Lý thuyết Lịch sử 8 Bài 8 (Cánh Diều): Kinh tế, văn hóa và tôn giáo Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII

Lý thuyết Lịch sử 8 Bài 8: Kinh tế, văn hóa và tôn giáo Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII

A. Lý thuyết Kinh tế, văn hóa và tôn giáo Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII

I. Tình hình kinh tế

* Về nông nghiệp

- Đàng Ngoài

+ Trong các thế kỉ XVI - XVII kinh tế nông nghiệp ở Đàng Ngoài vẫn tiếp tục phát triển.

+ Công cuộc khai hoang, mở rộng diện tích đất đai canh tác, đắp đê,.... được thực hiện ở nhiều địa phương

+ Đến đầu thế kỉ XVIII, nông nghiệp ở Đàng Ngoài bị sa sút nghiêm trọng, tình trạng ruộng đất bị bỏ hoang, vỡ đê, mất mùa diễn ra ở nhiều nơi.

- Đàng Trong

+ Chúa Nguyễn thi hành nhiều chính sách khuyến khích sản xuất nông nghiệp và khai hoang lập làng xóm mới. 

+ Kinh tế nông nghiệp có bước phát triển mạnh, diện tích đất đai canh tác được mở rộng trên quy mô lớn.

* Về thủ công nghiệp

- Trong các thế kỉ XVI – XVIII, các nghề thủ công truyền thống được tiếp tục duy trì và phát triển.

- Hoạt động khai mỏ có quy mô lớn hơn trước.

* Về thương nghiệp

- Sự phát triển của kinh tế thủ công nghiệp đã thúc đẩy hoạt động trao đổi, buôn bán mở rộng trong cả nước. 

- Ở vùng đồng bằng và ven biển, nhiều chợ, phố xá hình thành. Thời kì này cũng xuất hiện thêm một số đô thị như Phố Hiến (Hưng Yên), Thanh Hà (Thừa Thiên Huế), Hội An (Quảng Nam),...

- Trong thế kỉ XVII, nhiều thương nhân châu Á (Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Đông Nam Á) và thương nhân châu Âu (Bồ Đào Nha, Hà Lan,...) đến Đại Việt buôn bán, lập thương điểm. 

- Sản phẩm trao đổi đa dạng như len, dạ, đồ trang sức, tơ tằm, trầm hương, ngà voi, đường, hương liệu quý,...

- Từ khoảng đầu thế kỉ XVIII, hoạt động trao đổi, buôn bán giữa Đại Việt với các nước phương Tây dần sa sút. Đại Việt chủ yếu duy trì buôn bán với thương nhân Trung Quốc và một số nước Đông Nam Á.

II. Những chuyển biến về văn hoá

* Về tư tưởng, tôn giáo, tín ngưỡng

- Từ thế kỉ XVI, Nho giáo tiếp tục được chính quyền đề cao trong giáo dục, khoa cử. 

- Phật giáo và Đạo giáo từng bước phục hồi và phát triển. 

- Nhiều chùa mới được xây dựng.

- Từ đầu thế kỉ XVI, các giáo sĩ phương Tây đã theo thuyền buôn vào Đại Việt truyền bá Thiên Chúa giáo. 

- Ở làng xã, các tín ngưỡng truyền thống được duy trì như thờ cúng tổ tiên, thờ Thành hoàng, thờ Mẫu,....

* Về chữ viết

- Từ thế kỉ XVII, một số giáo sĩ phương Tây đã học tiếng Việt để truyền bá Thiên Chúa giáo, họ dùng chữ cái La-tinh để ghi âm tiết tiếng Việt, tạo ra chữ Quốc ngữ.

* Về văn học

- Trong các thế kỉ XVI – XVII, bên cạnh dòng văn học chữ Hán tiếp tục chiếm ưu thế, dòng văn học chữ Nôm phát triển hơn trước, gồm nhiều thể loại như thơ, truyện,... 

- Văn học dân gian phát triển rực rỡ, phong phú với nhiều thể loại, như truyện tiếu lâm, thơ lục bát, thơ song thất lục bát,...

* Về nghệ thuật

- Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc đạt nhiều thành tựu, tiêu biểu là điêu khắc gỗ trong các đình, chùa với những nét chạm khắc tinh xảo, sống động. 

- Nghệ thuật sân khấu phát triển phong phú, với các loại hình như chèo, tuồng,... 

- Thế kỉ XVII – XVIII xuất hiện nghệ thuật tranh dân gian như tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống,...

