Giải GDCD 9 Bài 10 (Kết nối tri thức): Quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ nộp thuế

Giải GDCD 9 Bài 10: Quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ nộp thuế

Mở đầu

Mở đầu trang 49 Bài 10 GDCD 9: Em hãy nêu một số quyền, nghĩa vụ của công dân trong kinh doanh mà em biết.

Trả lời:

- Quyền:

+ Tự do kinh doanh trong những ngành, nghề mà pháp luật không cấm;

+ Lựa chọn hình thức, quy mô kinh doanh;

+ Quyền tự chủ kinh doanh (vốn, thị trường, khách hàng, lĩnh vực đầu tư, kinh doanh, ... ).

- Nghĩa vụ:

+ Tuân thủ quy định của pháp luật về kinh doanh;

+ Đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động trong doanh nghiệp và người tiêu dùng;

+ Tuân thủ các quy định khác của pháp luật về bảo vệ môi trường, an sinh xã hội.

1. Quyền tự do kinh doanh

Giải GDCD 9 trang 50

Khám phá trang 50 GDCD 9: Em hãy nêu các quy định của pháp luật về quyền tự do kinh doanh của công dân. Công dân có trách nhiệm gì khi thực hiện quyền tự do kinh doanh?

Trả lời:

- Quyền:

+ Tự do kinh doanh trong những ngành, nghề mà pháp luật không cấm;

+ Lựa chọn hình thức, quy mô kinh doanh;

+ Quyền tự chủ kinh doanh (vốn, thị trường, khách hàng, lĩnh vực đầu tư, kinh doanh, ... ).

- Nghĩa vụ:

+ Tuân thủ quy định của pháp luật về kinh doanh;

+ Đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động trong doanh nghiệp và người tiêu dùng;

+ Tuân thủ các quy định khác của pháp luật về bảo vệ môi trường, an sinh xã hội.

Khám phá trang 50 GDCD 9: Theo em, trong các trường hợp 1 và 2, chủ thể nào đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền tự do kinh doanh? Các hành vi vi phạm đó có thể dẫn đến những hậu quả gì? Vì sao?

Nội dung. Kinh doanh là việc thực hiện liên tục một, một số hoặc tất cả công đoạn của quá trình từ đầu tư, sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận.

Điều 33 Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “Mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm”. Điều này có nghĩa là

Mọi người có quyền tự do lựa chọn những ngành nghề kinh doanh trong phạm vi những ngành nghề mà pháp luật không cấm.

Mọi người có quyền tự do lựa chọn mô hình kinh doanh phù hợp với nhu cầu, điều kiện, khả năng của bản thân; tự do lựa chọn loại hình tổ chức kinh tế để thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh.

Mọi người có quyền lựa chọn quy mô kinh doanh; chủ động điều chỉnh quy mô và ngành, nghề kinh doanh.

Khi thực hiện quyền tự do kinh doanh, người dân có nghĩa vụ tuân thủ các quy định của Hiến pháp và pháp luật về kinh doanh; tôn trọng và đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng và người lao động trong các cơ sở kinh doanh; chấp hành các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, bảo đảm an sinh xã hội...

Trường hợp 1. Anh T (29 tuổi) có ý định buôn bán các loại thực phẩm chức năng và thuốc tân dược giả để kiếm lời. Thông qua mạng xã hội, anh T đặt ông A sản xuất 2.500 hộp nhựa không nhãn mác, mỗi hộp chứa 60 viên nang thảo dược và đặt anh H sản xuất một lượng lớn vỏ hộp giấy, nhãn mác, tờ hướng dẫn sử dụng thuốc,... sao chép từ sản phẩm của các nhãn hiệu nổi tiếng trên thế giới. Sau đó, anh T cùng vợ dán các loại tem, nhãn lên hộp nhựa chứa các viên nang rồi đóng hộp, dán tem chống hàng giả lên nắp hộp và dùng nhiều kênh bán hàng để bán ra thị trường.

Trường hợp 2. Nhận thấy lợi nhuận từ việc mua bán pháo nổ nên anh B (25 tuổi) và anh C (31 tuổi) đã bàn nhau mua nguyên liệu, phương tiện về sản xuất pháo hoa nổ tại nhà rồi bán kiếm lời. Hai người đặt mua nguyên liệu, phương tiện trên mạng, sau đó liên tục thử nghiệm đến khi thành công thì sản xuất hàng loạt rồi tìm cách bán ra ngoài thị trường. Chỉ trong vòng 3 tháng, anh B và anh C đã sản xuất được hơn 1 tấn pháo nổ thành phẩm mang bán và thu về một khoản tiền lớn.

Trả lời:

- Trường hợp 1.

+ Anh T đã có hành vi vi phạm pháp luật về quyền tự do kinh doanh, khi anh đã thực hiện việc buôn bán thuốc tân dược giả.

