Bố cục Bầy chim chìa vôi hay, chính xác nhất - Kết nối tri thức

Bố cục Bầy chim chìa vôi - Ngữ văn lớp 7 Kết nối tri thức

Bài giảng Ngữ văn 7 Bầy chim chìa vôi - Kết nối tri thức

A. Bố cục Bầy chim chìa vôi

Gồm 3 phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến “mùa sinh nở của chúng”: Cuộc đối thoại giữa Mon và Mên về tổ chim chìa vôi.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “ông Hảo mà đi”: Quyết định đi cứu bầy chim chìa vôi của Mon và Mên

+ Phần 3: Còn lại: Cảm xúc của hai anh em khi chứng kiến cảnh bầy chim chìa vôi đập cánh bay lên.

B. Nội dung chính Bầy chim chìa vôi

Bài văn đã nói lên tình cảm thương yêu vạn vật của 2 đứa trẻ. Chúng quan tâm, lo lắng cho số phận của những chú chim chìa vôi ở bãi cát giữa sông. Hạnh phúc khi thấy bầy chim non an toàn bay vào bờ.

C. Tóm tắt Bầy chim chìa vôi

Tóm tắt Bầy chim chìa vôi (mẫu 1)

Văn bản Bầy chim chìa vôi nói về cuộc phiêu lưu của hai anh em Mên và Mon, với tấm lòng nhân hậu, hai cậu bé quyết tâm đi cứu tổ chim chìa vôi vì mưa bão có thể bị nước sông nhấn chìm. Đến khi rạng sáng, khi nhìn thấy bầy chim non cất cánh bay lên từ bãi cát giữa sông, hai anh em Mên và Mon cảm thấy xúc động, vui vẻ khó tả.

Tóm tắt Bầy chim chìa vôi (mẫu 2)

2 giờ sáng, trong một đêm mưa to, hai anh em Mon và Mên trò chuyện cùng nhau, chúng lo lắng nước sông sẽ dâng cao khiến tổ chim chìa vôi ở dải cát giữa sông sẽ bị nhấn chìm. Hai anh em quyết định sẽ đến tận nơi để giúp bầy chim chìa vôi, đưa chúng vào bờ trước con nước mạnh mẽ. Khi trời vừa sáng, cũng là lúc dải cát giữa sông bị nhấn chìm, những con chim chìa vôi nhỏ đã kịp cất cánh bay lên trong khoảnh khắc cuối cùng trước mắt hai đứa trẻ. Khung cảnh bình minh cùng bầy chim chìa vôi đẹp đẽ khiến hai anh em Mon và Mên vừa vui mừng, vừa cảm động.

D. Tác giả, tác phẩm Bầy chim chìa vôi

I. Tác giả

- Nguyễn Quang Thiều sinh năm 1957

- Quê quán: Hà Nội

- Phong cách nghệ thuật: ông sáng tác về nhiều đề tài với những cách biểu hiện khác nhau và nhiều cung bậc cảm xúc vượt khỏi phạm vi cảm hứng hiện thực hay siêu thực. Ông không mô phỏng, sao chép đời sống để viết thành những vần thơ đầy ẩn ý.

- Tác phẩm chính: Bí mật hồ cá thần (1998), con quỷ gỗ (2000), ngọn núi bà mù (2001)

II. Tác phẩm Bầy chim chìa vôi

1. Thể loại: Truyện ngắn

2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

- Tác phẩm này ông viết tặng cho thiếu nhi. Tác phẩm được trích trong tập truyện “ Mùa hoa cải bên sông” đặt trong bối cảnh làng quê với những cái kết có hậu, hay gợi mở: hạnh phúc sẽ đến với những ai phấn đấu vượt qua nỗi đau và sự mất mát

- Tập truyện do Phương Nam Book và NXB hội nhà văn phát hành quý IV năm 2012

3. Phương thức biểu đạt: Tự sự

4. Người kể chuyện: Ngôi thứ 3

5. Tóm tắt tác phẩm Bầy chim chìa vôi

Truyện kể về hai anh em Mon và Mên lo lắng khi thấy nước ngập lên bãi cát giữa sông, sợ bầy chim chìa vôi non sẽ chết. Và hành trình giải cứu bầy chim non của 2 anh em. Cuối cùng, hai anh em vui sướng khi nhìn bầy chim non cất cánh

