Số phận con người - Tác giả tác phẩm Ngữ văn lớp 12

Số phận con người - Tác giả tác phẩm Ngữ văn lớp 12

I. Tác giả văn bản Số phận con người

- Sô-lô-khốp tên khai sinh là Mi-khai-in A-lếch-xan-đrô-vích Sô-lô-khốp, sinh năm 1905, mất năm 1984, là nhà văn Nga lỗi lạc, đã vinh dự nhận Giải thưởng Nô-ben về văn học năm 1965

- Sô-lô-khốp sinh tại thị trấn Vi-ô-sen-xcai-a, thuộc tỉnh Rô-xtop trên vùng thảo nguyên sông Đông.

- Ông tham gia công tác cách mạng từ khác sớm (thư kí ủy ban trấn, nhân viên thu mua lương thực, tiễu phỉ,…)

- Cuối năm 1922, ông đến Mát-xco-va, làm nhiều nghề để kiếm sống như đập đá, khuân vác, kế toán…

- Năm 1926, ở độ tuổi 21, ông đã in hai tập truyện ngắn.

- Năm 1925, ông trở về quê nhà và viết cuốn tiểu thuyết tâm đắc nhất của cuộc đời mình

- Ông là đảng viên Đảng cộng sản Liên Xô từ năm 1932.

- Năm 1939, ông được bầu làm Viện sĩ Viện hàn lâm Khoa học Liên Xô. Trong thời gian chiến tranh vệ quốc vĩ đại chống phát xít Đức xâm lược, ông theo sát Hồng quân trên nhiều chiến trường với tư cách là phóng viên báo Sự thật

- Tác phẩm chính: Truyện sông Đông (tập truyện), Thảo nguyên xanh (tập truyện), Sông Đông êm đềm (tiểu thuyết),…

- Phong cách nghệ thuật: nột nổi bật là viết đúng sự thật. Ông không né tránh những sự thật dù khắc nghiệt trong khi phản ánh những bức tranh thời đại rộng lớn, những cảnh đời, những chân dung số phận đau thương. Trong sáng tác của ông, chất bi và chất hùng, chất sử thi và chất tâm lí luôn được kết hợp nhuần nhuyễn.

Bài giảng Ngữ văn 12 Số phận con người

II. Nội dung văn bản Số phận con người

III. Tìm hiểu chung về tác phẩm Số phận con người

1. Bố cục tác phẩm Số phận con người

- Phần 1 (từ đầu đến “chú bé đang nghịch cát đấy”): Giới thiệu về nhân vật

- Phần 2 (tiếp đó đến “chợt lóe lên như thế”): Niềm hạnh phúc của bé Va-ni-a

- Phần 3 (còn lại): Số phận hẩm hiu của Sô-cô-lốp và niềm tin vào sức mạnh của con người Nga

2. Tóm tắt tác phẩm Số phận con người

Tóm tắt tác phẩm Số phận con người (mẫu 1)

Trong những năm nội chiến, Xô-cô-lốp tham gia Hồng quân. Nạn đói xảy ra, gia đình anh bị chết. Anh phải làm nhiều nghề để kiếm sống và đã xây dựng được một gia đình hạnh phúc. Chiến tranh chống phát xít bùng nổ, anh ra trận, bị bắt làm tù binh, bị tra tấn. Khi trốn thoát về được với Hồng quân thì anh mới biết vợ và hai con gái đã bị bom sát hại trước đó hai năm. Anh tiếp tục chiến đấu và đúng vào ngày chiến thắng, con trai của anh đã hi sinh. Sau chiến tranh, anh xuất ngũ và làm lái xe cho một đội vận tải. Gặp bé Va-ni-a (mồ côi cha mẹ), anh nhận nó làm con.Cuộc sống của anh từ đó thêm khó khăn song đã ấm áp hơn. Anh phải nén chịu, giấu đi những mất mát đau đớn của thể xác và tinh thần để bé Va-ni-a được hạnh phúc. Một lần gặp rủi ro, anh bị thu bằng lái xe. Sau sự việc đó, anh lại cùng con đến Ka-sa-rư để kiếm sống.

Tóm tắt tác phẩm Số phận con người (mẫu 2)

Xô-cô-lốp là một thanh niên có số phận bất hạnh. Trước khi có chiến tranh anh có vợ và ba con, khi chiến tranh nổ ra anh tham gia lực lượng chống phát xít nhưng bị chúng bắt giam và tra tấn. Ở quê nhà anh nhận được hung tin vợ và hai đứa con gái bị bom thả chết. Chỉ còn đứa con trai duy nhất làm đại úy pháo binh ở chiến trường, bất hạnh thay khi hai cha con chưa gặp nhau thì cậu con trai đã hi sinh đúng vào ngày chiến thắng phát xít Đức, anh vô cùng tuyệt vọng và đau đớn. Sau chiến tranh Xô-cô-lốp quay về thời bình với nhiều “vết thương” trong lòng và sự đau đớn. Anh may mắn trở thành lái xe cho đội vận tải. Anh gặp được Va-ni-a một cậu bé có hoàn cảnh đáng thương đã mất cha mẹ trong chiến tranh, đồng cảnh ngộ, anh đã nhận Vania làm con nuôi. Hai người nương tựa nhau mà sống và con người anh như có sức sống trở lại.

Trong một lần kém may mắn anh bị tước bằng lái xe, anh phải chuyển nghề nhưng những nỗi đau từ chiến tranh vẫn còn dai dẳng, ám ảnh. “Hai cha con” quyết định chuyển chỗ ở đi khắp nơi.

Tóm tắt tác phẩm Số phận con người (mẫu 3)

Xô-cô-lốp là người lính Hồng quân bước ra từ cuộc chiến tranh với phát xít Đức. Chiến tranh đã cướp đi mạng sống của vợ và hai người con gái của anh. An-tô-ni (người con trai làm sĩ quan pháo binh) là niềm hi vọng sống duy nhất của anh cũng hi sinh vào đúng ngày giải phóng.

