Giải Kinh tế pháp luật 12 Bài 12 (Chân trời sáng tạo): Quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ và đảm bảo an sinh xã hội

Giải bài tập Kinh tế pháp luật 12 Bài 12: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ và đảm bảo an sinh xã hội

Mở đầu trang 90 KTPL 12: Em hãy nêu một số quy định của pháp luật về quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ và đảm bảo an sinh xã hội mà em biết.

Lời giải:

- Quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ được đề cập trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau như:

+ Hiến pháp năm 2013 (Điều 38. Quyền được chăm sóc sức khoẻ; Điều 34. Quyền được bảo đảm an sinh xã hội ;... );

+ Luật Bảo vệ sức khoẻ nhân nhân năm 1988;

+ Luật Khám, chữa bệnh năm 2023;

+ Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 ;...

1. Quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ

Câu hỏi trang 90 KTPL 12: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy: Cho biết quyền, nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ được thể hiện như thế nào trong các trường hợp.

Lời giải:

- Trường hợp 1.

+ Công dân có quyền được tôn trọng bí mật riêng tư trong khám, chữa bệnh theo quy định tại Điều 10 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023. Quyền này đã bị vi phạm khi chị M tiết lộ thông tin trong hồ sơ bệnh án cho người không liên quan biết.

+ Bên cạnh quyền này, công dân còn có các quyền khác như: Quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ (Điều 38 Hiến pháp năm 2013; Điều 1 Luật Bảo vệ sức khoẻ nhân dân năm 1988); Quyền được khám chữa, bệnh; Quyền được lựa chọn trong khám bệnh, chữa bệnh (Điều 9 và Điều 11 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023) ;...

- Trường hợp 2.

+ Ông A là người bệnh đang được chăm sóc sức khoẻ, do đó ông này có nghĩa vụ tôn trọng người hành nghề và người khác làm việc tại nơi khám, chữa bệnh, cũng như nghĩa vụ chấp hành các quy định tại nơi khám, chữa bệnh (Điều 16 và Điều 17 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023).

+ Bên cạnh đó, công dân có nghĩa vụ tuân thủ các quy định pháp luật về bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ theo Điều 1 Luật Bảo vệ sức khoẻ nhân dân năm 1988.

Câu hỏi trang 90 KTPL 12: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy: Cho biết hành vi của chủ thể trong các trường hợp đã vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền, nghĩa vụ công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe.

Lời giải:

- Chủ thể trong trường hợp 1 vi phạm quyền được tôn trọng bí mật riêng tư trong khám, chữa bệnh theo quy định tại Điều 10 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023.

- Chủ thể trong trường hợp 2 vi phạm nghĩa vụ tôn trọng người hành nghề và người khác làm việc tại nơi khám, chữa bệnh (Điều 16 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023).

2. Quyền, nghĩa vụ của công dân trong bảo đảm an sinh xã hội

Câu hỏi trang 92 KTPL 12: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy: Cho biết Nhà nước đã đảm bảo thực hiện quyền an sinh xã hội của người dân như thế nào. Phân tích trường hợp để làm rõ.

Lời giải:

- Nhà nước thực hiện quyền an sinh xã hội của người dân trên 2 khía cạnh:

+ Ban hành các quy định pháp luật về quyền an sinh xã hội (quyền được bảo đảm an sinh xã hội, tiếp cận các dịch vụ về an sinh xã hội, ... );

+ Trên cơ sở quy định của pháp luật, Nhà nước thực hiện các chính sách về an sinh xã hội trên thực tế nhằm tạo điều kiện cho người dân thực hiện quyền của mình (ví dụ: chính sách xoá đói giảm nghèo, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, hỗ trợ các hoàn cảnh khó khăn, ... ).

- Trong trường hợp tại SGK tr. 93:

+ Chính quyền địa phương tại Bình Thuận đã xây dựng đầu tư nhiều nhà máy nước sạch nhằm bảo đảm quyền được tiếp cận dịch vụ an sinh xã hội của người dân (được sử dụng nước sạch). Thông qua việc đầu tư cơ sở hạ tầng đưa nước sạch đến từng hộ dân đã tạo điều kiện cho người dân được thụ hưởng quyền về an sinh xã hội của mình, giải quyết vấn đề nước sạch cũng như mang lại hiệu quả tích cực đối với các vấn đề xã hội khác như: phòng chống dịch bệnh, nâng cao chất lượng đời sống của người dân, ...

