của một người từng trải.

- Tác phẩm chính: Bỉ vỏ(1938), Bảy Hựu(1941), quan những màn tối (1942), Cuộc sống (1942)

II Tác phẩm Trong lòng mẹ

1. Thể loại: Hồi kí

2. Hoàn cảnh sáng tác, xuất sứ tác phẩm

Tác phẩm trích chương IV“ Những ngày thơ ấu”

3. Phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm

4. Người kể chuyện: nhân vật tôi

5. Tóm tắt tác phẩm Trong lòng mẹ

Câu chuyện kể về cậu bé Hồng mồ côi cha, mẹ bỏ đi làm ăn xa để lại cậu sông với bà cô cay nghiệt. Bà ta luôn gieo rắc vào đầu em những ý nghĩ xấu về mẹ của mình. Đỉnh điểm bà ta còn bị ra chuyện mẹ em có em bé, cuộc sống bần hàn, khổ sở. Tuy nhiên, Hồng vẫn tin tưởng tuyệt đối vào mẹ mình và căm phẫn sự cay nghiệt của người cô. Em luôn mong mỏi mẹ mình quay trở về. Đến gần ngày giỗ cha, bỗng em nhìn thấy một bóng hình quen thuộc, em đánh liều gọi tên và chạy theo với niềm hi vọng nhỏ nhoi đó là mẹ của mình. Chiếc xe đi chậm và dừng lại, mẹ dang tay đón Hồng vào lòng, trong lòng mẹ, em trào dâng những giọt nước mắt

6. Bố cục tác phẩm Trong lòng mẹ

- Phần 1 từ đầu…người ta hỏi đến chứ : đoạn nói chuyện Hồng và bà cô cay nghiệt

- Phần 2 còn lại: Cuộc hội ngộ đầy cảm động, hạnh phúc của hai mẹ con Hồng

7. Giá trị nội dung tác phẩm Trong lòng mẹ

- Tác phẩm đã kể lại một cách chân thực và cảm động những cay đắng và tủi cực cùng tình yêu cháy bỏng của cậu bé Hồng đối với người mẹ bất hạnh, đáng thương của mình.

8. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Trong lòng mẹ

- Lời văn nhẹ nhàng, tình cảm, giàu hình ảnh và chan chứa cảm xúc.

- Cách kể chuyện lôi cuốn, mạch cảm xúc tự nhiên, chân thực.

- Kết hợp giữa tự sự, miêu tả, biểu cảm

- Thành công trong khắc họa hình ảnh cậu bé Hồng thông qua lời nói, hành động

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Trong lòng mẹ

1. Nhân vật người cô

- Hình ảnh người cô gây ấn tượng mạnh với người đọc với tinh cách cay độc

+ Lời nói đay nghiến, châm chọc

+ Bảo thủ, độc ác

- Xoáy sâu vào nỗi đau mất mát của cậu bé

+ Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không?

+ Cố ý gieo rắc, đầu đôc những ý không tốt vào đầu cậu bé

+ Giọng nói cử chỉ quan tâm đầy giả đôi

+ Khi thấy cháu khóc vẫn tiếp tục khơi dậy nỗi đau

$\to$ Bà cô cay độc, đầy dã tâm muốn chia rẽ tình cảm mẹ con của cậu bé Hồng. Gieo rắc, làm tổn thương vào tâm hồn của một đứa trẻ thơ dại

2. Tình thương của cậu bé dành cho mẹ

- Một lòng tin mẹ, bảo vệ mẹ trước lời nói cay độc của cô

- Không trách mẹ khi đi biền biệt, không tin tức

- Trông ngóng mẹ trở về

- Muốn nghiến nát những cổ tục đã đày đọa mẹ, thấu hiểu hoàn cảnh, nỗi đau mẹ đã phải trải qua

- Vỡ òa khi nhìn thấy bóng hình quen thuộc

- Muốn bé như ngày trước để được vỗ về từ mẹ

E. Đọc tác phẩm Trong lòng mẹ

Tôi đã bỏ cái khăn tang bằng vải màn ở trên đầu đi rồi. Không phải đoạn tang thầy tôi mà vì tôi mới mua được cái mũ trắng và quấn băng đen.

Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hóa vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa. Tôi nói “nghe đâu” vì tôi thấy người ta bắn tin rằng mẹ và em tôi xoay ra sống bằng cách đó.

Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên, cười hỏi:

– Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mợ mày không?

Tưởng đến vẻ mặt rầu rầu và sự hiền từ của mẹ tôi, và nghĩ đến cảnh thiếu thốn một tình thương yêu ấp ủ từng phen làm tôi rớt nước mắt, tôi toan trả lời có. Nhưng, nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến… Mặc dầu non một năm ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư, nhắn người thăm tôi lấy một lời và gửi cho tôi lấy một đồng quà. Tôi cũng đã cười đáp lại cô tôi:

– Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.

Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:

– Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu?

Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng, cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:

– Mày dại quá cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.

Nước mắt tôi đã ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa đầm đìa ở cằm và ở cổ. Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn. Nhưng không phải vì thấy mẹ tôi chưa đoạn tang thầy tôi mà đã chửa đẻ với người khác mà tôi có những cảm giác đau đớn ấy. Chỉ vì tôi thương mẹ tôi và căm tức sao mẹ tôi lại vì sợ hãi những thành kiến tàn ác mà xa lìa anh em tôi, để sinh nở một cách giấu giếm trốn tránh như một kẻ giết người lúng túng với con dao vấy máu của nó. Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:

– Sao cô biết mợ con có con?

Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở một bên rổ bóng đèn. Mẹ tôi ăn vận rách rưới, mặt mày xanh bủng, người gầy rạc đi, thấy thế bà ta thương tình toan gọi hỏi xem sao thì mẹ tôi vội quay đi, lấy nón che…

Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quá vồ lấy ngay mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kỳ nát vụn mới thôi.

Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai tôi, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:

– Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?

Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp:

– Mấy lại rằm tháng tám là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?

Nhưng đến ngày giỗ thầy tôi, tôi không viết thư gọi mẹ tôi cũng về. Mẹ tôi về một mình đem rất nhiều quà bánh cho tôi và em Quế tôi. Chiều hôm đó, tan buổi học ở trường ra, tôi chợt thoáng thấy một bóng người ngồi trên xe kéo giống giống mẹ tôi. Tôi liền đuổi theo, gọi bối rối:

– Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi!…

Nếu người quay lại ấy là người khác thì thật là một trò cười tức bụng cho lũ bạn tôi chúng nó khua guốc inh ỏi và nô đùa ầm ĩ trên hè. Và cái lầm đó không những làm tôi thẹn mà còn tủi cực nữa, khác gì cái ảo ảnh của một dòng nước trong suốt chảy dưới bóng râm đã hiện ra trước con mắt gần rạn nứt của người bộ hành ngã gục giữa sa mạc.

Xe chạy chậm chậm… Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và, khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:

– Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà.

Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi nói. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong, và nước da mịn làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.

Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người miệng, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trên trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng. Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì. Trong những phút rạo rực ấy, cái câu nói của cô tôi lại nhắc lại:

– Mày dại quá! Vào Thanh Hóa đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và bế em bé chứ.

Nhưng bên tai ù ù của tôi, câu nói ấy bị chìm ngay đi, tôi không mảy may nghĩ ngợi gì nữa…

F. Ý nghĩa nhan đề tác phẩm Trong lòng mẹ

Tên văn bản trước hết có ý nghĩa tả thực, gắn với một sự việc cụ thể: Hồng được gặp mẹ, được ngồi trong lòng mẹ, được mẹ yêu thương, âu yếm.

Nhan đề văn bản còn mang ý nghĩa tượng trưng: “Trong lòng mẹ” là được sống trong tình thương của mẹ, là những khoảnh khắc bình yên, hạnh phúc của cậu bé khi được mẹ chở che, vỗ về.

Từ nhan đề văn bản, người đọc đã phần nào hiểu được tình yêu thương mẹ tha thiết, sự khao khát được sống trong tình mẹ của chú bé Hồng, một chú bé có tuổi thơ đầy cay đắng và phải sống giữa những cay nghiệt của người đời

Xem thêm các bài Bố cục Ngữ văn lớp 7 sách Kết nối tri thức hay, ngắn gọn khác:

Bố cục Mùa xuân nho nhỏ

Bố cục Gò Me

Bố cục Bài thơ “Đường núi” của Nguyễn Đình Thi

Bố cục Chiều biên giới

Bố cục Tháng giêng, mơ về trăng non rét ngọt