Lý thuyết Tin học 10 Bài 18 (Cánh diều): Lập trình giải quyết bài toán trên máy tính

A. Lý thuyết Tin học 10 Bài 18: Lập trình giải quyết bài toán trên máy tính

1. Quá trình giải một bài toán bằng lập trình

- Bài toán tin học thường gắn liền với các vấn đề thực tế trong cuộc sống, được phát biểu dưới dạng ngôn ngữ tự nhiên.

- Với chương trình vừa viết xong cần phải chạy thử và kiểm tra xem chương trình có lỗi hay không và nếu tìm thấy thì phải sửa tất cả các lỗi tìm được.

- Quá trình giải bài toán bằng lập trình trên máy tính gồm các bước sau:

Bước 1: Xác định bài toán.

Bước 2. Tìm thuật toán giải bài toán và cách tổ chức dữ liệu.

Bước 3: Viết chương trình.

Bước 4. Kiểm thử, chạy và hiệu chỉnh chương trình.

2. Các bước giải bài toán bằng lập trình

a) Xác định bài toán

- Xác định bài toán cần bỏ qua bối cảnh thực tế nêu trong đề bài, xác định giá trị đã cho và các mối quan hệ giữa chúng.

- Các mối quan hệ này không phụ thuộc vào bản chất vật lí của các đại lượng mà thường biểu diễn được bằng công thức, phương trình, bất phương trình, …

b) Tìm thuật toán giải bài toán và cách tổ chức dữ liệu

- Tìm thuật toán dựa trên kết quả của xác định bài toán, dựa trên mối quan hệ giữa các đại lượng với giá trị cần tìm.

- Cùng với việc tìm thuật toán, ta đồng thời phải xác định các cách tổ chức dữ liệu có thể sử dụng tương ứng với thuật toán đó.

c) Viết chương trình

Mỗi ngôn ngữ lập trình bậc cao đều được xây dựng trên những yếu tố cơ bản gồm:

- Bảng chữ cái của ngôn ngữ.

- Quy định về cách viết các thành tố như: tên, câu lệnh, biểu thức.

- Loại dữ liệu cơ sở có thể lưu trữ và xử lí.

- Các phép tính và loại câu lệnh có thể thực hiện.

- Các kiểu dữ liệu có cấu trúc.

- Thư viện chương trình con cung cấp sẵn cho người lập trình.

Để viết được chương trình của một ngôn ngữ lập trình bậc cao cần sử dụng được:

- Các lệnh nhập dữ liệu vào và đưa kết quả ra.

- Các kiểu dữ liệu như số nguyên, số thực, xâu kí tự, danh sách, … và cách dùng chúng.

- Các câu lệnh tương ứng thể hiện cấu trúc rẽ nhánh, cấu trúc lặp của thuật toán.

- Các chương trình con đã cung cấp sẵn trong các thư viện của ngôn ngữ lập trình đó và cách xây dụng chương trình con.

d) Kiểm thử, chạy và hiệu chỉnh chương trình

- Việc tìm lỗi, sửa lỗi, điều chỉnh lại chương trình là công việc quan trọng trong các giai đoạn giải bài toán bằng máy tính.

- Lưu ý: Dù việc kiểm thử có làm tốt đến mức độ nào đi nữa thì trong hầu hết các trường hợp ta chỉ có thể khẳng định là chương trình cho kết quả đúng với nhiều bộ dữ liệu khác nhau.

B. Trắc nghiệm Tin học 10 Bài 18 (Cánh diều 2023) có đáp án: Lập trình giải quyết bài toán trên máy tính

Câu 1. Bước viết chương trình là:

A. Lựa chọn cách tổ chức dữ liệu và sử dụng ngôn ngữ lập trình để điễn đạt đúng thuật toán.

B. Xác định những giá trị đã cho và mối quan hệ giữa chúng.

C. Tìm thuật toán dựa trên bước xác định bài toán, dựa trên mối quan hệ giữa các đại lượng đã cho với những giá trị cần tìm, đồng thời xác định cách tổ chức dữ liệu có thể sử dụng tương ứng với thuật toán đó.

D. Dùng các bộ dữ liệu khác nhau để kiểm thử và hiệu chỉnh chương trình.

Câu 2. Bước kiểm thử, chạy và hiệu chỉnh chương trình là:

A. Lựa chọn cách tổ chức dữ liệu và sử dụng ngôn ngữ lập trình để điễn đạt đúng thuật toán.

B. Xác định những giá trị đã cho và mối quan hệ giữa chúng.

C. Tìm thuật toán dựa trên bước xác định bài toán, dựa trên mối quan hệ giữa các đại lượng đã cho với những giá trị cần tìm, đồng thời xác định cách tổ chức dữ liệu có thể sử dụng tương ứng với thuật toán đó.

D. Dùng các bộ dữ liệu khác nhau để kiểm thử và hiệu chỉnh chương trình.

Câu 3. Có bao nhiêu chế độ dịch chương trình viết trên ngôn ngữ lập trình bậc cao sang ngôn ngữ máy:

A. 1

B. 2

C. 3

D. 4

Câu 4. Khẳng định nào sau đây là đúng khi nói về chế độ biên dịch?