+ Tương tự như vậy, các quyền khác về an sinh xã hội của công dân cũng được thực hiện trên cơ sở Nhà nước tạo điều kiện về cơ sở hạ tầng, chính sách xã hội. Đây là môi trường để công dân có thể thực thi quyền của mình trên thực tế.

Câu hỏi trang 92 KTPL 12: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy: Cho biết để thực hiện quyền về an sinh xã hội, người dân cần có nghĩa vụ như thế nào.

Lời giải:

Nghĩa vụ của công dân về đảm bảo an sinh xã hội: chấp hành pháp luật cũng như tôn trọng quyền được bảo đảm an sinh xã hội của người khác. Cụ thể:

+ Tham gia chế độ bảo hiểm bắt buộc như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động và bảo hiểm y tế bắt buộc;

+ Không xâm phạm quyền an sinh xã hội của người khác;

+ Tuân thủ quy định pháp luật về an sinh xã hội,...

Luyện tập

Luyện tập 1 trang 94 KTPL 12: Em đồng tình với nhận định nào sau đây về quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ?

a. Người bệnh được tự do lựa chọn nơi khám, chữa bệnh.

b. Người bệnh không cung cấp thông tin bệnh sử cho bác sĩ điều trị là vi phạm nghĩa vụ công dân về bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ.

c. Chấp hành các quy định về phòng chống dịch bệnh là biểu hiện của nghĩa vụ công dân về bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ.

d. Tham gia nghiên cứu y sinh về khám bệnh, chữa bệnh là nghĩa vụ của công dân.

e. Người bệnh phải thực hiện chữa bệnh theo phương pháp chỉ định của bác sĩ.

Lời giải:

- Nhận định a đúng vì căn cứ vào Điều 9 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023, người bệnh có quyền được khám, chữa bệnh trong đó bao gồm việc chọn cơ sở khám, chữa bệnh phù hợp với nhu cầu cá nhân.

- Nhận định b đúng vì căn cứ khoản 1 Điều 17 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023, người bệnh có nghĩa vụ cung cấp trung thực và chịu trách nhiệm về thông tin liên quan đến nhân thân, tình trạng sức khoẻ của mình, hợp tác đầy đủ với người hành nghề và người khác làm việc tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

- Nhận định c đúng vì căn cứ Điều 17 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023, người bệnh có nghĩa vụ chấp hành các quy định về khám, chữa bệnh trong đó bao gồm các quy định phòng, chống dịch bệnh. Do đó, đây là biểu hiện của nghĩa vụ công dân về bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ.

- Nhận định d sai vì căn cứ khoản 2 Điều 11 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023, người bệnh có quyền chấp nhận hoặc từ chối tham gia nghiên cứu y sinh học về khám bệnh, chữa bệnh.

- Nhận định e đúng vì căn cứ khoản 2 Điều 17 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023, người bệnh có nghĩa vụ chấp hành chỉ định về chẩn đoán, phương pháp chữa bệnh của người hành nghề.

Luyện tập 2 trang 95 KTPL 12: Em hãy nhận xét về hành vi của chủ thể trong các trường hợp sau:

a. Bà M khuyên hàng xóm nên tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện để đề phòng khi đau ốm.

b. Doanh nghiệp D trốn đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động làm việc tại doanh nghiệp.

c. Anh K làm giả giấy khám bệnh để trục lợi bảo hiểm xã hội.

d. Chị S tuyên truyền thông tin về chính sách an sinh xã hội của Nhà nước đến những người quen biết.

e. Thành phố H tổ chức xây dựng nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp trên địa bàn.

Lời giải:

- Trường hợp a. Phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo đảm an sinh xã hội, vì bảo hiểm y tế là một trong các chính sách về an sinh xã hội của Nhà nước. Tham gia bảo hiểm y tế nhằm giảm thiểu các gánh nặng về chi phí khám, chữa bệnh nếu có rủi ro xảy ra. Việc tuyên truyền người khác tham gia bảo hiểm y tế là hành vi tích cực, phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo đảm an sinh xã hội.

- Trường hợp b. Không phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo đảm an sinh xã hội vì doanh nghiệp có nghĩa vụ phải đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động, hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội vi phạm quy định pháp luật về an sinh xã hội.

- Trường hợp c. Không phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo đảm an sinh xã hội vì hành vi làm giả giấy khám bệnh để trục lợi bảo hiểm xã hội là hành vi vi phạm pháp luật về an sinh xã hội, vi phạm quy định tại khoản 4 Điều 17 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014.