6. Bố cục tác phẩm Bầy chim chìa vôi

Gồm 3 phần:

-Phần 1 từ đầu … mùa sinh nở của chúng: hai anh em lo lắng cho bầy chim chìa vôi

-Phần 2 : Mùa mưa năm nay về sớm hơn… lấy đò ông Hảo mà đi: Hành trình giải cứu bầy chim chìa vôi của 2 anh em

-Phần 3:Trôi đến đoạn sông… đến hết: Hình ảnh bầy chim non cất cánh

7. Giá trị nội dung tác phẩm Bầy chim chìa vôi

Truyện kể về hai anh em có tấm lòng nhân hậu, yêu thương động vật, lo lắng khi thấy nước ngập bầy chim chìa vôi đáng thương sẽ chết. Hai anh em tìm mọi cách để cứu chúng

8. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Bầy chim chìa vôi

-Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, thú vị.

-Khắc họa rõ nét hình ảnh bầy chim chìa vôi

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Bầy chim chìa vôi

1. Bối cảnh

-Thời gian : vào mùa mưa

Ngoài trời đang mưa lớn, nước sắp ngập hai anh em Mon và Mên sợ chết bầy chim non

-Không gian : ở bãi đất trông giữa sông

+Những chú chim mảnh khảnh, ít lời từ hai bờ sông bay ra bãi cát. Chúng tìm những đám rong khô và dày để đẻ trứng

+Mấy ngày mưa liên miên nước lên rất nhanh

+Anh đã thấy bầy chim chìa vôi nó bay từ bãi cát vào bờ bao giờ chưa?

$\to$ Nổi bật lên hình ảnh bầy chim chìa vôi đang nguy hiểm, nước sắp ngập lên bãi cát giữa sông. Nếu bầy chim non không bay được vào bờ chúng sẽ chết.

2. Hình ảnh nhân vật Mon và Mên

- Hai anh em là người có tấm lòng nhân hậu,hai đứa bé lo lắng không ngủ khi ngoài trời mưa to, nước sông lớn.

- Tính cách nhân vật Mên có lo lắng, nhưng xen lẫn với sự ngập ngừng, và thấu đáo, trưởng thành hơn em “ đi bây giờ à?” thằng Mon hỏi sau một phút im lặng, “ chứ còn sao lúc này giọng thằng Mên tỏ vẻ rất người lớn”

- Nhân vật Mon thể hiện rõ sự lo lắng khi liên tục hỏi anh về tình hình chim chìa vôi. Mon đã nói với Mên về việc lấy trộm và thả con cá bống của bố ra chỗ cống sông và rủ Mên ra sông mang tổ chim vào bờ vì lo lắng chúng bị ngập

$\to$ Mon là người sống tình cảm, biết yêu thương và luôn chú ý quan sát đến mọi vật xung quanh, đặc biệt là tình yêu động vật, thiên nhiên sâu sắc.

3. Đặc sắc về nghệ thuật

- Ngôi kể thứ 3

- Nghệ thuật xây dựng tình huống, tâm lý nhân vật lôi cuốn người đọc

- Thành công trong nghệ thuật miêu tả dòng chảy cảm xúc của nhân vật

- Miêu tả chi tiết về cảnh khung cảnh bãi sông vào buổi bình minh giàu trí tưởng tượng

-Khắc họa rõ nét hình ảnh bầy chim chìa vôi tung cánh

E. Đọc tác phẩm Bầy chim chìa vôi

Khoảng hai giờ sáng Mon tỉnh giấc. Nó xoay mình sang phía anh nó, thì thào gọi

– Anh Mên ơi, anh Mên!

– Gì đây? Mày không ngủ à? – Thắng Mên hỏi lại, giọng nó ráo hoảnh như đã thức đây từ lâu lắm rồi

– Anh bảo mưa có to không?

