Chuyên đề Lịch sử 10 (Kết nối tri thức) Thông sử và Lịch sử theo lĩnh vực

Giải bài tập Chuyên đề Lịch sử 10 Phần 1: Thông sử và Lịch sử theo lĩnh vực

Mở đầu trang 6 Chuyên đề Lịch sử 10: Vậy đối tượng, phạm vi, nội dung cơ bản của mỗi hình thức đó là gì? Em có thể vận dụng những cách thức nào để trình bày một sản phẩm nghiên cứu lịch sử của mình?...

Trả lời:

- Lịch sử dân tộc:

+ Đối tượng nghiên cứu: toàn bộ các quá trình lịch sử trên các phương diện, như: chính trị, quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hoá, xã hội…

+ Phạm vi nghiên cứu: nghiên cứu ở một cộng đồng quốc gia - dân tộc

+ Nội dung chính: phản ánh quá trình vận động, phát triển chung của tất cả các địa phương, tất cả các cộng đồng người đã và đang sinh sống trên lãnh thổ của quốc gia, bao trùm tất cả các lĩnh vực từ thời nguyên thuỷ đến ngày nay.

- Lịch sử thế giới:

+ Đối tượng nghiên cứu: toàn bộ các quá trình lịch sử chung trên các phương diện, như: chính trị, quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hoá, xã hội…

+ Phạm vi nghiên cứu: phạm vi toàn cầu hoặc một số quốc gia/ châu lục/  khu vực…

+ Nội dung chính: thể hiện quá trình vận động của nhân loại trên các lĩnh vực: chính trị, quân sự,ngoại giao, kinh tế, văn hoá, xã hội,... đó là lịch sử tương tác giữa nhiều chủ thể, nhiều quốc gia,  dân tộc, xu hướng và lực lượng trong lịch sử.

- Để trình bày một sản phẩm nghiên cứu lịch sử của mình, chúng ta có thể vận dụng những cách thức sau:

+ Biên niên (ghi chép các sự kiện và quá trình lịch sử theo tuần tự thời gian);

+ Thực lục (ghi chép thực tế những gì diễn ra, chủ yếu là những việc làm, lời nói của vua và các quan);

+ Cương mục (ghi chép các sự kiện, quá trình lịch sử được phân chia theo các mạch nội dung);

+ Truyện (trình bày dưới hình thức các câu chuyện hoàn chỉnh về các nhân vật hay sự kiện lịch sử);

+ Phim; kịch; ca, múa....

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo

Câu 1 trang 8 Chuyên đề Lịch sử 10: Hãy giới thiệu tóm tắt một số cách trình bày lịch sử truyền thống và nêu ví dụ...

Trả lời:

Một số cách trình bày lịch sử truyền thống:

- Biên soạn những tác phẩm lịch sử bằng chữ viết:

+ Đây là hình thức trình bày lịch sử phổ biến nhất.

+ Các tác phẩm lịch sử bằng chữ viết, có thể được trình bày dưới nhiều hình thức khác nhau, như: biên niên (ghi chép các sự kiện và quá trình lịch sử theo tuần tự thời gian); thực lục (ghi chép thực tế những gì diễn ra, chủ yếu là những việc làm, lời nói của vua và các quan); cương mục (ghi chép các sự kiện, quá trình lịch sử được phân chia theo các mạch nội dung); các công trình nghiên cứu khoa học…

+ Ví dụ: Đại Việt sử ký, Đại Việt sử ký toàn thư, Lịch sử chiến tranh Hy Lạp - Ba Tư,...

- Trình bày lịch sử dưới dạng truyện kể:

+ Tái hiện lịch sử dưới dạng các câu truyện.

+ Ví dụ: các câu truyện về Bác Hồ; sự tích về Lý Ông Trọng; Thần thoại Hy Lạp…

- Trình bày lịch sử dưới dạng: lễ hội, phim, kịch, ca múa… Ví dụ:

+ Lễ hội Tịch điền; Lễ hội đền Hùng; Lễ hội đền Gióng…

+ Phim về đề tài lịch sử, như: Thái sư Trần thủ Độ (của đạo diễn Đào Duy Phúc); Phượng khấu (của đạo diễn: Huỳnh Tuấn Anh)…

+ Vở kịch: Bài ca giữ nước (của Tào Mạt).

2. Thông sử

Câu 1 trang 9 Chuyên đề Lịch sử 10: Thông sử là gì? Nêu nội dung chính của thông sử...

Trả lời:

- Thông sử là hình thức trình bày lịch sử chung nhất, đề cập đến tất cả các lĩnh vực đời sống trong quá khứ của địa phương, quốc gia, khu vực hoặc toàn thế giới) như: chính trị, xã hội, quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hoá, tư tưởng, giáo dục, nghệ thuật,... từ khởi nguyên đến ngày nay.

- Nội dung chính của thông sử:

+ Trình bày tổng hợp và toàn diện về lịch sử, thường chú trọng hơn vào các nhân vật, sự kiện và quá trình lịch sử được cho là quan trọng nhất, có ảnh hưởng mạnh mẽ và có ý nghĩa nhất trong các lĩnh vực chính trị, quân sự, ngoại giao, kinh tế và văn hoá,... của một địa phương, một quốc gia hoặc toàn thế giới.

+ Khi trình bày thông sử, nguyên tắc lịch đại kết hợp đồng đại được đề cao, nhưng tính chất lịch đại thường nổi bật hơn. Tức là, các nhân vật, sự kiện, quá trình lịch sử quan trọng nhất sẽ được lựa chọn và trình bày theo thời gian lịch sử từ trước đến sau, từ xưa đến nay.