- Trường hợp d. Phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân trong bao đảm an sinh xã hội vì hành vi tuyên truyền các chính sách về an sinh xã hội là việc làm tích cực vì không phải người dân nào cũng có điều kiện tiếp cận các thông tin liên quan đến chính sách an sinh xã hội của Nhà nước. Do đó, việc tuyên truyền đến người khác sẽ góp phần nâng cao nhận thức để mọi người biết và thực hiện đúng quy định pháp luật về an sinh xã hội.

- Trường hợp e. Phù hợp với quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo đảm an sinh xã hội vì xây dựng nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp phù hợp với quy định tại khoản 3 Điều 59 Hiến pháp năm 2013 về việc phát triển nhà ở và tạo điều kiện để mọi công dân có nhà ở.

Luyện tập 3 trang 95 KTPL 12: Em hãy phân tích hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ xã hội trong các trường hợp sau:

a. Trong quá trình điều trị tại Bệnh viện H, anh C đã được chỉ định dùng một số loại thuốc phù hợp. Nhưng do mong muốn nhanh khỏi bệnh nên anh đã tự ý mua thuốc ngoài đơn mà bác sĩ kê để sử dụng. Điều này dẫn đến việc anh bị mẩn ngứa, khó thở, phải nhập viện cấp cứu do sốc phản vệ với thuốc.

b. Trong thời gian điều trị tại Bệnh viện C, anh D không tuân thủ các quy định về thăm bệnh, gây ồn ào, mất trật tự tại phòng bệnh, ảnh hưởng đến giờ nghỉ ngơi của các bệnh nhân khác.

c. Trong một lần anh D đến Bệnh viện K thăm khám, bác sĩ đề nghị anh chia sẻ trung thực các thông tin để phục vụ chẩn đoán bệnh. Tuy nhiên, anh đã cung cấp những thông tin không chính xác gây khó khăn cho quá trình chẩn đoán, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ của chính anh.

Lời giải:

- Trường hợp a. Hành vi tự ý mua thuốc ngoài đơn đã kê để sử dụng của anh C vi phạm nghĩa vụ của người bệnh trong tuân theo chỉ định điều trị của bác sĩ. Hậu quả của hành vi này là những thiệt hại trực tiếp đến sức khoẻ của anh C khi bị sốc phản vệ phải nhập viện cấp cứu.

- Trường hợp b. Hành vi của anh D vi phạm nghĩa vụ về chấp hành quy định tại nơi khám, chữa bệnh. Hậu quả:

+ Đối với anh D: có thể bị xử lí theo quy định của cơ sở khám, chữa bệnh.

+ Đối với những người bệnh khác: bị ảnh hưởng đến thời gian nghỉ ngơi, gián tiếp gây thiệt hại cho quá trình điều trị, hồi phục sức khoẻ của họ.

- Trường hợp c. Hành vi của anh D vi phạm nghĩa vụ về việc cung cấp thông tin phục vụ

chẩn đoán bệnh. Hậu quả của việc che giấu thông tin là gây khó khăn cho quá trình thăm khám, việc chẩn đoán không chính xác bệnh lí sẽ dẫn đến điều trị không hiệu quả và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ của anh D.

Luyện tập 4 trang 95 KTPL 12: Em hãy đọc các trường hợp sau và đưa ra hướng xử lí theo gợi ý:

a. Anh Q là nhân việc của Công ty E. Trong quá trình làm việc, anh đã tham gia đầy đủ các loại hình bảo hiểm theo quy định của pháp luật. Sau khi anh nghỉ việc, công ty thực hiện xác nhận thời gian đóng và trả sổ bảo hiểm xã hội nhưng do bất cẩn, anh đã làm thất lạc.

Hành vi của anh Q có vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân trong an sinh xã hội không? Vì sao?

b. Bạn G là học sinh lớp 12A1 Trường Trung học phổ thông V, trên địa bàn huyện Y. Mặc dù có hoàn cảnh gia đình khó khăn nhưng nhiều năm liền, G luôn là học sinh giỏi, chăm ngoan của trường. Trong đợt thi tuyển sinh Đại học năm nay, G đã thi đậu vào Trường Đại học H nhưng có dự định không theo học vì gia đình không đủ tiền trang trải. Biết được thông tin, Ngân hàng chính sách huyện Y đã hỗ trợ và hướng dẫn bạn G thực hiện thủ tục vay dành cho học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn. Nhờ vậy, G có thể tiếp tục theo đuổi việc học Đại học.

