Lý thuyết Lịch Sử 7 Bài 17 (Kết nối tri thức): Đại Việt thời Lê sơ (1428 – 1527)

Lý thuyết Lịch Sử 7 Bài 17: Đại Việt thời Lê sơ (1428 – 1527)

1. Sự thành lập Vương triều Lê sơ

- Sự thành lập: năm 1428, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, thành lập nhà Lê sơ, đặt niên hiệu Thuận Thiên, khôi phục quốc hiệu Đại Việt và đóng đô ở Thăng Long.

- Tổ chức bộ máy nhà nước:

+ Được xây dựng và từng bước hoàn chỉnh dưới thời vua Lê Thánh Tông.

+ Hoàng đế trực tiếp nắm mọi quyền hành, kể cả chức tổng chỉ huy quân đội.

- Quân đội: xây dựng quân đội mạnh, thi hành chinh sách “ngụ binh ư nông”

- Luật pháp: ban hành bộ Quốc triều hình luật

- Đối ngoại: kiên quyết nhằm giữ vững chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia và mở rộng biên giới về phía nam.

2. Tình hình kinh tế, xã hội

a) Tình hình kinh tế

* Nông nghiệp:

- Nhà Lê sơ đặc biệt coi trọng và khuyến khích phát triển nông nghiệp:

+ Đặt ra các quan chuyên trách như: Khuyến nông sứ, Hà đê sứ, Đồn điền sứ,…

+ Cấm để ruộng hoang, đẩy mạnh khẩn hoang và lập đồn điền.

+ Đặt phép quân điền, định kì chia đều ruộng công làng xã.

+ Khơi kênh, đào sông, đắp đê ngăn mặn, bảo vệ các công trình thủy lợi.

- Sản xuất nông nghiệp nhanh chóng được phục hồi và phát triển. Đời sống nhân dân dần ổn định.

* Thủ công nghiệp:

- Nhiều nghề thủ công truyền thống phát triển nhanh chóng, hình thành những làng nghề chuyên nghiệp.

- Nghề sản xuất gốm sứ xuất khẩu theo đơn đặt hàng của các thương nhân nước ngoài phát triển mạnh.

Bình gốm hoa Lam (làng nghề gốm Bát Tràng)

* Thương nghiệp:

- Nội thương: triều đình khuyến khích lập chợ, thúc đẩy buôn bán giữa các địa phương, giữa các làng nghề thủ công với các đô thị.

- Ngoại thương: việc buôn bán với nước ngoài được duy trì.

b) Tình hình xã hội

- Xã hội phân hoá thành các tầng lớp có địa vị ngày càng khác biệt:

+ Tầng lớp quý tộc (vua, quan lại) có nhiều đặc quyền, đặc lợi.

+ Nông dân là bộ phận đông đảo nhất, cày cấy ruộng đất công, nộp thuế và làm các nghĩa vụ với nhà nước hoặc lĩnh canh ruộng đất của địa chủ, quan lại.

+ Thợ thủ công và thương nhân đông đảo nhưng không được coi trọng.

+ Nô tì có xu hướng giảm.

- Sự phân biệt giữa quý tộc và bình dân trở nên sâu sắc và được quy định bởi pháp luật.

3. Phát triển văn hóa - giáo dục

* Văn hóa:

- Tử tưởng - tôn giáo:

+ Nho giáo được đề cao chiếm địa vị độc tôn

+ Phật giáo và Đạo giáo bị hạn chế

- Văn học:

+ Văn học chữ Hán tiếp tục phát triển và giữ ưu thế, có nhiều tác phẩm nổi tiếng như: Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi), Quỳnh Uyển cửu ca (Hội Tao đàn),...

+ Văn học chữ Nôm chiếm vị trí quan trọng với các tác phẩm như: Quốc âm thi tập (Nguyễn Trãi), Hồng Đức quốc âm thi tập (Lê Thánh Tông),...

- Sử học và Địa lí: nhà Lê sơ coi trọng việc chép sử, biên soạn các bộ sách về địa lí, bản đồ, tiêu biểu như:

+ Lam Sơn thực lục (Nguyễn Trãi), Đại Việt sử ký toàn thư (Ngô Sỹ Liên)

+ Dư địa chí (Nguyễn Trãi), Hồng Đức bản đồ…

- Toán học: có Đại thành toàn pháp, Lập thành toán pháp

- Y học: có Bàn thảo thực vật toát yếu,...

- Kiến trúc: nhiều công trình kiến trúc tiêu biểu được xây dựng ở kinh đô Thăng Long, Lam Kinh (Thanh Hóa).

- Nghệ thuật điêu khắc trên đá, gỗ, gốm sứ,... tỉnh xảo.

- Nhã nhạc cung đình và nghệ thuật tuồng, chèo,... ngày càng phát triển.

* Giáo dục:

- Vua Lê Thái Tổ cho dựng lại Quốc Tử Giám ở kinh thành Thăng Long.

- Nhà Lê tổ chức đều đặn các khoa thi Tiến sĩ để tuyển chọn quan lại và cho lập bia đá ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám để tôn vinh những người đỗ đạt.

Bia Tiến sĩ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám

4. Một số danh nhân văn hóa tiêu biểu

a) Nguyễn Trãi

- Nguyễn Trãi là vị anh hùng dân tộc đồng thời là danh nhân văn hóa thế giới.

- Ông đã để lại nhiều tác phẩm có giá trị lớn về Văn học, Sử học, Địa lí học như Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo Chí Linh sơn phú, Quốc âm thi tập, Dư địa chí,…

Chân dung Nguyễn Trãi

b) Lê Thánh Tông

- Lê Thánh Tông lá một vị hoàng đê anh minh, tài năng xuất chúng cả về chính trị, kinh tế,... Ông cũng là nhà văn hóa lớn của dân tộc.

- Đóng góp của Lê Thánh Tông:

+ Giáo dục: dưới thời trị vì của ông, giáo dục và đào tạo nhân tài nở rộs.

+ Văn hóa: hội Tao đàn do Lê Thánh Tông sáng lập đã đánh dấu bước phát triển cao của nền văn chương đương thời.

c) Ngô Sỹ Liên

- Ngô Sỹ Liên đỗ Tiến sĩ năm 1442

- Ông là nhà sử học nổi tiếng với bộ Đại Việt sử ký toàn thư.

Nhà sử học Ngô Sĩ Liên (tranh minh họa)

d) Lương Thế Vinh

- Lương Thế Vinh đỗ Trạng nguyên năm 1463, ông là nhà toán học nổi tiếng với các sách Đại thành toán pháp, Thiền môn giáo khoa.

- Nhờ học rộng, tài cao, tính tình khoáng đạt và bình dị, đương thời ông được cả vua và nhân dân quý mến.

Xem thêm tóm tắt lý thuyết Lịch sử 7 sách Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 13: Đại Việt thời Trần (1226 – 1400)

Lý thuyết Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên

Lý thuyết Bài 15: Nước Đại Ngu thời Hồ (1400 – 1407)

Lý thuyết Bài 16: Khởi nghĩa Lam Sơn (1418 - 1427)

Lý thuyết Bài 18: Vương quốc Chăm-pa và vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI