Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông Ten - Tác giả tác phẩm Ngữ văn lớp 9

Khác với Buy-phông, nhà thơ La-phông-ten đã miêu tả loài cừu bằng đời sống tâm hồn của nó. Các con cừu trong thơ ông là con vật “thân thương và tốt bụng”, là con vật có tình mẫu tử thiêng liêng. Cừu mẹ có thể nhận ra con của nó trong đám đông chỉ cần nghe tiếng kêu nhẹ nó liền chạy đến ngay lập tức. Nó đứng yên trên mặt đất lạnh tanh hàng giờ đồng hồ để cho con bú, vẻ mặt cừu mẹ “nhẫn nhục, mắt nhìn lơ đãng về phía trước”, mặt dù rất lạnh và mệt mỏi con cừu ấy vẫn chịu đựng, vẫn làm tròn trách nhiệm của người mẹ. Có thể nói La-phông-ten với con mắt nghệ thuật của mình đã nhìn thấu nội tâm loài cừu, ông động lòng cảm mến và xót thương cho con vật tội nghiệp ấy. Nhắc đến loài sói chắc hẳn ta đều biết đó là một loài thú hoang dã, độc ác và luôn thèm khát máu tanh. Nhưng với sự nhạy cảm và sâu sắc của mình La-phông-ten đã khám phá ra một khía cạnh khác của loài sói “khốn khổ và bất hạnh”. Tuy là một tên trộm cướp nhưng cũng đáng thương chẳng kém, luôn mang bộ mặt “lấm lét”, “lo lắng” chúng sợ hãi khi bị truy đuổi. Với ông loài sói hung ác chẳng qua cũng chỉ là “gã vô lại” luôn luôn bị đói khát và bị “ăn đòn”. Con sói của La-phông-ten xảo quyệt và gian manh nó dùng lời lẽ dối trá để đưa cừu con vào tròng nhưng “tính cách thì phức tạp”, dưới ngòi tâm hồn nhạy cảm và thấu hiểu của người nghệ sĩ loài sói đáng sợ nhưng cũng đángthương. Tuy độc ác đấy nhưng sói lại vụng về và chẳng có tài chí gì, chúng luôn bị mắc mưu, đói meo và hoá rồ. La-phông-ten đã “dựng một vở hài kịch về sự ngu ngốc” thì Buy-phông lại dựng một “vở bi kịch về sự độc ác”. Chó sói sống đơn lẻ chúng không thích tụ tập bầy đàn, khi ta thấy chúng tụ tập thì chắc chắn là một cuộc chinh chiến ồn ào ầm ĩ, tiếng kêu hú vang trời, chúng tấn công con mồi lớn như: Con hươu, con bò, con nai,… Khi kết thúc cuộc rượt đuổi con mồi chúng quay về với cuộc sống “lặng lẽ và cô đơn”. Loài sói với bản tính lấm lét, hoang dã, rùng rợn, hôi hám, hư hỏng,… “cái gì cũng làm ta khó chịu”. Theo Buy-phông, chó sói quả là loài vật đáng ghét “lúc sống thì có hại, chết rồi thì vô dụng”. Đoạn trích của H.Ten đã vận dụng thành công biện pháp so sánh hai hình tượng cừu và chó sói trong thơ ngụ ngôn của La Phông-ten cùng với những nghiên cứu của nhà khoa học Buy-phông về hai loài vật ấy đã làm nổi bật đặc trưng của sáng tác nghệ thuật chính là sáng tạo, là nhìn sự vật, hiện tượng dưới nhiều góc độ hiện thực và nhân văn. Đồng thời H.Ten đã chỉ ra sự khác biệt giữa hai văn bản khoa học và nghệ thuật. Trong khi văn bản khoa học tập trung nghiên cứu về đặc điểm, tính chất tự nhiên của sự vật thì văn bản nghệ thuật lại đào sâu khai thác tâm hồn của từng nhân vật, dưới cái nhìn phong phú, đa chiều của người viết.

Đoạn trích Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La-phông-ten  của Hi-pô-lít Ten là một công trình nghiên cứu văn học xuất sắc. Bằng bố cục chặt chẽ, lời nghị luận sắt bén giàu sức thuyết phục tác giả đã chỉ ra cách nhìn khác nhau giữa nhà khoa học và nhà thơ về hai con vật là cừu và chó sói. Thông qua đó H.Ten muốn cho người đọc thấy được tài năng xây dựng hình tượng của La-phông-ten trong bài thơ ngụ ngôn Chó sói và cừu.

