a. Chiến đấu chống quân Mông Cổ

- Hoàn cảnh:

+ Năm 1257, Mông cổ cho quân áp sát biên giới Đại Việt rồi ba lần cử sứ giả đến Thăng Long dụ hàng

+ Vua Trần Thái Tông cho bắt giam sứ giả, đồng thời ra lệnh cả nước ra sức tập luyện, chuẩn bị vũ khí, sẵn sàng đánh giặc.

- Diễn biến:

+ Đầu tháng 1- 1258, ngột Lương Hợp Thai chỉ huy 3 vạn quân Mông Cổ tiến vào Đại Việt

+ Ngày 17 -1- 1258: Vua Trần Thái Tông trực tiếp chỉ huy cuộc kháng chiến chặn giặc ở Bình Lệ Nguyên

+ Nhà Trần thực hiện chính sách “vườn không nhà trống” rút khỏi Thăng Long

+ Quân Mông Cổ chiếm thành Thăng Long trống rỗng lâm vào tình trạng khó khan

+ Ngày 29 - 1 - 1258: Quân Trần tổ chức cuộc phản công lớn ở Đông Bổ đầu, quân Mông Cổ rút chạy

- Kết quả:  cuộc kháng chiến giành thắng lợi

b. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên

- Năm 1271, hốt Tất Liệt lập ra nhà Nguyên, năm 1279, chuẩn bị xâm lược Đại Việt

- Chuẩn bị của nhà Trần:

+ Năm 1282, vua Trần cho triệu tập hội nghị Bình Than (Bắc Ninh)

+ Năm 1285, triệu tập hội nghị Diên Hồng (Thăng Long)

+ Trần Hưng Đạo được cử làm tổng chỉ huy cuộc kháng chiến

+ Trức trận chiến, Hưng Đạo Vương đã viết Hịch tướng sĩ để khích lệ tinh thần quân sĩ

- Diễn biến:

+ Cuối tháng 1 - 1285, Thoát Hoan dẫn 50 vạn quân từ phía Bắc, Toa Đô dẫn 10 vạn quân từ phía nam tấn công Đại Việt

+ Nhà Trần tiếp tục thực hiện chính sách “vườn không nhà trống”

+ Tháng 5 - 1285, quân Trần phản công, đánh bại quân địch ở Tây Kết, hàm Tử, Chương Dương, tiến về giải phóng kinh đô

+ Toa Đô tử trận, Thoát Hoan phải chui ống đồng cho quân khiêng về nước

- Kết quả: Cuộc kháng chiến giành thắng lợi

c. Cuộc kháng chiến chống quân Nguyên xâm lược 1287-1288

- Hoàn cảnh:

+ Sau hai lần thất bại ở Đại Việt, vua Nguyên tiếp tục cử Thoát Hoan xâm lược Đại Việt lần nữa

+ Nhà Trần lại khẩn trương chuẩn bị kháng chiến

- Diễn biến:

+ Tháng 12 - 1287, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy theo đường bộ tiến vào Đại Việt, 600 thuyền chiến do Ô Mã Nhi chỉ huy tiến vào biến đông Bắc, theo sau là thuyền lương

+ Trần Khánh Dư chỉ huy quân Trần đánh tan đoàn thuyền lương tại Vân Đồn

+ Quân Nguyên chiến Thăng Long lại rơi vào tình trạng vườn không nhà trống. Thoát Hoan quyết định rút lui về nước

+ Tháng 4- 1288: Trần Hưng Đạo bố trí trận địa trên sông Bạch Đằng, quân thủy bị tiêu diệt, Ô Mã Nhi bị bắt sống

- Kết quả: Cuộc kháng chiến giành thắng lợi

d. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử

- Nguyên nhân thắng lợi

+ Do lòng yêu nước, sự đoàn kết toàn dân, trên dưới một lòng

+ Nhà Trần đề ra kế hoạch đánh giặc đúng đắn, sáng tạo

+ Tài thao lược của các vua Trần cùng các danh tướng

- Ý nghĩa lịch sử

+ Đập tan ý chí xâm lược của quân Mông - Nguyên

+ Bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc

+ Mở ra nền thái bình hơn một thế kỉ cho Đại Việt

+ Chặn đứng làn sóng xâm lược của quân Mông-Nguyên đối với Nhật Bản và các nước Đông Nam Á