Trở lại cuộc sống thời bình với nhiều nỗi đau, mất mát, Xô-cô-lốp đã không trở về quê cũ mà làm lái xe cho đội vận tải. Trong một lần dừng chân nghỉ ngơi, anh đã vô tình gặp Vania, cậu bé mồ côi đáng thương. Xô-cô-lốp đã nhận nuôi cậu bé, hai cha con sống nương tựa vào nhau, tình yêu thương và hi vọng sống của anh cũng được nhen nhóm trở lại.

3. Phương thức biểu đạt

- Tự sự

4. Thể loại tác phẩm Số phận con người

- Tác phẩm Số phận con người thuộc thể loại: Truyện ngắn

5. Ngôi kể

- Ngôi thứ nhất

6. Giá trị nội dung tác phẩm Số phận con người

- Từ nỗi buồn kết lại tác phẩm lại khiến ta nhận ra tầm vóc vĩ đại của đất nước và con người Nga xô viết quả cảm, kiên cường, nhân hậu.

- Tác phẩm chứa đựng một nội dung sâu sắc về triết học và thẩm mĩ, mang giá trị nhân văn sâu sắc: sức mạnh tinh thần, tình yêu thương có thể cứu vớt con người và nhờ nó, con người có thể vượt qua sự tàn phá, hủy diệt của chiến tranh, xây dựng cuộc sống tự do, yên lành. 

7. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Số phận con người

- Lối kể chuyện giản dị 

- Nhân vật được xây dựng và miêu tả đặc sắc, sinh động.

IV. Dàn ý tác phẩm Số phận con người

I. Mở bài

- Giới thiệu về tác giả Sô-lô-khốp (tiểu sử, các tác phẩm chính, phong cách sáng tác…)

- Giưới thiệu về tác phẩm Số phận con người (hoàn cảnh ra đời, giá trị nội dung và nghệ thuật…)

II. Thân bài

1. Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô-cô-lốp và bé Va-ni-a sau chiến tranh

a) Xô-lô-khốp

- Vợ và hai cô con gái bị bọn phát xít giết hại từ giữa năm 1942

- Đứa con trai – niềm hi vọng cuối cùng cũng bị bắn chết vào ngày 9/5/1945

- Nỗi đau, sự mất mát cứ bám theo anh cả trong những giấc ngủ, đến khi tỉnh giấc thì gối vẫn ướt đẫm nước mắt

- Trong công việc, gặp pahri những rủi ro, bất trắc, luôn sống trong nỗi thất vọng, cô đơn, luôn như người mất hồn “cặp mắt buồn nguội lạnh lúc nào cũng buồn thê thảm”ngày ngày tìm đến quán rượu, suýt trở thành kẻ nghiện rượu.

⇒ Số phận đầy mất mát, đau thương. Anh trở thành người không gia đình, không chốn trở về và anh rơi vào bi kịch của cuộc sống.

b) Bé Va-ni-a

- Ngoại hình:

   + Rách bươm xơ mướp

   + Mặt mũi bê bết nước dưa hấu, lem luốc, bụi bặm, bẩn như ma lem

   + Đầu tóc rối mù

   + Cặp mắt như những ngôi sao sáng

- Gia cảnh:

   + Bố chết ở mặt trận

   + Mẹ chết trên tàu hỏa

   + Không quê hương, không bà con thân thiết

⇒ Đứa trẻ lang thang, không nơi nương tựa, sống cô độc.

2. Cuộc gặp gỡ giữa Xô-cô-lốp và bé Va-ni-a

- Cảm thương cho số phận của Va-ni-a, Xô-cô-lốp lập tức quyết định nhận bé làm con nuôi.

→ Trái tim giàu lòng nhân ái, nhạy cảm trước nỗi đau của con người

- Sự thay đổi trong suy nghĩ và hành động của bé Va-ni-a:

   + Khi được Xô-cô-lốp nhận làm con, Va-ni-a vô cùng sung sướng và xúc động: nhảy chồm lên ôm cổ, hôn vào má, vào môi, vào trán, áp sát vào người,…

   + Cậu vô cùng hồn nhiên, vui vẻ, quyến luyến người bố không rời

- Sự thay đổi trong Xô-cô-lốp:

   + Xúc động cực độ, Xô-cô-lốp không nghĩ việc anh nhận Va-ni-a làm con lại khiến cậu bé hạnh phúc tới vậy

   + Anh lấy lại được thăng bằng trong cuộc sống, cảm nhận được sự bình an, niềm hạnh phúc và không khí gia đình dù còn đó những vất vả, những vụng về trong cách chăm sóc con

⇒ Các nhân vật đã nương tựa vào nhau để sống, chính tình yêu thương chân thành đã giúp họ cùng nhau vượt qua nỗi cô đơn và những mất mát, bi kịch của số phận mình

3. Số phận hẩm hiu của Xô-cô-lốp và niềm tin vào sức mạnh của con người Nga

- Số phận hẩm hiu của Xô-cô-lốp:

   + Gặp khó khăn trong công việc: Xe anh quét nhẹ phải con bò nhưng anh bị tước bằng, bị mất việc, phải đi phiêu bạt để kiếm sống.

   + Thể chất anh cũng đang yếu dần đi: trái tim tôi đã rệu rã lắm rồi, có khi tự nhiên nó nhói lên, thắt lại và giữa ban ngày mà mà tối tăm mặt mũi

   + Nỗi đau ám ảnh anh không dứt

→ Anh đã và đang gánh chịu những nỗi đau không gì bù đắp nỗi, thời gian cũng không xoa dịu được vết thương lòng. Anh đã cứng cỏi nuốt thầm giọt lệ để cho bé Va – ni – a không phải khóc

- Đoạn kết tác phẩm và niềm tin vào sức mạnh của con người Nga:

   + Tác giả bày tỏ nỗi băn khoăn lo lắng về tương lai của 2 nhân vật “Hia con người côi cút…phía trước?”Nhưng nghĩ đến tính cách con người Nga, nhà văn cũng thể hiện thái độ tin tưởng: “Thiết nghĩ…có thể đương đầu với thử thách”

→ nhà văn khẳng định sức mạnh tiềm ẩn và những cống hiến thầm lặng của một thế hệ Xô Cô Lốp nói riêng và nhân dân Nga nói chung cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

   + Lời nhắn gửi của tác giả hàm nhiều ý nghĩa và hướng đến nhiều đối tượng: “ Cái chính ở đây là…đừng làm tổn thương trái tim em bé…”

III. Kết bài

Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm

V. Một số đề văn bài Số phận con người

Đề bài: Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong truyện "Số phận con người" của nhà văn Sô-lô-khốp nước Nga.

Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người - mẫu 1

    Hê-minh-uê (1899 - 1961) văn hào Mỹ, được giải thưởng Nô-ben về văn chương năm 1954 đã từng viết: "Tôi rất thích văn học Nga... Trong các nhà văn hiện đại, tôi thích Sô-lô-khốp". Là nhà văn Xô Viết được giải thưởng Nô-ben về văn học năm 1965, Sô-lô-khốp được ca ngợi là "một trong những nhà văn xuôi lớn thế kỉ XX".

    "Đất vỡ hoang", "Sông Đông êm đềm",... "Số phận con người" đã đem đến vinh quang cho Sô-lô-khốp. Truyện "Số phận con người" xuất hiện trên báo vào cuối năm 1956. Hình ảnh nhân vật Xô-cô-lốp để lại trong lòng ta bao ám ảnh về số phận con người đầy bất hạnh thương đau. Qua số phận nhân vật này, ta cảm nhận sâu sác nhiệt tình tố cáo thảm hoạ chiến tranh, mô tả chiến tranh trong bộ mặt thật nó, biểu dương khí phách anh hùng của người Xô viết, khám phá chiều sâu tính cách Nga bình dị, nhân ái - được thể hiện một bút pháp nghệ thuật điêu luyện, độc đáo của nhà văn Sô-lô-khốp.

    Đọc "Số phận con người", ta vô cùng xúc động trước trang đời đầy nước mắt và máu của nhân vật Xô-cô-lốp. Năm 1941 phát xít Đức bất ngờ tấn công Liên Xô. Cùng với hàng triệu người Xô viết cầm vũ khí đứng lên, Xô-cô-lốp đã ra trận. Anh nếm trải những gian truân, thất bại buổi đầu. Hai lần bị thương vào chân vào tay. Rồi anh bị giặc bắt, bị đày đọa suốt hai năm trong nhiều trại tập trung. Sống bằng xúp léu bều lõng bõng, bánh mì lẫn mạt cưa. áo quần xơ xác, lao động khổ sai, người tù da bọc xương. Hàng trăm tù binh bỏ mạng. Tù binh Nga bị bọn phát xít đanh bằng thanh sắt, thanh gồ, thanh củi, đánh bằng báng súng, đấm bằng tay, đạp bằng chân vô cùng dã man. Bô chỉ huy trại đấm vào mặt vào mũi tù binh cho hộc máu ra; chúng gọi đó là trò "phòng bệnh cúm". Chúng "sáng tạo" ra mọi cách cực kỳ man rợ để đánh đập, bắn giết tù binh. Đêm và ngày, lúc lao động khổ sai và lúc bị nhốt sau hàng rào dây thép gai, Xô-cô-lốp cũng như các tù binh khác bị cái chết bủa vây, bị tử thần rình rập.

    Sau 5 năm chiến tranh, hơn 20 triệu người Xô viết bị chết, hàng ngàn thành phố, hàng vạn làng mạc bị bom đạn phát xít biến thành tro tàn. Gia đình Xô-cô-lốp gánh chịu bao mất mát đau thương. Vợ và 2 con gái bị giặc ném bom giết hại. Con trai, đại úy pháo binh A-na-tô-ni, niổm hy vọng cuối cùng, đã ngã xuống tại Bec-lin trong ngày chiến thắng bởi viên đạn bắn lén của một tên thiện xạ phát xít! Nổi đau thương khủng khiếp làm cho Xô-cố-lôp "như người mất hồn Chiến tranh kết thúc, anh được giải ngũ nhưng không muốn vể lại Vô-rô-ne-giơ quê hương vì đâu còn gia đình nữa! Bé Va-ni-a cũng là hiện thân cho thảm hoạ chiến tranh. Cha "chết ở mặt trận". "Mẹ bị bom chết trên tàu hỏa khi mẹ con cháu đang đi tàu". Bé cũng không biết, không nhớ từ đâu đến. Bà con thân thuộc "không còn ai cả". Và chỉ biết "bạ đâu ngủ đó, ai cho gì ăn nấy!". Áo quần em thì "rách bươm xơ mướp"; "mặt mũi thì bê bết nước dưa hấu, lem luốc bụi bặm, bẩn như ma lem"...

    Hình ảnh bé Va-ni-a cũng như cuộc đời của Xô-cô-lốp được tác giả miêu tả một cách chân thật cảm động, thể hiện nhiệt tình tố cáo thảm họa chiến tranh, mô tả chiến tranh trong bộ mặt thật của nó. Cái giá của chiến thắng mà mọi dân tộc cũng như nhân dân Liên Xô trong chiến tranh thế giới thứ 2 giành được là cực kì khủng khiếp. Chỉ còn lại một phần ba số binh sĩ ra trận trở về, trong số đó có nhiều người trên mình mang đầy thương tật. Sức khỏe sa sút, cạn kiệt. Khi chiến tranh đã đi qua, một năm sau đó, Xô-cô-lốp cảm thấy quả tim mình "đã rệu rã lắm rồi". Nhiều khi "tự nhiên nó nhói lên, thắt lại giữa ban ngày mà tối tăm mặt mũi". Nhưng cái đau khổ nhất mà bão tố chiến tranh đã gieo dắt cho con người không chỉ là mất mát, tang thương, điêu tàn... mà còn là những vết thương lòng ri máu, những ám ảnh kinh hoàng còn mãi trong kí ức, cứ siết chặt tâm hồn người thời hậu chiến! Bé Va-ni-a vốn hoạt bát có lúc lại "lặng thinh, tư lự", có lúc lại "thở dài". Cái áo bành tồ da của bố ngày nào cứ bám riết lấy tâm hồn em như một ám ảnh không nguôi! Còn Xô-cô-lốp thì nỗi đau như vô tận "không ở lâu mãi một chỗ được ", nỗi buồn không bao giờ nguôi, "hai bố con cứ cuốc bộ khắp nước Nga"... Hầu như đêm nào anh cũng chiêm bao "thấy những người thân thuộc đã quá cố", gặp vợ con sau hàng rào dây thép gai,... "ban ngày trấn tĩnh được, không hở ra một tiếng thở dài, một lời than nhưng đêm ướt đẫm nước mắt... ". Xô-cô-lốp và bé Va-ni-a trở thành hai cát bị phũ phàng của bão tố chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ...".

