Lý thuyết Sinh học 11 Bài 1 (Cánh diều): Khái quát về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng

Lý thuyết Sinh học 11 Bài 1: Khái quát về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng

A. Lý thuyết Sinh học 11 Bài 1: Khái quát về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng

I. Vai trò của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng đối với sinh vật

- Cung cấp cho quá trình tạo chất sống của cơ thể, hình thành tế bào, cơ quan, cơ thể

- Tích lũy và giải phóng năng lượng phục vụ cho các hoạt động sống

- Thải các chất độc, cặn bã dư thừa ra khỏi cơ thể

II. Các dấu hiệu đặc trưng của quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật là gì?

- Tiếp nhận các chất từ môi trường và vận chuyển các chất

- Biến đổi các chất kèm theo chuyển hóa năng lượng ở tế bào

- Thải các chất vào môi trường

- Điều hòa

III. Các giai đoạn chuyển hóa năng lượng trong sinh giới

1. Giai đoạn tổng hợp

- Nguồn năng lượng ban đầu cho sinh giới là năng lượng ánh sáng mặt trời (quang năng).

- Cây xanh chuyển hoá quang năng thành hoá năng tích luỹ trong các liên kết hoá học của các phân tử hữu cơ bằng cách thu nhận CO₂ và nước.

2. Giai đoạn phân giải

- Các liên kết hoá học trong phân tử hữu cơ chứa năng lượng thế năng.

- Hô hấp biến đổi thế năng thành động năng.

- Quá trình hô hấp biến đổi phân tử lớn thành phân tử nhỏ hơn và chuyển năng lượng hoá học sang các phân tử nhỏ dễ sử dụng (ATP, NADH,...).

3. Giai đoạn huy động năng lượng

- ATP được tạo ra từ quá trình hô hấp tế bào và được sử dụng cho các hoạt động sống.

- Phá vỡ liên kết giữa các gốc phosphate trong ATP giải phóng năng lượng.

- Năng lượng này cuối cùng sẽ chuyển thành nhiệt năng và toả vào môi trường.

IV. Mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở cấp tế bào và cơ thể như thế nào?

V. Các phương thức trao đổi và chuyển hóa năng lượng là gì?

*Tự dưỡng:

- Quang tự dưỡng: là phương thức sinh vật sử dụng chất vô cơ, vbv. bv bv vbv bvi nước, CO₂ và năng lượng ánh sáng để tổng hợp chất hữu cơ và tích lũy năng lượng.

- Hóa tự dưỡng: là hình thức sinh vật sử dụng nguồn cacbon là chủ yếu để tổng hợp nên các chất vô cơ và tích lũy năng lượng.

*Dị dưỡng: là phương thức sinh vật lấy chất hữu cơ trực tiếp từ sinh vật tự dưỡng hoặc động vật khác để tích lũy và sử dụng cho mọi hoạt động sống.

Sơ đồ tư duy Khái quát về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng

B. Bài tập Sinh học 11 Bài 1: Khái quát về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng

Câu 1: Ở sinh vật đơn bào, quá trình trao đổi chất, chuyển hóa năng lượng diễn ra ở

A. cấp độ tế bào, giữa tế bào với tế bào.

B. cấp độ tế bào, giữa tế bào với môi trường và trong tế bào.

C. cấp độ cơ thể, giữa tế bào với cơ thể.

D. cấp độ cơ thể, giữa tế bào với môi trường trong cơ thể.

Câu 2: Cơ thể động vật không lấy từ môi trường sống chất nào sau đây?

A. Chất dinh dưỡng.

B. Nước .

C. Oxygen.

D. Carbon dioxide.

Câu 3: Trong quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng, thực vật thải ra môi trường những chất nào sau đây?

A. Chất khoáng và nước.

B. Chất khoáng và oxygen.

C. Nước và carbon dioxide.

D. Nước, carbon dioxide và oxygen.

Câu 4: Phát biểu nào sai khi nói về các dấu hiệu đặc trưng của quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật?

A. Ở thực vật, hệ thống mạch dẫn vận chuyển các chất dinh dưỡng đã thu nhận đến từng tế bào.

B. Sinh vật thu nhận các chất từ môi trường nhờ các cơ quan chuyên biệt.

C. Quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở động vật và thực vật được điều hòa thông qua hệ thần kinh.

D. Ở động vật, các chất không được tế bào và cơ thể sử dụng sẽ được đào thải ra môi trường qua hệ bài tiết.

Câu 5: Sự chuyển hóa NO₃^- thành NH₄⁺ ở thực vật là ví dụ của dấu hiệu đặc trưng nào trong quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng?