– Lại chẳng to. Thế mày không nghe thấy gì à?

– Nhưng anh bảo nước sông lên có to không?

Bây giờ phải ngập đền cánh bãi dưới rồi

– Thế anh bảo.

– Bảo cái gì mà bảo lắm thế ~ Mên gắt em nó.

– Em bảo Mon ngập ngừng. – Thể cái bãi cát giữa sông đã ngập chưa?

Ừ nhỉ. – Giọng thằng Mên chợt thảng thốt. – Có lẽ sắp ngập mất bãi cát rồi.

– Em sợ những con chim chìa vôi non bị chết đuối mất

– Tao cũng sợ

– Thế anh bảo chúng nó có bơi được không?

Chim thì bơi làm sao được. Mày làm chim chìa vôi cứ như vịt ấy.

Chìa vôi loài chim nhỏ như chim sẻ, lông đen, đuôi và cánh có vệt trắng, thường sống gần các nguồn nước.

Hai đứa bé nằm trong chiếc chăn đạo đã rách nhiều chỗ thì thảm nói chuyện. Bên ngoài mưa vẫn to. Trong tiếng mưa hình như có tiếng nước sông dâng cao, xiên xiết chảy:

– Chiều qua em theo bố đi kéo chũm” ở gần công sông ấy.

– Thế thì sao?

– Bố bảo chỉ có ở sông làng mình chim chìa vôi mới làm tổ như thế. Sao nó lại không làm tổ ở trên bờ hả anh?

– Tao không biết

[…] Hai đứa bé nằm im, nhưng không ngủ.

Có lẽ bố chúng nó nói đúng. Chỉ ở khúc sông lảng chúng, những con chim chìa vôi mới làm tổ như thẻ. Thói/quen làm tổ và đẻ trứng Hàng năm vào mùa nước cạn, giữa sông làng nổi lên một đãi cát. Sau một thời gian, những đám rong sống tốt bời bời héo dần làm thành một lớp đệm trên cát. Vào lúc đó, đc con chim chìa vôi mảnh khánh và ít lời từ hai bờ sông bay ra bãi cát. Chúng tìm những đảm rong khô và giày đế đẻ trứng. Khi những con chữ chìa vôi đã đủ lông cánh cũng là lúc có những, đám mây lạ từ dãy núi đá vôi Hòa Bình bay vẽ báo hiệu mùa mưa. Những tiếng sắm. sau mỗi đêm lại chuyển dân từ một chân trời xa về bên kia sông.. Và bất chợt một đêm não gân sáng, sấm nổ vang trên nóc nhà vả mưa ném xuống. Con sông Đáy cựa mình lớn lên. Chỉ sau đăm đèn, dải cát nổi giữa sông chìm vào trong nước đỏ. Khi vòng vây của nước ập vào phần cuối cùng của bãi cát thì những con chim chìa vôi non lần đầu tiên trong đời đập cảnh bay lên. Những con chim bẻ bóng bứt khỏi dòng nước không, lỗ bay vào bờ. Và đến mùa khô sang năm chúng lại ra dải cát nổi bắt đầu mùa sinh nở của chúng. [… ]

Mùa mưa năm nay như về sớm hơn. Mấy ngày mưa liên miên và nước sông đang lên rất nhanh

– Anh ơi! – Thằng Mon lại thì thảo gọi

– Gì

– Anh đã nhìn thấy chim chìa vôi nó bay tử bãi cát vào bờ bao giờ chưa?

– Chưa

– Tổ chim sẽ bị chìm mất

Thằng Mên nằm im lặng không trả lời em nó. Lâu sau nó hỏi

– Thế làm thế nào bây giờ?

– Hay mình mang chúng nó vào bờ

– Bây giờ nước to lắm, làm sao mà lội ra đây được

– Em không biết

Hai đứa bé lại nằm im lặng. Mưa vẫn đổ xuống mái nhà và gió vẫn thổi vào phên cửa liệp cành cạch.