A. Chương trình không còn lỗi cú pháp sẽ được dịch sang ngôn ngữ máy. Chương trình trên ngôn ngữ máy này sẽ được gọi ra ở mỗi lần cần thực hiện.

B. Khi thực hiện chương trình, gặp đến câu lệnh nào thì câu lệnh đó sẽ được dịch sang ngôn ngữ máy để thực hiện. Trong quá trình thực hiện chương trình, nếu một câu lệnh được thực hiện bao nhiêu lần thì nó sẽ được dịch lại bấy nhiêu lần.

C. Chương trình còn lỗi cú pháp sẽ được dịch sang ngôn ngữ máy.

D. Khi thực hiện chương trình, các câu lệnh sẽ được dịch đồng thời sang ngôn ngữ máy để thực hiện.

Câu 5. Khẳng định nào sau đây là đúng khi nói về chế độ thông dịch?

A. Chương trình không còn lỗi cú pháp sẽ được dịch sang ngôn ngữ máy. Chương trình trên ngôn ngữ máy này sẽ được gọi ra ở mỗi lần cần thực hiện.

B. Khi thực hiện chương trình, gặp đến câu lệnh nào thì câu lệnh đó sẽ được dịch sang ngôn ngữ máy để thực hiện. Trong quá trình thực hiện chương trình, nếu một câu lệnh được thực hiện bao nhiêu lần thì nó sẽ được dịch lại bấy nhiêu lần.

C. Chương trình còn lỗi cú pháp sẽ được dịch sang ngôn ngữ máy.

D. Khi thực hiện chương trình, các câu lệnh sẽ được dịch đồng thời sang ngôn ngữ máy để thực hiện.

Câu 6. Quá trình giải toán bằng lập trình trên máy tính có …bước:

A. 2

B. 3

C. 4

D. 5

Câu 7. Bước xác định bài toán là:

A. Lựa chọn cách tổ chức dữ liệu và sử dụng ngôn ngữ lập trình để điễn đạt đúng thuật toán.

B. Xác định những giá trị đã cho và mối quan hệ giữa chúng.

C. Tìm thuật toán dựa trên bước xác định bài toán, dựa trên mối quan hệ giữa các đại lượng đã cho với những giá trị cần tìm, đồng thời xác định cách tổ chức dữ liệu có thể sử dụng tương ứng với thuật toán đó.

D. Dùng các bộ dữ liệu khác nhau để kiểm thử và hiệu chỉnh chương trình.

Câu 8. Các bước giải bài toán trên máy tính:

A. Xác định bài toán → Tìm thuật toán của bài toán và cách tổ chức dữ liệu → Kiểm thử, chạy và hiệu chỉnh chương trình → Viết chương trình.

B. Viết chương trình → Xác định bài toán → Tìm thuật toán của bài toán và cách tổ chức dữ liệu → Kiểm thử, chạy và hiệu chỉnh chương trình.

C. Xác định bài toán → Kiểm thử, chạy và hiệu chỉnh chương trình → Viết chương trình → Tìm thuật toán của bài toán và cách tổ chức dữ liệu.

D. Xác định bài toán → Tìm thuật toán của bài toán và cách tổ chức dữ liệu → Viết chương trình  → Kiểm thử, chạy và hiệu chỉnh chương trình.

Câu 9. Bước tìm thuật toán của bài toán và cách tổ chức dữ liệu là:

A. Lựa chọn cách tổ chức dữ liệu và sử dụng ngôn ngữ lập trình để điễn đạt đúng thuật toán.

B. Xác định những giá trị đã cho và mối quan hệ giữa chúng.

C. Tìm thuật toán dựa trên bước xác định bài toán, dựa trên mối quan hệ giữa các đại lượng đã cho với những giá trị cần tìm, đồng thời xác định cách tổ chức dữ liệu có thể sử dụng tương ứng với thuật toán đó.

D. Dùng các bộ dữ liệu khác nhau để kiểm thử và hiệu chỉnh chương trình.

Câu 10. Bước quan trọng nhất để giải một bài toán trên máy tính là:

A. Tìm thuật toán giải bài toán và cách tổ chức dữ liệu thiết kế thuật toán.

B. Viết chương trình.

C. Xác định bài toán.

D. Kiểm thử chương trình.

Xem thêm tóm tắt lý thuyết Tin học 10 sách Cánh diều hay, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 15: Thực hành với dữ liệu kiểu danh sách

Lý thuyết Bài 16: Kiểm thử và gỡ lỗi chương trình

Lý thuyết Bài 17: Thực hành lập trình giải bài toán trên máy tính

Lý thuyết Bài 1: Nhóm nghề thiết kế và lập trình

Lý thuyết Bài 2: Dự án nhỏ: Tìm hiểu về nghề lập trình web, lập trình trò chơi và lập trình cho thiết bị di động