A. Vận chuyển các chất.

B. Biến đổi các chất.

C. Tổng hợp các chất và tích lũy năng lượng.

D. Phân giải các chất và giải phóng năng lượng.

Câu 6: Phát biểu nào không đúng khi nói về vai trò của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng đối với sinh vật?

A. Cung cấp nguyên liệu cho cơ thể sinh vật.

B. Cung cấp năng lượng cho cơ thể sinh vật.

C. Tạo ra nhiệt năng cung cấp nhiệt cho môi trường.

D. Giúp sinh vật tồn tại và phát triển.

Câu 7: Trong quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng, con người đã thải ra môi trường những chất nào?

A. Chất dinh dưỡng, chất khoáng và carbon dioxide.

B. Nước tiểu, mồ hôi, oxygen.

C. Nước tiểu, mồ hôi, carbon dioxide.

D. Nước tiểu, mồ hôi, carbon dioxide và oxygen.

Câu 8: Nhóm sinh vật nào sau đây có khả năng tự dưỡng?

A. Tảo, san hô, bắp cải, cây phượng.

B. Tảo, nấm, san hô, bắp cải.

C. Con người, con thỏ, con cừu.

D. Tảo, vi khuẩn lam, cây dương xỉ.

Câu 9: Trẻ em có thể bị béo phì do nguyên nhân nào dưới đây?

A. Do trẻ uống nhiều nước.

B. Do trẻ lười vận động.

C. Do trẻ biếng ăn, chán ăn.

D. Tất cả những nguyên nhân trên.

Câu 10: Vì sao trong khẩu phần ăn, chúng ta nên bổ sung nhiều rau xanh và hoa quả tươi?

A. Vì rau xanh và hoa quả tươi cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.

B. Vì ăn nhiều rau xanh và hoa quả tươi giúp chống lại tất cả các mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể.

C. Vì rau xanh và hoa quả tươi chứa nhiều chất xơ, vitamin và khoáng chất, giúp quá trình hấp thu, chuyển hóa các chất dễ dàng hơn.

D. Tất cả các đáp án trên.

Câu 11: Sinh vật nào dưới đây thuộc nhóm sinh vật quang tự dưỡng?

A. Vi khuẩn lam.

B. Vi khuẩn oxi hóa hydrogen.

C. Vi khuẩn oxi hóa sắt.

D. San hô.

Câu 12: Sinh vật dị dưỡng thường được chia thành hai loại là

A. quang dị dưỡng và hóa dị dưỡng.

B. sinh vật tiêu thụ và sinh vật phân giải.

C. sinh vật sản xuất và sinh vật tiêu thụ.

D. sinh vật sản xuất và sinh vật phân giải.

Hướng dẫn giải

Câu 13: Quá trình chuyển hóa năng lượng trong sinh giới bao gồm

A. hai giai đoạn là tổng hợp và phân giải.

B. ba giai đoạn là tổng hợp, phân giải và huy động năng lượng.

C. ba giai đoạn là chuyển hóa, biến đổi và tổng hợp năng lượng.

D. bốn giai đoạn là sản xuất, phân giải, tỏa nhiệt và huy động năng lượng.

Câu 14: Trong quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng trong sinh giới, phần lớn năng lượng

A. được các sinh vật dự trữ.

B. được sử dụng cho các hoạt động sống của sinh vật.

C. được giải phóng trở lại môi trường dưới dạng nhiệt.

D. được các sinh vật dự trữ và sử dụng cho các hoạt động sống.

Câu 15: Phát biểu nào không đúng khi nói về sinh vật tự dưỡng?

A. Có khả năng tổng hợp chất hữu cơ từ các chất vô cơ.

B. Các sinh vật tự dưỡng đóng vai trò là sinh vật sản xuất.

C. Các sinh vật tự dưỡng sử dụng năng lượng hóa học trong các chất hữu cơ.

D. Các sinh vật như nấm, vi khuẩn là các sinh vật thuộc nhóm tự dưỡng.

Xem thêm các bài Lý thuyết Sinh học 11 Cánh diều hay, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 2: Trao đổi nước và khoáng ở thực vật

Lý thuyết Bài 3: Nhân tố ảnh hưởng đến trao đổi nước và khoáng ở thực vật

Lý thuyết Bài 4: Quang hợp ở thực vật

Lý thuyết Bài 5: Hô hấp ở thực vật

Lý thuyết Bài 6: Dinh dưỡng và tiêu hoá ở động vật