    Nhân vật Xô-cô-lốp là một con người Nga chân chính, tiêu biểu cho khí phách anh hùng của người lính Xô Viết trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Vốn là một nông dân rồi làm thợ mộc, lái xe. Một gia đình ổn định êm ấm: một vợ, ba con. Anh đã ra trận như hàng triệu công dân với ý thức "Tổ quốc hay là chết!". Hai lần bị thương vào chân và tay; vết thương lành, anh lại cầm súng đánh giặc; rồi bị bắt làm tù binh, lao động trong mưa, nắng, tuyết; bị đánh bằng báng súng, bằng thanh sắt, bằng gộc. áo quần tả tơi, bánh mì lẫn mạt cưa, lưng bát súp lõng bõng. Anh đã đứng vững trước mọi thử thách ác liệt. Kien quyết trừ khử tên phản bội đốn mạt! Hiên ngang trước mũi súng tên hung thần Muyn-le, chỉ huy trại tập trung. Với đôi mắt bình thản, anh đã nhìn thẳng vào họng súng lục tôn phát xít. Tự kiềm chế đói khát khi đứng trước bàn tiệc của lũ giặc. Đàng hoàng uống rượu, không chỉ uống một cốc mà còn uống nữa để mừng cái chết của mình chứ không phải để mừng chiến thắng quân xâm lược! Khí phách lẫm liệt của Xô-cô-lốp đã làm cho tên phát xít khát máu kinh ngạc, khâm phục nói:

    "Mày là một thằng lính Nga chân chính. Tao cũng là lính và tao trọng những địch thủ có khí tiết. Tao sẽ không bắn mày nữa". Tầm vóc của Xô-cô-lốp, của người lính Nga trong máu lửa được miêu tả một cách chân thực, làm cho truyện "Số phận con người" mang vẻ đẹp một "tiểu anh hùng ca".

    Qua nhân vật Xô-cô-lốp, tác giả khám phá ra chiều sâu tính cách Nga bình dị và nhân ái. Sau chiến tranh, anh vẫn nhớ hoài cái giây phút từ biệt vợ để ra trận, anh đẩy I-ri-na, khi chị cứ níu lấy anh, không thả... Bình dị trước biến cố trọng đại khi lịch sử đưa số phận anh lên "điểm tựa" thử thách! Lửa chiến tranh đã tắt hơn một năm rồi, mà lòng Xô-cô-lốp mãi không nguôi đau. Anh đã tìm đến rượu, "uống một ly rượu lử người", anh đã "quá say mê món nguy hại ấy". Anh muốn quên đi bao mất mát đau thương và cô đơn...

    Đang sống âm thầm trong bi kịch, tưởng không có lối thoát. Nhưng rồi tình cảm người cha, tình thương đồng loại đã thức dậy, làm cho vết thương lòng rỉ máu bấy nay như được mọc lên một lớp da non. Gặp bé Va-ni-a "đầu óc rối bù, rách bươm xơ mướp" sống bơ vơ nơi hiệu giải khát, "bạ đâu ngủ đó... ai cho gì ăn nấy", nhất là khi anh thấy cặp mắt của em "như những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm", Xô-cô-lốp thấy "thích nó" và "nhớ nó", cố cho xe chạy thật nhanh để được về "gặp nó". Anh đã quyết định: "không thể cho mình với nó chìm nghỉm riêng rẽ được! Mình sẽ nhận nó làm con!". Một quyết định đầy nhân ái. Anh đã cứu bé Va-ni-a và anh đã tự cứu mình! Như có một phép thần biến cải: "ngay lúc đó tâm hồn tôi bỗng nhẹ nhõm và bừng sáng lên!". Câu nói khẽ của Xô-cô-lốp: "là bố của con!" khi nghe bé Va-ni-a nghẹn ngào hỏi: "thế chú là ai?", một câu nói tưởng là bình dị nhưng đầy nước mắt, chứa đựng cả một biển trời thương mến mênh mông! Trước những cái hôn vào má, vào môi, vào trán, trước những cử chỉ yêu thương và tiếng nói ríu rít, líu lo của bé Va-ni-a: "bố yêu của con ơi!... Con chờ mãi mong được gặp bố...", Xô-cô-lốp vô cùng xúc động: "Mắt tôi thì mờ đi, cả người cũng run lên, hai bàn tay lẩy bẩy...".

    Xô-cô-lốp đã nhận bé Va-ni-a làm con. Anh đã tắm rửa, đưa bé đi cắt tóc, may quần áo mới, săn sóc em. Hai linh hồn đau khổ tựa vào nhau làm cho nỗi mất mát, đau thương sau chiến tranh được dịu lại. Giấc ngủ được yẽn lành hơn: "Lần đầu tiên, sau bao nhiêu năm tôi được ngủ một giấc yên lành". Còn bé Va-ni-a thì rúc vào nách bố nuôi "như con chim sẻ dưới mái rạ, ngáy khe khẽ...". Hạnh phúc là san sẻ. Xô-cô-lốp lòng vui không tài nào tả xiết, đêm đêm thức dậy đánh diêm ngắm nhìn bé Va-ni-a ngủ ngon lành. Đời anh đã có một sự thay đổi kỳ diệu: "trái tim đã suy kiệt, đã bị chai sạn vì đau khổ, nay trở nên êm dịu hơn".