– Chiều qua bố kéo chữ được một con cá mãng,

– Thế mà cũng khoe, ai mà chẳng biết

Cả một con cá bồng rất to và đẹp. Em lấy trộm con cá bống

– Thế để đâu rồi? – Thắng Mên quay sang phía em nó hỏi

– Em thả vào chỗ công sông rồi. Anh bảo đầy có phải là con bống ở hốc cằm sảo đỏ dưới bên không?

– Mày có nhìn thấy cái chấm đen to ở vây nó không?”

– Em không nhìn. Chiểu vẻ đỗ giỏ cá ra chậu, bố kêu mắt con bống. Bồ bảo cỏ khi con cá măng ăn con bồng rồi. Bố bảo mẹ mô con mang ra xem có con bồng trong bụng nó không

– Hi hi. – Thằng Mến bật cười khoái chí.

– Cái hộc cắm sảo đồ ngập bủm? rồi anh nhỉ?

– Ngập tử chiều hôm kia rồi. Ngập đến mái nhà con bông cũng chẳng sợ.

– Anh ơi

– Gi?

– Tổ chim ngập mật anh ạ. Minh phải mang chúng nó vào bờ, anh ạ.

– Đi bây giờ hả? – Thằng Mên hỏi sau một phút im lặng

– Vâng, cứ lấy đò của ông Hảo mà đi. [… ]

Trôi đến đoạn sông cách bến đò làng chúng chừng gần hai cây số con đò mới tạt được vào bờ.

– Vào bỏ rơi anh ơi. – Thằng Mon kêu lên sung sướng.

– Chứ còn sao. – Lúc này giọng thăng Mên tỏ vẻ rất người lớn. – Nào xuống đỏ được rồi đây.

Hai anh em thằng Mên lập cập tụt khỏi đó

– Mình để đò lại đây hả anh?

– Phải kéo vẻ bên chứ, không thì chết. Bây giờ tao kéo còn mày

Thắng Mên quấn cải dây buộc đồ vào người nó và gò lưng kéo. Phía sau, thằng Mon lội bì bõm đây.

– Cái đải cát chưa chim đâu anh nhỉ?

– Chắc là chưa

Khi hai đứa bé đưa được con đò trở về chỗ cũ thì trời đã tang tảng sáng. Chủng vội vã tìm cách buộc đò lại. Rồi ngay sau đó, cả hai đứa bé không nói gì và cùng chạy ngược lên đoạn bờ sông đối diện với đãi cát

– Anh cỏ nhìn thấy gì không?

– Tao chưa nhìn thấy, còn tôi lắm.

– Thể anh bảo đã ngập hết chưa?

Đề tao nhìn xem. – Thằng Mên nói và ngồi thụp xuống. Nỏ căng mắt nhìn sát mặt sông.

– Ướt cảnh, chim nó có bay được không?

– Mây lội ra đây mà hỏi

– Anh ơi, cỏ khi bố đậy rồi đấy

Sau câu nói của thằng Mon, cả hai đứa trẻ bắt đầu thấy sợ. Từ phía ngôi nhà của chúng ở chân đê vọng lại tiếng người lớn gắt gỏng điều gì mắt nhìn ra giữa dòng sông. Trời đã sáng.

– Anh ơi, kia kia, bãi cát. – Thằng Mon chợt kêu lên

– Ừ, đúng rồi. Vẫn chưa ngập hết. Còn bằng cái mũ thôi

– Anh bảo bây chim còn ở đó không?

– Không biết. Nhưng bố bảo khi nước vừa ngập hết thì chim mới bay lên

– Sao chúng lại không bay trước?

– Làm sao mà tao biết được

Khi ánh bình minh đã đủ sáng để soi rõ những hạt mưa trên mặt sông, thì cũng là lúc dòng nước không lồ nuốt chửng phần còn lại cuối cùng của dải cát. Vả trong mắt hai đứa trẻ, một cảnh tượng như huyền thoại hiện ra. Từ mặt nước sông, những cánh chim bé bỏng và ướt át đột ngột bứt khỏi dòng nước không lồ bay lên. Hai đứa bé không kêu lên được một tiếng nào. Người chúng như đang ngủn ngụt toả hơi nóng.