Em hãy nhận xét việc làm của Ngân hàng chính sách huyện Y trong trường hợp trên.

c. Trong thời gian lao động tại Công ty M, chị B đã tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế bắt buộc. Tuy nhiên, mẹ chị B lại cho rằng nếu không tham gia các loại bảo hiểm trên thì sẽ tăng thêm một khoản thu nhập. Chị B không đồng ý với mẹ vì chị biết tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế bắt buộc là nghĩa vụ của người lao động về an sinh xã hội.

Em đồng tình với ý kiến của nhân vật nào? Vì sao?

Lời giải:

- Trường hợp a. Hành vi của anh Q vi phạm quy định về bảo đảm an sinh xã hội vì theo khoản 3 Điều 19 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, người tham gia bảo hiểm xã hội có trách nhiệm bảo quản sổ bảo hiểm nhưng anh Q đã làm mất sổ, do đó, việc làm của anh vi phạm về trách nhiệm của người tham gia bảo hiểm xã hội.

- Trường hợp b. Việc làm của Ngân hàng chính sách huyện Y là phù hợp với quy định về an sinh xã hội vì HS, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn là nhóm chủ thể được vay vốn ưu đãi học tập của Nhà nước, vì vậy, việc Ngân hàng chính sách huyện Y tiếp xúc, hướng dẫn và cấp vốn vay cho bạn G là việc làm tích cực, phù hợp với quy định pháp luật.

- Trường hợp c. Ý kiến của chị B là chính xác vì theo khoản 1 Điều 19 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, người lao động có trách nhiệm tham gia các loại hình bảo hiểm bắt buộc theo quy định của pháp luật; vì vậy, hành vi trốn đóng bảo hiểm là vi phạm pháp luật.

Vận dụng

Vận dụng 1 trang 96 KTPL 12: Em hãy sưu tầm một số hoạt động bảo đảm quyền an sinh xã hội tại địa phương và chia sẻ cùng cả lớp.

Lời giải:

(*) Tham khảo: Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (Hà Nội) tổ chức chương trình “khám phát hiện sớm và điều trị các dị tật bẩm sinh ở trẻ em hướng tới phát triển toàn diện cho tương lai”

- Ngày 27/5/2023, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (Hà Nội) đã tổ chức chương trình khám phát hiện sớm và điều trị các dị tật bẩm sinh ở trẻ em nhằm tư vấn để người dân biết cách phát hiện sớm và điều trị các bệnh lý thường gặp ở trẻ em.

+ Đến với chương trình, trẻ đã được các bác sỹ khám, tư vấn, chụp X-Quang và siêu âm miễn phí nhằm phát hiện các bệnh lý thường gặp như các dị tật tiết niệu, sinh dục; các bệnh lý gan-mật-tụy, dạ dày, ruột, táo bón; các dị tật tay, chân, dị dạng lồng ngực; các khối u lành tính và ác tính.

+ Đặc biệt, với những trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, người dân tộc vùng sâu vùng xa đã được Khoa Phẫu thuật Nhi và Trẻ sơ sinh, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức hỗ trợ kinh phí chữa bệnh.

Vận dụng 2 trang 96 KTPL 12: Em hãy thực hiện một bài viết phân tích về tác hại, hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ.

Lời giải:

(*) Gợi ý:

- Mở bài:

+ Giới thiệu quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ: gồm các quyền gì, gồm các nghĩa vụ gì, ...

+ Giới thiệu hành vi vi phạm về quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ: vi phạm về quyền như thế nào, vi phạm về nghĩa vụ như thế nào, ...

Lưu ý: vi phạm về quyền chỉ có thể do chủ thể khác xâm phạm quyền của công dân, việc không thực hiện quyền không phải là vi phạm pháp luật.

- Thân bài:

+ Trình bày quan điểm của bản thân về hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ.

+ Trình bày quan điểm của bản thân về hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ: hậu quả đối với chủ thể vi phạm pháp luật và đối với xã hội.

- Kết bài:

+ Khẳng định ý nghĩa của việc nhận thức hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ.

+ Lên án các hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ.

Xem thêm Lời giải bài tập Kinh tế pháp luật 12 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Bài 11: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong học tập

Bài 13: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá, môi trường và tài nguyên thiên nhiên

Bài 14: Khái quát chung về pháp luật quốc tế

Bài 15: Một số nội dung cơ bản của Công pháp quốc tế về dân cư, lãnh thổ, biên giới quốc gia

Bài 16: Một số nguyên tắc cơ bản của Tổ chức Thương mại Thế giới và hợp đồng thương mại quốc tế