    Vết thương lòng đâu dễ nguôi. Vì thế mà Xô-cô-lốp phải cõng đứa con nuôi bé bỏng đi khắp nước Nga. Chỉ đến một lúc nào đó, bé Va-ni-a lớn lên vào học một trường ổn định thì Xô-cô-lốp "mới có thể ở yên một chỗ". Anh đang chịu đựng và vượt qua số phận bằng tình thương của người bố đối với đứa con.

    Cuộc gặp bất chợt với "hai con người côi cút" và câu chuyện đau lòng của họ đã để lại trong lòng tác giả bao nỗi buồn thấm thía, nhưng Sô-lô-khốp vẫn tin vào dũng khí và lòng nhân ái của người Nga, vẫn tin vào tương lai, dù cho bão tố chiến tranh có thổi bạt họ tới những miền xa lạ: "Cái gì đang chờ đón họ ở phía trước? Thiết nghĩ rằng con người Nga đó, con người có ý chí kiên cường, sẽ đứng vững được và sống bên cạnh bố, chú bé kia một khi lớn lên sẽ có thể đương đầu mọi thử thách, sẽ vượt qua mọi chướng ngại trên đường, nếu như Tổ quốc kêu gọi".

    Truyện "Số phận con người" có kết cấu "truyện lồng trong truyện" - đã tô đậm những đau khổ, những phẩm chất cao đẹp của nhân vật Xô-cô-lốp, khắc hoạ đậm nét tính cách và tâm hồn Nga, đem đến cho người đọc bao xúc động thấm thía về số phận con người trong chiến tranh và thời hậu chiến.

    Với những chi tiết, tình tiết rất sống, rất điển hình và chân thực, tác giả đã mô tả bộ mặt thật của chiến tranh, ca ngợi người lao động bình thường trong cuộc đời, anh binh nhì trong máu lửa, người cha trong cuộc sống phức tạp, nhiều khó khăn thời kỳ sau chiến tranh. Qua nhân vật Xô-cô-lốp, người đọc cảm nhận được những ý tưởng sâu sắc mà Sô-lô-khốp gửi gắm qua kiệt tác này: Với lòng dũng cảm mà con người vượt qua những thử thách chiến tranh; với lòng nhân ái có thể làm dịu bớt nỗi buồn đau mà chiến tranh gieo rắc, để lại. Đoạn trữ tình ngoại đề làm cho cảm hứng nhân đạo thêm lung linh chói sáng.

    Nhân dân Việt Nam vừa trải qua 30 nãm chiến tranh. Hình ảnh Xô-cô-lốp rất gần gũi với mỗi chúng ta. Nhân vật này rất sống, rất đáng thương nhưng vô cùng cao đẹp xứng đáng được mọi người yêu mến, cảm phục. Khát vọng hòa bình, được sống yên vui trong ấm no hạnh phúc và tinh thương là khát vọng đẹp muôn đời của nhân loại.

Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong Số phận con người - mẫu 2

     Sô-lô-khốp (1905 – 1984) thuộc nhóm không nhiều những nhà văn mà khi nhắc đến, người ta không cần nói nhiều hay không nói về những phẩm chất thiết yếu của một ngòi bút bậc thầy như tình yêu văn chương, sự trau dồi nghề nghiệp, say mê và nỗ lực lao động, tinh thần vượt khó. Ông được đứng vào hàng ngũ những nhà văn xuôi lớn nhất thế kỉ XX. Ông để lại những tác phẩm đồ sộ và còn trường tồn theo thời gian tới tận ngày nay người đọc vẫn nhớ rõ. Một trong số đó là truyện “Số phận con người” được viết năm 1957. Nổi bật trong truyện là hình tượng nhân vật Xô-cô-lốp – một con người nhân hậu, kiên cường.

     Thật vậy, truyện kể về nhân vật Xô-cô-lốp. Khi chiến tranh bùng nổ anh ra trận để lại quê nhà vợ và 3 con. Sau một năm chiến đấu hai lần anh bị thương nhẹ vào tay và chân. Tiếp đó anh bị bắt làm tù binh bị đày đọa suốt 2 năm trời trong các trại tập trung của phát xít Đức. Lao dịch nhục hình đói rét tử thần đêm ngày đe dọa. Năm 1944 giặc bị thua to trên mặt trận Xô-Đức bọn phát xít bắt tù binh làm lái xe. Nhân cơ hội đó Xô-cô-lốp đã bắt sống một tên trung tá Đức lái xe chạy thoát về phía Hồng quân. Lúc này anh mới biết tin về vợ và 2 con gái anh đã bị bom giặc giết hại. Anatôli cậu con trai giỏi toán của anh nay đã trở thành đại uý pháo binh Hồng quân. Hai cha con cùng tham dự chiến dịch công phá Berlin sào huyệt của Hitler. Đúng ngày 9/5/1945 ngày chiến thắng một tên thiện xạ Đức đã bắn lén giết chết Anatôli niềm hy vọng cuối cùng của anh.

     Chiến tranh kết thúc Xô-cô-lốp được giải ngũ nhưng anh không trở về Vôrônegiơ quê hương nữa. Một đồng đội bị thương đã giải ngũ có lần mời anh về nhà chơi Xô-cô-lốp nhớ ra và tìm đến Uriupinxco. Anh xin được làm lái xe chở hàng hóa về các huyện và chở lúa mì về thành phố. Mỗi lần đưa xe về thành phố anh lại tạt vào cửa hiệu giải khát uống một ly rượu lử người. Anh đã gặp bé Vania và nhận bé làm con nuôi. Từ đó anh đã tìm lại được cuộc sống của mình.

     Nhân vật Xô-cô-lốp được nhà văn miêu tả rất chân thực và bi thương với số phận rất éo le. Bản thân anh bị thương hai lần, hai năm bị đày đọa trong trại tù binh Đức. Anh mất cả vợ lẫn đứa con trai mà anh hết mực thương yêu. Chính tình cảnh đó, sau khi ra tù anh đã trở thành một con người khác. Nghe tin sốc, anh như lạc vào thế giới đau thương ai oán. Anh không còn người thân, không còn gia đình, quê hương, không còn nhà. Vì vậy, anh đã tìm đến chén rượu để cho vơi bớt đi nỗi nhớ, vơi bớt đi nỗi đau đang gào thét giằng xé trong tim can anh. Vì bị đẩy vào cảnh bế tắc nên anh cũng suýt rơi vào con đường của kẻ nghiện rượu không có tiền đồ. Tuy rơi vào hoàn cảnh khó khăn ấy nhưng anh vẫn giữ tính cách Nga kiên cường.

     Nhà văn đã khéo léo sắp xếp cho cuộc gặp gỡ giữa đứa con cưng của mình với nhân vật bé Va-ni-a. Ông đã khéo léo để chính cuộc gặp gỡ đó đã mở ra một trang sử tươi đẹp về cuộc đời mới, cuộc sống mới cho đứa con mình làm lại từ đầu. Gặp bé Va-ni-a “đầu tóc rối bù”, “rách bươm xơ mướp”, nhất là khi thấy cặp mắt sáng của em “như những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm”. Sau khi nghe về hoàn cảnh đáng thương của bé Va-ni-a, Sô-cô-lốp cảm tình cho tình cảnh của chú bé nên anh quyết định nhận nó làm con nuôi. Khi nghe bé Va-ni-a nghẹn ngào hỏi “Thế chú là ai”, Xô-cô-lốp trả lời “Là bố của con”. Có thể thấy rằng mặc dù đây là một quyết định táo bạo bộc phát nhất thời song nó lại xuất phát tình tình yêu, sự cảm thông san sẻ cho nỗi bất hạnh của nhau giữa những người cùng cảnh ngộ. Đó là tình yêu giữa người với người. Ở họ trỗi dậy một sự ham muốn muốn bao bọc, chở che cho người cùng cảnh ngộ với mình.

     Anh đã đưa bé Va-ni-a về nhà, cả hai người bạn của anh đều rất vui vẻ. Họ như nhìn thấy một sự đồng cảm đến không ngờ. Từ khi nhận bé làm con nuôi, anh tìm mọi cách bù đắp tình cảm cho nó, chăm sóc nó tuy vụng về nhưng rất đáng yêu và chân thật. Từ cắt tóc, tắm rửa, may quần áo.. “Sau bữa trưa, tôi đưa nó tới hiệu cắt tóc rồi về nhà đặt ngồi vào chậu giặt, tắm rửa xong rồi bọc nó vào tấm khăn trải giường sạch” và “Tôi mua cho nó một cái quần dạ, một sơ mi, đôi dép và mũ lưỡi trai bằng sợi”. Đó là tình yêu của người cha dành trọn vẹn cho đứa con. Bé Va-ni-a như một liều thuốc giúp anh hồi sinh vượt qua sự cô đơn để tiếp tục sống trên cõi đời này.

     Tuy nhiên, việc nhận bé làm con nuôi cũng khiến cho Sô-cô-lốp có những khó khăn nhất định. Anh vừa phải làm bố, làm mẹ chăm sóc bé. Anh không muốn làm tổn thương trái tim mỏng manh của bé. Khi ăn uống, với Sô-cô-lốp trước lẻ bóng “chỉ một mình tôi thì cần gì đâu nhưng thêm nó thì khác”. Anh chăm bẵm nó khi thì phải mua sữa, khi thì luộc quả trứng không có thức ăn cho Va-ni-a là không xong. Rồi có lần anh anh lại đâm phải con bò và bị tịch thu bằng lái. Cuộc sống ngày một khó khăn và gian truân hơn nhiều. Khó khăn chồng chất khó khăn. Nhưng dù vậy, bé Va-ni-a cũng là đứa con anh hết mực yêu thương. Hai người sống nương tựa vào nhau, là chỗ dựa tinh thần để cùng nhau vượt qua khó khăn thử thách trước mắt. Anh cũng đã ngủ ngon giấc hơn. Điều đó chứng tỏ sức mạnh của tình yêu thương thật kì diệu, nó sưởi ấm trái tim đang cô đơn kia, nó nhen nhóm ngọn lửa yêu thương cho con người, nó vun đắp tình cảm, nó chia sẻ niềm vui.

     Nhà văn cũng đã thành công khi khắc họa diễn biến tâm lí nhân vật Xô-cô-lốp. Mặc dù có bé Va-ni-a ở bên song anh vẫn không thể quên đi những kí ức đau buồn mà chiến tranh mang lại. Anh không thể quên sự ra đi của vợ và con trai. Kí ức ấy luôn ám ảnh, giày xéo tâm can anh: “Hầu như đêm nào tôi cũng chiêm bao thấy những người thân quá cố”. Mặc dù vậy anh vẫn cố gắng kiên cường vượt qua. Anh vẫn một mực yêu thương, chăm sóc cho bé Va-ni-a. Anh giấu sự thật về chiếc áo bành tô để bé Va-ni-a được an tâm. Anh đang chịu đựng và vượt qua số phận bằng tình yêu thương của người cha đối với người con. Chỉ có như vậy mới giúp anh sống tiếp ở thực tại, cố gắng ở thực tại nhiều hơn.

     Tóm lại, có thể thấy, nhà văn đã khéo léo để cho cuộc gặp gỡ giữa những con người bất hạnh trở thành điểm sáng là chỗ dựa cho họ cùng nhau sống tiếp. “Số phận con người” là một truyện đặc sắc. Nhà văn đã tập trung khám phá nỗi đau bất hạnh của con người sau chiến tranh, tiêu biểu là nhân vật Xô-cô-lốp. Bên cạnh đó tác giả còn ngụ ý phê phán chiến tranh tàn nhẫn đã cướp đi biết bao nhiêu sinh mệnh, gây bao nhiêu đau thương mất mát cho gia đình, xã hội. Qua truyện ta cũng thấy được cái tài của nhà văn khi ông đã miêu tả tâm lí nhân vật rất đặc sắc xem lời văn nhẹ nhàng, lôi cuốn. Sô-cô-lốp chính là hiện thân của người Nga kiên cường bất khuất.

Đề bài: Anh chị hãy viết bài văn Phân tích tác phẩm Số phận con người của Sô-lô-khốp.