B. Trắc nghiệm Bài 8: Kinh tế, văn hóa và tôn giáo Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII

Câu 1: Chữ Quốc ngữ được hình thành vào khoảng thời gian nào?

A. Khoảng thế kỉ XVI

B. Khoảng thế kỉ XVII

C. Khoảng thế kỉ XV

D. Phương án khác

Đáp án đúng: B

Giải thích

Chữ Quốc ngữ được hình thành ở Việt Nam vào khoảng đầu thế kỉ XVII, bởi các tu sĩ Dòng Tên trong quá trình truyền đạo Công giáo, dưới quy chế bảo trợ của Bồ Đào Nha

Câu 2: Tình hình văn học ở Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII?

A. Văn học chữ Hán vẫn chiếm ưu thế.

B. Văn học chữ Nôm đã phát triển mạnh hơn trước.

C. Văn học dân gian phát triển với nhiều thế loại.

D. Cả ba đáp án trên đều đúng

Đáp án đúng: D

Câu 3: Tình hình thương nghiệp diễn ra như thế nào?

A. Sự phát triển thủ công nghiệp đã thúc đẩy hoạt động trao đổi, mua bán trên cả nước

B. Ở vùng đồng bằng và ven biển nhiều phố xá được hình thành

C. Xuất hiện một số đô thị như Phố Hiến ( Hưng Yên), Thanh Hà ( Thừa Thiên Huế),..

D. Tất cả phương án trên đều đúng

Đáp án đúng: D

Giải thích

- Nội thương: buôn bán trong nước được đẩy mạnh:

+ Xuất hiện nhiều làng buôn và trung tâm buôn bán.

+ Buôn chuyến, buôn thuyền bắt đầu xuất hiện.

+ Buôn bán giữa miền xuôi và miền ngược phát triển,…

- Ngoại thương: phát triển mạnh.

- Các thuyền buôn từ những nước Anh, Pháp, Bồ Đào Nha, Hà Lan đến Việt Nam buôn bán tấp nập

- Thương nhân các nước đã tụ hội lập thành phố xá, cửa hàng với mục đích buôn bán lâu dài.

Câu 4: Trước khi xung đột Nam - Bắc triều nổ ra, tình hình nông nghiệp Đàng ngoài Đại Việt như thế nào?

A. Tình trạng nông dân thiếu ruộng diễn ra trầm trọng

B. Nông nghiệp mới dần dần ổn định trở lại

C. Kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng, ruộng đất bỏ hoang không có người cấy cày

D. Nông nghiệp được mùa, nhà nhà no đủ

Đáp án đúng: D

Câu 5: Sau khi xung đột Nam - Bắc triều nổ ra, tình hình nông nghiệp Đàng ngoài Đại Việt như thế nào?

A. Tình trạng nông dân thiếu ruộng diễn ra trầm trọng

B. Nông nghiệp mới dần dần ổn định trở lại

C. Kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng, ruộng đất bỏ hoang không có người cấy cày

D. Nông nghiệp được mùa, nhà nhà no đủ

Đáp án đúng: C

Câu 6: Về nghệ thuật có gì nổi bật?

A. Nghệ thuật khắc gỗ trong đình, chùa phát triển

B. Nghệ thuật sân khấu phát triển phong phú

C. Xuất hiện nghệ thuật tranh dân gian như Đông Hồ, tranh Hàng Trống,..

D. Tất cả phương án trên đúng

Đáp án đúng: D

Giải thích 

- Nghệ thuật kiến trúc và điêu , phát triển, đạt nhiều thành tựu, tiêu biểu là điêu khắc gỗ trong các đình, chùa với những nét chạm khắc tinh xảo, sống động. 

- Nghệ thuật sân khấu phát triển phong phú, với các loại hình như chèo, tuồng,... 

- Thế kỉ XVII – XVIII xuất hiện nghệ thuật tranh dân gian như tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống,.

C. Sơ đồ tư duy Kinh tế, văn hóa và tôn giáo Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII

Xem thêm các bài lý thuyết Lịch sử 8 sách Cánh Diều hay, chi tiết tại: 

Lý thuyết Bài 9: Các nước Âu - Mỹ từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX

Lý thuyết Bài 10: Phong trào công nhân và sự ra đời của chủ nghĩa Mác

Lý thuyết Bài 11: Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918) và Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

Lý thuyết Bài 12: Sự phát triển của khoa học, kĩ thuật, văn học, nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII - XIX

Lý thuyết Bài 13: Trung Quốc và Nhật Bản