Đề bài: Cảm nhận văn bản “Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông-ten” của Hi-pô-lít Ten.

Cảm nhận Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông-ten - mẫu 1

Nghệ thuật là thế giới của sự sáng tạo độc đáo, bằng cách nhìn nhận đa chiều, đa diện của người nghệ sĩ, số phận của từng nhân vật trong mỗi tác phẩm được thể hiện bằng nhiều cách khác nhau, không đơn thuần chỉ là cách nhìn khô khan, cứng nhắc, một chiều như những văn bản khoa học thường thấy, mà người nghệ sĩ chú tâm đi vào sâu tâm hồn và số phận của từng nhân vật, đem đến cho độc giả những quan Điểm mới, thú vị và sâu sắc. Tác phẩm Chó sói và Cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông-ten của Hi-pô-lít Ten, là một tác phẩm xuất sắc lột tả được các khía cạnh đặc sắc của quan điểm nghệ thuật trên.

Mở đầu tác phẩm, Hi-pô-lít Ten đưa vào một trích đoạn trong bài thơ ngụ ngôn Chó sói và cừu non của Buy-phông. Cừu ta hiện lên với dáng vẻ của một “thần dân” chính hiệu, khúm núm, sợ sệt và rất thật thà đúng kiểu một dân đen khi gặp quân vương tối cao. Buy-phông thấy ở cừu sự hèn nhát “ngu ngốc và sợ sệt”, thích “tụ tập thành bầy” để cảm thấy an toàn hơn, lại còn đặc biệt “đần độn”, “không biết trốn tránh nguy hiểm”, nhiều khi ta còn cảm thấy chúng rất lười biếng và bị động khi “ở đâu là cứ đứng nguyên ở đấy, ngay dưới trời mưa, ngay trong tuyết rơi”. Ông còn chỉ ra tính thích “yên ổn”, muốn đi vào lối mòn đã có sẵn của loài cừu, chúng chỉ đi khi con đầu đàn bước đi, thậm chí hài hước hơn là con đầu đàn, vốn phải dẫn dắt, chỉ huy lại cũng cứ đứng ỳ ra, và chỉ chịu lê bước đi bị người chăn cừu thôi thúc hoặc chó xua đi. Đó là cách nhìn dõi theo tự nhiên, theo những tập tính sinh học của loài cừu, khó có thể thay đổi. Nhưng với đôi mắt thương cảm và tinh thần nghệ thuật đầy nhân văn của mình, La Phông-ten lại thấy cừu hiện lên với một dáng vẻ khác, thân thương và gần gũi đến thế. Tình mẫu tử của cừu cũng sâu sắc chẳng khác gì con người, khi cừu mẹ nghe thấy tiếng rên bé xíu xiu của con, nó đã tìm ra ngay con mình trong đám đông toàn cừu là cừu. Hình ảnh người phụ nữ thương con đầy cảm động hiện lên khi cừu mẹ “đứng yên trên nền đất lạnh và bùn lầy, vẻ nhẫn nhục, mắt nhìn lơ đãng phía trước cho đến khi con đã bú xong”, một sự cam chịu, hi sinh đầy buồn rầu, cừu cũng biết yêu thương và lo lắng cho đứa con bé bỏng của mình, tình mẫu tử thật thiêng liêng quá, nó chẳng phân biệt bất kỳ giống loài nào cả.