Phân tích truyện Số phận con người của Sô-lô-khốp - mẫu 1

   Nhà văn Sô-lô-khốp (1905 – 1984), ông là một nhà văn Xô Viết lỗi lạc, vinh dự hơn khi ông được nhận giải thưởng Nô- Ben về văn học năm 1965. Đồng thời ông được liệt vào danh sách những nhà văn lớn. Tác phẩm của ông để lại gồm những tập truyện, tiểu thuyết lớn và tiêu biểu trong số đó có tác phẩm số phận con người. Qua tác phẩm ấy ta thấy được những số phận bất hạnh của con người sau chiến tranh. Từ khi ra đời có trên mặt báo Sự Thật cho đến nay tác phẩm vẫn còn nguyên những giá trị ý nghĩa của mình.

   Nhân vật chính trong truyện chính là nhân vật Xô cô lốp. Anh là một người rơi vào bi kịch sau khi chiến tranh kết thúc. Trước đó anh phải đi lính và sau khi hòa bình thì anh không còn gì cả, người thân, nhà cửa, bạn bè không còn ai hết. Đối với anh mà nói một lòng chiến đấu vì quê hương đất nước cũng chính là bảo vệ người thân của mình vậy mà giờ đây những người thân yêu của anh đều từ bỏ anh mà đi, bom đạn kia đã cướp họ khỏi anh.

   Chính vì thế mà anh phải sống một cuộc sống đau khổ. Trong chiến đấu anh cũng phải chịu những bất hạnh đó là hai lần anh bị thương và tiếp tục bị đày đọa hai năm trong trại tập trung của phát xít Nhật. Vợ và hai người con gái của anh bị bom phát xít cướp đi tính mạng. Anh chỉ còn niềm hi vọng vào người con trai cả là A- na-tô-li thì anh ấy cũng bị chết trận năm 1945.

   Như vậy có thể thấy số phân của anh rất bất hạnh, khi chiến đấu đã chịu những khổ cực về thể xác rồi mà đến khi chiến tranh kết thúc mọi nhà sống trong độc lập thì với anh lại là niềm đau khổ về tinh thần vì những người thân yêu của anh đều bị chiến tranh cướp đi mất rồi. Anh tuyệt vọng trước những đau khổ của cuộc đời. từ đó ta thấy được hậu quả của chiến tranh để lại thật sự rất đau lòng.

   Sau chiến tranh anh không còn nhà cửa, không còn người thân cho nên anh phải ở nhờ một người đồng chí cũ. Anh phải tìm đến rượu để dịu bớt nỗi đau của mình. Tóm lại sau chiến tranh anh phải sống một cảnh sống cô đơn và bế tắc.

   Và trong một lần tình cờ hay do duyên trời run rủi cho anh gặp bé Va ni a. Nhà văn miêu tả ngoại hình của chú bé bằng những lời văn chân thực nhất để từ đó thấy được hậu quả kinh khủng của chiến tranh để lại. Chú bé khoảng năm đến sáu tuổi. Chú hiện lên trong bô dạng quần áo rách bươm xơ mướp, mặt mũi thì bê bết lem luốc…duy nhất chỉ có căp mắt là sáng ngời. Cậu bé ấy cũng có một hoàn cảnh vô cùng thương tâm. Cả cha và mẹ của cậu bé đều chết trong chiến tranh. Cùng có người thân bị mất nhưng ít ra Xô cô lốp còn có sức mà lao động còn cậu bé kia làm sao có thể lao động được. Cậu còn quá nhỏ. Cậu sống vạ vật, ai cho gì ăn đấy, bạ đâu ngủ đấy. Và duyên phận như cho họ gặp nhau để bù đắp cho nhau những tình thương mà mình đã mất đi. Xô cô lốp cảm thương tình cảnh của Va ni a cho nên anh quyết định nhận cậu làm con nuôi. Cả hai người chủ nhà của xô cô lốp cũng đồng tình với hành động nhân ái ấy. Và anh như quên đi mọi đau khổ mà dành cho bé Va ni a những tình thương sự tận tình chu đáo. Anh mua quần áo cho cậu bé, một chiếc áo bành tô rất đẹp. Chính lòng nhân ái đã đem hai trái tim gần nhau sưởi ấm cho nhau.

   Thế rồi anh cố gắng kiếm sống để nuôi bé Va ni a nhưng cuộc sống hay số phận anh khổ đau. Anh vượt lên những nỗi đau, xe anh quệt nhẹ người ta mà anh bi tước bằng lái, anh mất việc nên phải đi lang bạc kiếm sống. Đã thế thể chất sức khỏe của anh cũng giảm đi trông thấy. Anh đau đến khóc thế nhưng anh vẫn cố gắng không để cho bé Va ni a biết. Trước mặt cậu anh vẫn tỏ ra bình thường. Dường như nhà văn đang nhìn anh với một ánh mắt nhân đạo, anh đã không để cho bé Va ni a phải khóc, điều đó thể hiện một sự hi sinh của người cha.

   Đến đoạn cuối tác phẩm thì nhà văn như thể hiện sự đồng cảm thương xót của mình với nhân vật. Tác giả không thể nào giấu được những cảm xúc của bản thân mình trước những tình cảnh cũng như tình cảm của hai cha con mà thốt lên: " Với nỗi buồn thấm thía, tôi nhìn theo hai bố con…" Hai người côi cút đã tìm đến nhau chia sẻ cho nhau những niềm yêu thương trong cuộc sống. Đoạn văn thể hiện sự khâm phục những tính cách con người Nga kiên cường trước những khó khăn của cuộc sống. Trong hoàn cảnh đói nghèo đau khổ nhưng vẫn trao cho nhau những tình yêu thương nhân ái để chạm tay đến hạnh phúc.

   Như vậy có thể nói qua đây ta thấy được số phận con người sau chiến tranh đau khổ như thế nào. Người lính đã trải qua những khó khăn trên chiến trường rồi tưởng rằng chiến tranh kết thúc sẽ được đoàn tụ thì người thân cũng bị chiến tranh cướp đi. Xô cô lốp cùng bé Va ni a chính là hiện thân của những số phận bất hạnh đó. Đồng thời qua tác phẩm này nhà văn kêu gọi mọi người nên có trách nhiệm với số phận của những con người như thế.