Câu 2 trang 9 Chuyên đề Lịch sử 10: Theo em, những cuốn sách như trong Hình 6 (tr. 8) có phải là thông sử không?...Vì sao?

Trả lời:

- Những cuốn sách như trong Hình 6 (tr. 8) là những cuốn sách thông sử, bởi những cuốn sách này đề cập đến tất cả các lĩnh vực đời sống trong quá khứ của đất nước Việt Nam và của thế giới từ khởi nguyên đến nay, cụ thể:

+ Đại cương lịch sử Việt Nam toàn tập khái quát tình kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa,... của Việt Nam từ thời nguyên thủy cho đến năm 2000.

+ Word history khái quát về các lĩnh vực của lịch sử thế giới từ khởi nguyên đến nay.

3. Lịch sử theo lĩnh vực

Câu 1 trang 9 Chuyên đề Lịch sử 10: Giới thiệu khái quát một số lĩnh vực của lịch sử...

Trả lời:

- Một số lĩnh vực của lịch sử: lịch sử chính trị, lịch sử quân sự, lịch sử kinh tế, lịch sử văn hoá, lịch sử xã hội, lịch sử tư tưởng, lịch sử khoa học và công nghệ, lịch sử giáo dục, lịch sử tôn giáo và tín ngưỡng, lịch sử văn học, lịch sử ngoại giao,...

Câu 2 trang 9 Chuyên đề Lịch sử 10: Em hãy giải thích ý nghĩa của việc phân chia lịch sử theo lĩnh vực...

Trả lời:

- Ý nghĩa của việc phân chia lịch sử theo lĩnh vực:

+ Việc nghiên cứu lịch sử theo lĩnh vực mang lại cho người đọc nhận thức sâu sắc, cụ thể về một lĩnh vực nào đó;

+ Là một cơ sở giúp chúng ta hiểu biết đầy đủ hơn toàn bộ lịch sử của địa phương, quốc gia - dân tộc, khu vực hoặc thế giới.

4. Lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới

Câu 1 trang 10 Chuyên đề Lịch sử 10: Nêu khái niệm và nội dung chính của lịch sử dân tộc, lịch sử thế giới...

Trả lời:

- Lịch sử dân tộc:

+ Khái niệm: Lịch sử dân tộc là lịch sử của một cộng đồng quốc gia - dân tộc, sinh sống trên một lãnh thổ nhất định và được quản lí bởi một nhà nước thống nhất.

+ Nội dung chính: lịch sử chung của tất cả các địa phương, tất cả các cộng đồng người đã và đang sinh sống trên lãnh thổ của quốc gia, bao trùm tất cả các lĩnh vực chính trị, xã hội, quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hoá, tư tưởng, giáo dục, nghệ thuật,... từ thời nguyên thuỷ đến ngày nay.

- Lịch sử thế giới:

+ Khái niệm: Lịch sử thế giới là lịch sử của toàn nhân loại hoặc một số khu vực trên thế giới từ khi con người xuất hiện cho đến ngày nay.

+ Nội dung chính: thể hiện quá trình vận động của lịch sử nhân loại trên các lĩnh vực chính trị, quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hoá, xã hội,... Đó không phải là phép cộng đơn thuần của lịch sử các quốc gia, khu vực, cũng không giới hạn ở lịch sử của một số quốc gia hay khu vực nào đó được cho là có vai trò nổi bật, mà đó là lịch sử tương tác giữa nhiều chủ thể, nhiều quốc gia, dân tộc, xu hướng và lực lượng trong lịch sử.

Câu 2 trang 10 Chuyên đề Lịch sử 10: Kể tên một số cuốn sách lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới.

Trả lời:

- Một số cuốn sách lịch sử dân tộc:

+ Bộ sách Đại Việt sử ký toàn thư do Ngô Sĩ Liên và các sử thần nhà Lê biên soạn, ghi chép lịch sử Việt Nam từ thời Hồng Bàng đến đời vua Lê Gia Tông nhà Hậu Lê (1675).

+ Sách Đại cương lịch sử Việt Nam toàn tập do GS. Trương Hữu Quýnh, GS. Đinh Xuân Lâm và PGS. Lê Mậu Hãn đồng chủ biên khái quát lịch sử Việt Nam từ thời nguyên thủy đến năm 2000.

+ Sách Sử Trung Quốc của của tác giả Nguyễn Hiến Lê khái lược về từng lĩnh vực của đất nước Trung Quốc trong các thời kì lịch sử.

- Một số cuốn sách lịch sử thế giới:

+ Cuốn sách Lịch sử thế giới cổ đại do GS. Lương Ninh chủ biên giới thiệu một thời gian dài của lịch sử loài người, từ khi con người xuất hiện trên Trái đất, đến tổ chức xã hội đầu tiên của loài người là thị tộc, bộ lạc, và cho đến hết thời Cổ đại.

+ Cuốn sách Lịch sử thế giới hiện đại do Nguyễn Anh Thái chủ biên khái quát lịch sử thế giới từ năm 1917 đến năm 2000.

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo

Xem thêm lời giải bài tập Chuyên đề Lịch sử lớp 10 Kết nối tri thức với cuộc sống hay, chi tiết khác:

II. Một số lĩnh vực của lịch sử Việt Nam

I. Di sản văn hóa

II. Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa

III. Vai trò và trách nhiệm của các bên liên quan văn hóa

I. Nhà nước và pháp luât trong lịch sử Việt Nam ( trước năm 1858 )