Với chó sói, Buy-phông nhìn nhận nó với một ánh mắt trực quan và khoa học, chúng “thù ghét mọi sự kết bè, kết bạn”, đi theo bầy chỉ để hợp tác cùng săn mồi, xong cuộc chúng lại trở về với “sự lặng lẽ và cô đơn của chúng” . Sói mang “bộ mặt lấm lét, dáng vẻ hoang dã, tiếng hú rùng rợn, mùi hôi gớm ghiếc, bản tính hư hỏng,…”, tất cả đều là những đặc điểm có thực của loài chó sói, và người ta cảm thấy chúng thật đáng ghét “lúc sống thì có hại, lúc chết thì vô dụng”, không được tích sự gì cả, không như loài cừu, chí ít thì như cừu vẫn có thể cho chúng ta bộ lông hoặc sữa của chúng. Cả Buy-phông và La Phông-ten đều có cái nhìn chung về sói, chúng là loài máu lạnh vô tình là “bạo chúa khát máu”. Nhưng qua ánh mắt sâu sắc, tinh tế La Phông-ten còn nhận ra, kỳ thực sói cũng “đáng thương” chẳng kém chi loài cừu, chúng có một cuộc sống bị khinh miệt, ghét bỏ là những “tên trộm cướp, đầy bất hạnh và khốn khổ”, ngay từ khi ra đời chúng đã bị ấn định với cái số phận là một “gã vô lại”, với thân hình “gầy trơ xương” nghèo hèn, phải chịu cảnh “đói dài” và “luôn bị ăn đòn”, âu cũng thật đáng thương. Chúng chẳng thể thay đổi số phận của mình bằng cách cố gắng hay một cách nào khác, chúng cũng đang bất lực và vô vọng trước cuộc sống này chăng? Sói chỉ là bậc quân vương với những chú cừu ngây thơ, yếu đuối, nhưng bậc quân vương này cũng thật hài hước, bởi chúng chẳng có tài cán gì, chỉ biết hóa rồ vì quá đói, và càng trở nên ngu xuẩn khi toàn bị mắc bẫy nhiều hơn. Mãi rồi người ta cũng không biết chó sói vì độc ác mà khổ sở, hay là vì cuộc sống khó khăn quá mà trở nên độc ác, nhưng chung quy lại chúng cũng đáng thương và tội nghiệp, chật vật một cách vụng về với cuộc sống, có lẽ điều thông minh nhất trong đời là chúng biết săn mồi theo bầy, có sự hợp tác lẫn nhau. Như vậy bằng sự so sánh của mình Hi-pô-lít Ten đã chỉ ra những nét đối lập trong việc nhìn nhận sự vật, hiện tượng của một khoa học gia và một nhà văn. Buy-phông nghiên cứu về cừu và sói bằng cái nhìn trung thực, chú tâm vào những gì biểu hiện trên thực tế, tập tính tự nhiên của giống loài và đưa ra những kết luận không mang theo nhiều tình cảm cá nhân. Còn với La Phông-ten, ông biểu trưng cho trường phái những nghệ sĩ có cái nhìn đầy nhân văn, tích cực, chăm chú đi sâu hơn vào nội tâm của nhân vật cừu và sói, lý giải cho tập tính vốn được coi là bản chất của chúng. Ông dùng trí tưởng tượng phong phú cùng tâm hồn phóng khoáng của mình, đưa những đặc điểm vốn đáng ghét, xấu xí phơi bày ra bằng một góc độ khác nhẹ nhàng hơn, bằng đôi mắt thương cảm và sự thấu hiểu sâu sắc nỗi khổ trần thế.

Với lời lẽ thuyết phục, dẫn chứng lập luận sâu sắc, chặt chẽ, Chó sói và Cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông-ten, xứng đáng là một tác phẩm nghiên cứu văn học xuất sắc. Vừa chỉ ra được sự khác biệt giữa khoa học và nghệ thuật, đồng thời đưa ra quan điểm: Nghệ thuật là sức sáng tạo mạnh mẽ, mang đậm dấu ấn về cách nhìn nhận, tư tưởng riêng của mỗi một nghệ sĩ, càng khẳng định tài năng, tinh thần nhân văn, cách nhìn đa chiều của La Phông-ten trong việc sáng tạo và cảm nhận về hình tượng chó sói và cừu với tác phẩm thơ ngụ ngôn Chó sói và cừu.

Đề bài: Nghị luận bài học rút ra từ truyện “Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn La Phông-ten” của Hi-pô-lít Ten.

Nghị luận bài học rút ra từ truyện Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn La Phông-ten - mẫu 1

Buy-phông viết về loài cừu và loài chó sói bằng ngòi bút chính xác của một nhà sinh vật học. Ông đã nêu lên những đặc tính cơ bản của từng loài, mô tả và chỉ ra những đặc tính ấy .

