Không đóng BHXH, người lao động có được thay thế quyền lợi khác?

1. Không đóng BHXH, người lao động có được thay thế quyền lợi khác?

  • Theo khoản 3 Điều 168 Bộ luật Lao động 2019, đối với những người lao động không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp, người sử dụng lao động có trách nhiệm bồi hoàn một khoản tiền tương đương với mức đóng BHXH, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp mà họ đáng lẽ phải đóng. Khoản tiền này sẽ được chi trả cùng với lương vào các kỳ trả lương, nhằm đảm bảo quyền lợi của người lao động không bị thiệt thòi khi không tham gia các loại bảo hiểm bắt buộc.
  • Điều này có nghĩa là, nếu người lao động không thuộc đối tượng bắt buộc tham gia BHXH, họ sẽ được nhận thêm một khoản tiền tương đương với phần mà người sử dụng lao động đóng cho BHXH, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp cho các lao động khác. Khoản tiền này giúp bù đắp cho việc không có quyền lợi bảo hiểm chính thức, đảm bảo người lao động vẫn có thể hưởng các quyền lợi tương ứng bằng tiền mặt.
  • Như vậy, người lao động ngoài diện đóng BHXH bắt buộc sẽ được nhận thêm một khoản bù đắp tài chính vào mỗi kỳ trả lương, tạo ra sự cân bằng giữa việc không tham gia bảo hiểm bắt buộc và quyền lợi họ được hưởng từ người sử dụng lao động.

2. Đối tượng nào được trả thêm lương thay cho tiền đóng BHXH bắt buộc?

Theo khoản 4 Điều 4 Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017, một số đối tượng lao động không tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc được nhận thêm một khoản tiền lương bù đắp thay cho việc đóng BHXH. Các đối tượng này bao gồm:

  • (i) Người giúp việc gia đình làm việc theo hợp đồng lao động, được quy định tại điểm 1.1 và 1.2 Điều 4 của Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017.
  • (ii) Những người lao động là công dân Việt Nam đang hưởng lương hưu hàng tháng. Đây là những đối tượng đã có chế độ hưu trí nên không phải tham gia BHXH bắt buộc nữa.
  • (iii) Cán bộ xã, phường, thị trấn đang nhận trợ cấp hàng tháng theo quy định tại Nghị định 09/1998/NĐ-CP, nhóm này được hưởng các trợ cấp xã hội nên không tham gia BHXH bắt buộc.
  • (iv) Những người đang hưởng trợ cấp mất sức lao động hàng tháng, được trợ cấp đặc biệt nên không nằm trong diện phải tham gia BHXH bắt buộc.
  • (v) Các đối tượng đang nhận trợ cấp hàng tháng theo Quyết định 91/2000/QĐ-TTg và Quyết định 613/QĐ-TTg ngày 06/5/2010, những trường hợp này đã có chế độ trợ cấp riêng.
  • (vi) Quân nhân, công an nhân dân và người làm công tác cơ yếu đang nhận trợ cấp hàng tháng theo các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, bao gồm Quyết định 142/2008/QĐ-TTg, Quyết định 38/2010/QĐ-TTg, Quyết định 53/2010/QĐ-TTg và Quyết định 62/2011/QĐ-TTg.

Những đối tượng này, do đã có các khoản trợ cấp hoặc lương hưu, không cần phải đóng BHXH bắt buộc. Thay vào đó, họ sẽ được nhận thêm khoản tiền lương thay cho mức đóng BHXH, nhằm đảm bảo quyền lợi tài chính phù hợp với quy định của pháp luật.

Không đóng BHXH, người lao động có được thay thế quyền lợi khác?

3. Người lao động thỏa thuận không đóng BHXH bị phạt như thế nào?

  • Theo khoản 1 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, người lao động có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng nếu họ có hành vi thỏa thuận với người sử dụng lao động để không tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp, hoặc tham gia không đúng đối tượng, không đúng mức quy định. Điều này nhằm ngăn chặn tình trạng người lao động và người sử dụng lao động cùng thỏa thuận để trốn tránh nghĩa vụ tham gia các loại bảo hiểm bắt buộc, làm ảnh hưởng đến quyền lợi lâu dài của người lao động và vi phạm pháp luật.
  • Như vậy, nếu người lao động thỏa thuận với công ty không đóng BHXH, họ sẽ phải đối mặt với mức phạt từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng. Đây là biện pháp xử lý nhằm đảm bảo người lao động thực hiện đúng trách nhiệm của mình trong việc tham gia BHXH, góp phần bảo đảm an sinh xã hội.
  • Đối với các doanh nghiệp, nếu không thực hiện đúng nghĩa vụ đóng BHXH hoặc đóng không đầy đủ cho người lao động, họ có thể bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH. Ngoài ra, nếu hành vi trốn đóng BHXH nghiêm trọng, công ty còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Việc đóng BHXH đầy đủ không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là sự bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người lao động, đồng thời tránh cho doanh nghiệp các rủi ro pháp lý và chế tài nặng nề.

4. Các câu hỏi thường gặp

4.1. Đóng bảo hiểm xã hội ngắt quãng có ảnh hưởng gì không?

Thời gian ngắt quãng không đóng BHXH không ảnh hưởng đến tổng thời gian đóng BHXH của bạn. Thời gian đóng BHXH trước và sau thời gian ngắt quãng sẽ được cộng dồn để làm căn cứ tính hưởng chế độ BHXH sau này.

4.2. Nếu không đóng bảo hiểm cho người lao động thì phải làm sao?

Khi công ty không đóng hoặc trốn đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 30 ngày trở lên thì sẽ phải đóng đủ số tiền chưa đóng, chậm đóng và phải nộp số tiền lãi bằng 02 lần mức lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian chậm đóng.

4.3. Làm gì khi công ty không đóng bảo hiểm xã hội?

Nếu công ty không tham gia BHXH cho bạn, bạn có thể khiếu nại tới công ty. Nếu sau khi bạn khiếu nại mà công ty vẫn không tham gia BHXH cho bạn thì bạn nên làm đơn phản ánh vụ việc đến Phòng LĐTB&XH hoặc LĐLĐ cấp huyện nơi công ty đóng trụ sở.

4.4. Ai bắt buộc phải đóng bảo hiểm xã hội?

Theo quy định trên thì người làm việc theo hợp đồng lao động từ đủ 1 tháng trở lên sẽ thuộc đối tượng đóng BHXH bắt buộc. Cả Doanh nghiệp và người lao động đều phải tham gia theo tỷ lệ trích đóng dựa trên tiền lương trong hợp đồng lao động.

4.5. Chậm nộp bảo hiểm bao lâu thì bị phạt?

Khi doanh nghiệp chậm đóng tiền cho cơ quan bảo hiểm từ 30 ngày trở lên thì sẽ bị tính tiền chậm nộp trên số tiền nợ.