+ Khẳng định tinh thần quật cường của dân tộc

+ Để lại nhiều bài học kinh nghiệm

- Diễn biến chính của cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ năm 1258

+ Đầu tháng 1- 1258, ngột Lương Hợp Thai chỉ huy 3 vạn quân Mông Cổ tiến vào Đại Việt

+ Ngày 17 -1- 1258: Vua Trần Thái Tông trực tiếp chỉ huy cuộc kháng chiến chặn giặc ở Bình Lệ Nguyên

+ Nhà Trần thực hiện chính sách “vườn không nhà trống” rút khỏi Thăng Long

+ Quân Mông Cổ chiếm thành Thăng Long trống rỗng lâm vào tình trạng khó khan

+ Ngày 29 - 1 - 1258: Quân Trần tổ chức cuộc phản công lớn ở Đông Bổ đầu, quân Mông Cổ rút chạy cuộc kháng chiến giành thắng lợi

Yêu cầu số 1:

Yêu cầu số 1:

(*) Sơ đồ tham khảo

Yêu cầu số 1: Nguyên nhân thắng lợi

- Kết quả của lòng yêu nước, sự đoàn kết toàn dân, trên dưới một lòng cùng tham gia đánh giặc

- Nhà Trần đề ra kế sách đánh giặc đúng đắn, sáng tạo, biết phát huy truyền thống đánh giặc của cha ông ta “lấy ít địch nhiều, lấy yếu chống mạnh”, “tránh chỗ mạnh, đánh chỗ yếu”…

- Tài năng thao lược của các vua Trần cùng các danh tướng như Trần Quang Khải, Trần Khánh Dư, đặc biệt là Trần Hưng Đạo đã góp phần làm nên thắng lợi này.

Yêu cầu số 2: Ý nghĩa lịch sử

- Đập tan ý chí xâm lược của quân Mông - Nguyên

- Bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc

- Mở ra nền thái bình hơn một thế kỉ cho Đại Việt

- Chặn đứng làn sóng xâm lược của quân Mông-Nguyên đối với Nhật Bản và các nước Đông Nam Á

- Khẳng định tinh thần quật cường của dân tộc

- Để lại nhiều bài học kinh nghiệm

Yêu cầu số 2: Vai trò của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

- Là vị chỉ huy quân đội, lãnh đạo tối cao cùng với các vua Trần.

- Đưa ra những chủ trương kế sách đúng đắn, là điều kiện tiên quyết dẫn đến thắng lợi của các cuộc kháng chiến.

 - Là người huấn luyện quân đội, khích lệ tinh thần các chiến sĩ thông qua việc soạn thảo “Hịch tướng sĩ”.

* Vai trò của Trần Thủ Độ:

- Trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ năm 1258, Thái sư Trần Thủ Độ giữ vai trò là Tổng chỉ huy của cuộc chiến đấu

- Trong những giờ phút nguy cấp nhất của cuộc chiến đấu Khi vua Trần Thái Tông hỏi về kế đánh giặc Trần Thủ Độ đã trả lời: “Đầu thần chưa rơi xuống đất, bệ hạ đừng lo gì khác”

* Vai trò của Trần Hưng Đạo

 - Là vị chỉ huy quân đội, lãnh đạo tối cao cùng với các vua Trần.

- Đưa ra những chủ trương kế sách đúng đắn, là điều kiện tiên quyết dẫn đến thắng lợi của các cuộc kháng chiến.

 - Là người huấn luyện quân đội, khích lệ tinh thần các chiến sĩ thông qua việc soạn thảo “Hịch tướng sĩ”.

- Nhân tố tạo nên chiến thắng trông các cuộc kháng chiến chông quân Mông - Nguyên đó là: lòng yêu nước, sự đoàn kết toàn dân, trên dưới một lòng cùng tham gia đánh giặc, cùng với sự chỉ huy tài ba của người lãnh đạo

- Nhân tố đó được kế thừa và phát huy như thế nào trong thời bình:

+ Dù trong thời bình, nhưng chúng ta vẫn phải đoàn kết, trên dưới một lòng cùng nhau phát triển kinh tế, xây dựng đất nước.

+ Đảng và Nhà nước đưa ra những chính sách phù hợp để phát triển đất nước, nhân dân ấm no, hạnh phúc