Với mục đích làm nổi bật hình tượng con cừu và con chó sói dưới ngòi bút nghệ thuật tài tình của nhà thơ ngụ ngôn, H. Ten đã dẫn ra những dòng viết về hai con vật ấy của nhà khoa học Buy-phông để so sánh và đối chiếu. Lập luận trong đoạn văn được trình bày theo thứ tự 2 bước: Chó sói và cừu dưới ngòi bút của La Phông-ten và dưới ngòi bút của Buy-phông. Ở bước thứ nhất, bằng cách lấy ngay đoạn trích từ bài thơ ngụ ngôn Chó sói và cừu, tác giả đã khéo léo nhờ La Phông-ten tham gia vào lập luận của mình, vì vậy mà giọng văn trở nên sinh động hơn, cuốn hút hơn.Như cừu thì nhút nhát, hiền lành: Chỉ một tiếng động nhỏ bất thường đủ làm cho chúng nháo nhào co cụm lại với nhau, và đã sợ sệt như thế lại còn hết sức đần độn, vì chúng không biết trốn tránh nỗi nguy hiểm. Thậm chí dường như chúng không cảm thấy tình huống bạt tiện của chúng; chúng ở đâu là cứ đứng nguyền tại đấy, ngay dưới trời mưa, ngay trong tuyết rơi. Chúng cứ đứng lì ra, muốn bắt chúng di chuyển nơi khác và bước đi, cần phải có một con đầu đàn người ta bảo nó đi trước và thể là tất cả bắt chước nhất nhất làm theo. Ngay con đầu đàn ấy cũng cứ ỳ ra cùng với cả đàn nếu không bị gã chăn cừu thôi thúc hoặc bị chó xua đi. Buy-phông cũng nhấn mạnh đến bản năng của chó sói, một loài thú dữ sống trong môi trường hoang dã: Chó sói thù ghét mọi sự kết bè kết bạn, thậm chí ngay cả với đồng loại chó sói của nó. Khi ta thấy nhiều con chó sói tụ hội với nhau, thì đấy không phải là một bầy chỏ sói hiền hòa mà là một bầy chó sói chinh chiến, ồn ào ầm ĩ với những tiếng la hú khủng khiếp và nhằm để tấn công một con vật to lớn, như con hươu con bò, hoặc để chống trả một con chó gộc nào đấy. Khi cuộc chinh chiến đã xong xuôi, chúng lại mỗi con một nơi và quay về với sự lặng lẽ cô đơn của chúng. Tóm lại, bộ mặt lấm lét, dáng vẻ hoang dã, tiếng hú rùng rợn, mùi hôi gớm ghiếc, bản tính hư hỏng, cái gì cũng làm ta khó chịu, nó thật đáng ghét, lúc sống thì có hại chết rồi thì vô dụng...

Nhà khoa học Buy-phông không nhắc đến "tình cảm mẫu tử thân thương" của loài cừu vì không phải chỉ ở loài cừu mới có. Ông cũng không nhắc đến "nỗi bất hạnh" của chó sói, vì đấy không phải là nét cơ bản của nó ở mọi nơi, mọi lúc.

H.Ten nhận xét thêm: Mọi chuyện ấy đều đúng, nhưng các con vật đó còn thân thương và tốt bụng nữa. Thật cảm động thấy con cừu mẹ chạy tới khi nghe tiếng kêu rên của con nó, nhận ra con trong cả đám đông cừu kia, rồi đứng yên trên nền đất lạnh và bùn lầy, vẻ nhẫn nhục, mắt nhìn lơ đãng phía trước, cho đến khi con đã bú xong. La Phông-ten đã động lòng thương cảm với bao nỗi buồn rầu và tốt bụng như thế... Hình tượng con cừu trong thơ ngụ ngôn La Phông-ten vừa cụ thể vừa khái quát. Trong cách tả và kể, nhà thơ có dụng ý rõ ràng. Nhà thơ chọn một chú cừu non (còn gọi là con chiên) và đặt chú cừu non ấy vào hoàn cảnh đặc biệt, đối mặt với con chó sói già bên dòng suối. La Phông-ten khắc họa tính cách của cừu non qua thái độ và lời nói. Nhà thơ không miêu tả tùy tiện mà căn cứ vào một số đặc điểm vốn có của loài cừu là bản tính hiền lành, nhút nhát và vô hại.

Với trí tưởng tượng phong phú của một nhà thơ, La Phông-ten đã nhân cách hóa cừu non, để nó cũng suy nghĩ, nói năng và hành động như người:

– Xin bệ hạ hãy nguôi cơn giận

Xét lại cho tường tận kẻo mà...

Nơi tôi uống nước quả là

Hơn hai chục bước cách xa dưới này.

Chẳng lẽ kẻ hèn này có thể

Khuấy nước ngài uống phía nguồn trên.

.............................

– Nói xấu ngài, tôi nói xấu ai,

Khi tôi còn chửa ra đời?

Hiện tôi đang bú mẹ tôi rành rành.

Chú cừu non cũng "lí sự" đâu ra đó trước lão sói già nham hiểm và độc ác: Chú uống nước phía dưới, làm sao khuấy đục nước ở phía trên nguồn được? Chú còn đang bú tí mẹ, thì làm sao có thể nói xấu lão sói từ... năm ngoái? Điều đó cho ta thấy chú cừu non vừa thông minh lại vừa cứng cỏi trước kẻ thù. Con chó sói cũng được tác giả nhân cách hóa để bản chất gian ác và điêu trá hiện lên rõ nét:

– Sao mày dám cả gan vục mõm

Làm đục ngầu nước uống của ta?

Tội mày phải trị không tha!

– Chính mày khuấy nước, ai quên đâu là

Mày còn nối xấu ta năm ngoái...

– Thế thì một mống nhà chiên

Quân bay có đứa nào kiềng sói đâu!

Chó sói vu khống cừu non đến mức trắng trợn và phi lí. Hễ cừu non "cãi" được điều này thì chó sói lại vu cho điều khác, khiến "tội" của cừu non càng ngày càng nặng. Qua "chân dung" của con sói già trong bài thơ, La Phông- ten muốn ám chỉ hạng người xấu xa, độc ác chuyên cậy thế, cậy quyền áp bức kẻ yếu đuối, luôn lấy câu chân lí thuộc kẻ mạnh làm phương châm sống ở đời. Nhà thơ chọn một con chó sói đói meo, gầy giơ xương lang thang đi kiếm mồi, bắt gặp chú cừu non đang uống nước phía dưới dòng suối. Nó muốn ăn thịt cừu non nhưng để che giấu tâm địa độc ác nên cố tình kiếm cớ bắt tội để có lí do "trừng phạt" chú cừu tội nghiệp và hợp thức hóa hành động tàn bạo của mình.

Hình tượng chó sói trong thơ ngụ ngôn La Phông-ten khác hẳn với con sói trong thế giới tự nhiên của Buy phông. H. Ten vừa phần tích vừa so sánh hình ảnh hai con chó sói để làm nổi bật sự khác nhau giữa nhà khoa học và nhà thơ. Ở nhà thơ, đó là trí tưởng tượng phong phú được vận dụng tối đa khi tả con vật và gán cho nó một vài đặc điểm tính cách của một hạng người trong xã hội. Con chó sói của La Phông-ten cũng là một bạo chúa khát máu, và khi nó nói với chú cừu non, ta nghe thấy giọng khàn khàn và tiếng gầm dữ dội của con thú điên. Nhưng một tính cách thì phức tạp. Nếu nhà bác học chỉ thấy con sói ấy là một con vật có hại, thì nhà thơ, với đầu óc phóng khoáng hơn, lại phát hiện ra những khía cạnh khác. Nhà thơ sẽ thấy con chó sói độc ác mà cũng khổ sở, tuy trộm cướp đấy nhưng thường bị mắc mưu nhiều hơn.

Nhà thơ hiểu rằng những tật xấu của chó sói là do nó vụng về, vì chẳng có tài trí gì, nên nó luôn đói meo, và vì đói nên nó hóa rồ. Ông để cho Buy- phông dựng một vờ kịch về sự độc ác, còn ông dựng một vở hài kịch về sự ngu ngốc.

Bài nghị luận văn chương của H.Ten đã dùng biện pháp so sánh hai hình tượng con cừu và con chó sói trong thơ ngụ ngôn của La Phông-ten với những dòng nhận xét của nhà khoa học Buy-phông viết về hai loài vật ấy nhằm làm nổi bật đặc trưng của tác phẩm nghệ thuật là sự sáng tạo. Bài thơ ngụ ngôn Chó sói và cừu là một văn bản nghệ thuật. La Phông- ten đã miêu tả chó sói là một bạo chúa độc ác, quỷ quyệt; còn chú cừu non là một thần dân một vật tế thần khổ sở, đáng thương.

Qua bài văn nghị luận của H.Ten, ta nhận thấy khi đọc các tác phẩm văn học, cần phải nắm vững đặc trưng của văn bản nghệ thuật, đó là hình tượng nhân vật được tác giả tưởng tượng, hư cấu xây đựng nên để trở thành những bức tranh sinh động về cuộc sống vừa có ý nghĩa cụ thể vừa có ý nghĩa khái quát trong xã hội.

Xem thêm các bài tóm tắt tác giả tác phẩm Ngữ văn 9 hay, chi tiết khác:

Con cò

Mùa xuân nho nhỏ

Viếng lăng Bác

Sang thu

Nói với con