Suốt từ chiều hôm qua, nước bắt đầu dâng lên nhanh hơn. Nước dâng lên đến đâu, con chim bổi và chim mẹ lại dẫn bẫy chim non tránh nước lên theo đến đỏ. Cứ như thể chúng tiền dân đến phần cao nhất của đải cát. Và cứ thể bảy chim non nhảy lò cỏ trên những đôi chân mảnh đẻ chưa thật cứng cáp và đập cảnh suốt đêm. Chim bồ và chim mẹ vừa đập cánh theo đàn con vừa dẫn chúng đi. Hình như chúng biết chính xác khi nào thì đàn con chúng mới đủ sức để nâng mình lên khỏi mặt đất một cách đảm bảo. Nếu bảy chim con cất cảnh sớm hơn, chúng sẽ bị rơi xuống dòng, nước trên đường từ bãi cát vào bờ. Vả nếu chúng cất cánh chậm một giây thôi, chúng, sẽ bị dòng nước cuốn chìm.

Và bây giờ bẫy chim đã bay lên. Mặt trời như lên nhanh hơn mọi ngày vả mưa đã đột ngột tạnh hẳn. Bỗng một con chim như đuối sức. Đôi cánh của nó chợt như dừng lại, nó rơi xuống như một chiếc lá. Con chim mẹ xoè rộng đôi cảnh lượn quanh đứa con và kêu lên Nhưng khi đôi chân mảnh đẻ và run rẩy của con chim non chạm vào mặt sông thì đôi cánh của nó đập một nhịp quyết định. Tắm thần bé bỏng của con chim vụt bứt ra khỏi dòng nước và bay lên cao hơn lần cất cánh đầu tiên ở bãi cát.

Quanh hai đứa bé tất cả vụt im lặng, chỉ có tiếng đập cảnh quyết liệt của bầy chim non. Hình như chúng nghe thấy trong ngực mình nhịp đập của những trái tim hối hả nhưng đều đặn. Cuối cùng bảy chim non đã thực hiện xong chuyến bay quan trọng, đầu tiên và kỳ vĩ nhất trong đời chúng. Những đôi cánh mỏng manh run rẩy và đầy tự tin của bầy chim đã hạ xuống bên một lùm đứa đại bờ sông.

Hai anh em thằng Mên vẫn đứng không nhúc nhích.

Trên gương mặt tái nhợt vì nước mưa của chúng hừng lên ánh ngày. Thằng Mên lặng lẽ quay lại nhìn em nó. Và cả hai đứa bé nhận ra chủng đã khóc từ lúc nào.

– Tại sao mày lại khóc? – Thằng Mên hỏi.

– Em không biết, thế anh?

Hai anh em thằng Mến nhìn nhau và cùng bật cười ngượng nghịu. Rồi bỗng cả hai đứa cùng quay người và rướn mình chạy về phía ngôi nhà của chúng. Được một đoạn, thằng Mon đứng lại thở và gọi

– Anh Mên. anh Mên. Đợi em với. Không em ứ chơi với anh nữa.

F. Ý nghĩa nhan đề tác phẩm Bầy chim chìa vôi

Với nhan đề này phần nào nói lên tình yêu thương đối với “Bầy chim chìa vôi”. Hai anh em Mon và Mên lo lắng khi thấy nước ngập lên bãi cát giữa sông, sợ bầy chim chìa vôi non sẽ chết. Và hành trình giải cứu bầy chim non của 2 anh em. Cuối cùng, hai anh em vui sướng khi nhìn bầy chim non cất cánh.

Xem thêm các bài Bố cục Ngữ văn lớp 7 sách Kết nối tri thức hay, ngắn gọn khác:

Bố cục Đi lấy mật

Bố cục Ngàn sao làm việc

Bố cục Ngôi nhà trên cây

Bố cục Đồng dao mùa xuân

Bố cục Gặp lá cơm nếp