Phân tích truyện Số phận con người của Sô-lô-khốp - mẫu 2

     Sô lô khốp được biết đến là một nhà văn Xô viết lỗi lạc, ông được nhận giải thưởng Noben về văn học vào năm 1965. Ông đã có nhiều tác phẩm hay và nổi tiếng để lại bao gồm truyện, tiểu thuyết và đặc biệt hơn nữa là tác phẩm xuất sắc viết về “số phận con người”. Và thông qua tác phẩm này chúng ta thấy được những số phận bất hạnh của con người sau chiến tranh.

     Nhân vật chính trong truyện được biết đến là nhân vật Xô-cô-lốp. Và anh ta được xây dựng lên là một người rơi vào bi kịch sau khi chiến tranh kết thúc. Trong khi trước đó anh phải đi lính và sau khi hòa bình thì anh mất hết tất cả từ người thân, nhà cửa và cả bạn bè nữa. Đối với Xô-cô-lốp thì có thể nói thì anh chiến đấu vì gia đình, vì quê hương đất nước nhưng khi hòa bình đã được lập lại thì mọi thứ đã bỏ anh mà đi thì không còn gì nữa cả. Anh dường như đã phải sống trong một cuộc sống đau khổ, kể cả khi chiến đấu, anh bị thương rất nhiều. Có cả vợ và hai người con của anh cũng bị bom của phát xít cướp đi tính mạng của mình. Và lúc này Xô-cô-lốp chỉ còn biết hi vọng và trông chờ vào người anh trai nhưng rồi cuối cùng anh ấy cũng đã chết trận.

     Như vậy, thông qua đây chúng ta như đã có thể thấy được rằng số phận anh rất bất hạnh, khi chiến đấu đã chịu những giày vò thật tủi cực về thể xác lẫn tinh thần. Sau đó khi trở giờ về thì lại phải nếm trải niềm đau khổ về tinh thần tụt độ bởi người thân yêu duy nhất của mình cũng không còn nữa. Từ đó chúng ta có thể thấy được những hậu quả mà chiến tranh đã để lại là quá lớn lao, quá đắng cay và thật đáng thương cho Xô-cô-lốp.

     Sau chiến tranh, anh cứ ngỡ được sống trong hạnh phúc, nhưng không, Xô-cô-lốp phải sống trong bế tắc và tuyệt vọng. Không hề có một mái nhà che nắng che mưa mà anh phải sống nhờ nhà một người bạn. Và để rồi cho tới khi anh tình cờ gặp được cậu bé có tên Va-ni-a. Nhà văn đã miêu tả thật ám ảnh về ngoại hình của cậu bé bằng những lời văn hết sức chân thật. Hiện lên đó là một cậu bé tầm 5 tới 6 tuổi ăn mặc rách rưới, cả cha và mẹ của cậu bé đều đã chết trong chiến tranh, ít ra Sô-lô-khốp còn có thể lao động được còn cậu bé thì lại không có ai, ai cho ăn gì thì cậu bé ăn nấy và bạ đâu ngủ đấy. Duyên phận dường như đã đưa đẩy cho họ gặp nhau như để bù đặp cho nhau những thiếu sót của cuộc đời đầy giông bão này vậy.

     Xô-cô-lốp đã nhận nuôi bé Va-ni-a, anh còn chăm sóc tận tình chu đáo, anh còn mua quần áo cho cậu bé, là một chiếc áo bành tô rất đẹp. Có thể nói rằng chính lòng nhân ái đó đã đem hai trái tim đó như đã xích lại với nhau như để sưởi ấm cho nhau vậy. Anh luôn luôn cố gắng làm mọi việc để nuôi bé Va-ni-a, nhưng trớ trêu thay cuộc sống không giống như những gì mình nghĩ, anh vượt qua mọi nỗi đau, xe anh quệt nhẹ vào người ta và cuối cùng bị mất bằng lái và không được lái xe. Nghề mưu sinh của anh cũng đã không còn cho nên anh phải đi khắp nơi, đã thế sức khỏe anh lại yếu đi trông thấy, anh đau đến mức khóc nhưng anh lại không để cho bé Va-ni-a biết được điều này. Thông qua điều này chúng ta dường như nhận thấy tác giả có một tấm lòng nhân đạo cao cả.

     Đến đoạn cuối của tác phẩm đầy tình thương yêu và biết bao sự nghiệt ngã này thì nhà văn đã thể hiện sự thương xót của mình đối với nhân vật. Đó chính là “Với nỗi buồn thấm thía, tôi nhìn theo hai bố con…”. Đoạn văn như đã thể hiện được sự khâm phục, tính cách của những con người luôn luôn kiên cường đứng vững vàng trước những khó khăn của cuộc sống. Có thể nói trong hoàn cảnh có nghèo khó thế nào thì họ vẫn luôn trao nhau những tình yêu thương đầy sự nhân ái, họ luôn luôn đùm bọc nhau cho nhau những yêu thương để vượt qua cuộc đời khó khăn và để sống.

     Như vậy, chỉ với qua tác phẩm thôi mà chúng ta như có thể thấy được số phận đau khổ của con người qua chiến tranh là như thế nào. Con người đó, họ không những phải chịu những nỗi đau thể xác trên chiến trường mà còn phải chịu nhiều nỗi đau về tinh thần. Xô-cô-lốp cùng bé Va-ni-a là hai nhân vật chính là hiện thân của những số phận bất hạnh đó. Qua đó tác giả Sô-lô-khốp như đã muốn kêu gọi mọi người hãy có trách nhiệm đối với những con người như vậy hơn, để cuộc sống thực sự có ý nghĩa.

Xem thêm các bài tóm tắt tác giả tác phẩm Ngữ văn 12 hay, chi tiết khác:

Vợ chồng A Phủ

Vợ nhặt

Những đứa con trong gia đình

Chiếc thuyền ngoài xa

Thuốc