+ Hậu quả: anh T có thể bị xử lí hình sự vì hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là một tội danh được quy định trong Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung 2017 với mức phạt tù cao nhất là 15 năm tù; mặt khác, hành vi của anh T cũng gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người tiêu dùng.

- Trường hợp 2.

+ Anh B và anh C có hành vi sản xuất, buôn bán các mặt hàng nhà nước cấm kinh doanh (cụ thể là mặt hàng pháo nổ).

+ Hậu quả: anh B và anh C có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt cao nhất lên đến 15 năm tù (Điều 191 – Bộ luật Hình sự 2015); mặt khác, hành vi của anh B và C cũng gây nguy hiểm đến tính mạng của mọi người xung quanh.

2. Nghĩa vụ nộp thuế

Giải GDCD 9 trang 51

Khám phá trang 51 GDCD 9: Em hãy nêu quy định của pháp luật về nghĩa vụ nộp thuế. Công dân có trách nhiệm như thế nào trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế?

Trả lời:

- Mọi người có nghĩa vụ nộp thuế theo quy định của pháp luật.

- Người nộp thuế phải thực hiện đăng kí thuế, sử dụng mã số thuế theo quy định; phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế,...

Khám phá trang 51 GDCD 9: Trong các trường hợp 1 và 2, các chủ thể đã vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ nộp thuế như thế nào? Các hành vi vi phạm đó có thể dẫn đến những hậu quả gì?

Nội dung. Thuế là một khoản nộp ngân sách nhà nước bắt buộc của tổ chức, hộ gia đình, hộ kinh doanh, cá nhân theo quy định của các luật thuế.

Điều 47 Hiến pháp năm 2013 ghi nhận: “Mọi người có nghĩa vụ nộp thuế theo luật định”. Người dân có nghĩa vụ đăng kí thuế, khai thuế, nộp thuế đầy đủ, đúng thời hạn theo quy định của pháp luật.

Khi nộp thuế, người dân được cung cấp thông tin, tài liệu để thực hiện nghĩa vụ, quyền lợi về thuế; được giữ bí mật thông tin, trừ những thông tin phải cung cấp cho cơ quan thuế được hưởng các ưu đãi về thuế, hoàn thuế theo quy định của pháp luật về thuế; được hỗ trợ, hướng dẫn thực hiện việc nộp thuế...

Trường hợp 1. Ông Q là Giám đốc một công ty trách nhiệm hữu hạn ở tỉnh H. Thời gian vừa qua, ông Q đã thu mua một khối lượng lớn đất, cát không rõ nguồn gốc xuất xứ để bán cho các công trình, dự án trên địa bàn. Sau đó, ông Q chỉ đạo kế toán của công ty là chị T mua 8 hoá đơn giá trị gia tăng của các công ty khác với tổng giá trị tiền hàng ghi trên các hoá đơn hơn 2,3 tỉ đồng, để sử dụng

Trường hợp 2. Mấy năm nay, chị G kinh doanh trên mạng xã hội và các nền tảng bán hàng trực tuyến với doanh thu hơn 147 tỉ đồng. Tuy nhiên, chị G không thực hiện đăng kí, kê khai và nộp thuế theo quy định của pháp luật.

Trả lời:

- Trường hợp 1.

+ Ông Q đã có hành vi vi phạm pháp luật về nộp thuế. Cụ thể: để giảm mức thuế phải đóng, ông Q đã chỉ đạo kế toán của công ty là chị T kê khai giá trị hàng hóa trên hóa đơn không đúng với thực tế.

+ Hậu quả: ông Q sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật.

- Trường hợp 2.

+ Chị G đã có hành vi vi phạm pháp luật về nộp thuế. Cụ thể: hoạt động kinh doanh của chị G đem lại doanh thu lớn nhưng chị G không thực hiện đăng kí, kê khai và nộp thuế theo quy định của pháp luật.

+ Hậu quả: chị G sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật.

Luyện tập

Giải GDCD 9 trang 52

Luyện tập 1 trang 52 GDCD 9: Em đồng tình hay không đồng tình với các ý kiến sau đây? Vì sao?

a) Học sinh (dưới 18 tuổi) không có quyền tự do kinh doanh.

b) Hành vi vi phạm quy định của pháp luật về quyền tự do kinh doanh có thể gây nên nhiều tệ nạn xã hội.

c) Chỉ những người có nộp thuế mới phải thực hiện trách nhiệm của công dân về nghĩa vụ nộp thuế.

d) Mọi người có quyền tự do kinh doanh tất cả các ngành, nghề theo sở thích của bản thân.

e) Mọi người phải khai thuế chính xác, trung thực, nếu không sẽ phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật.

Trả lời:

- Ý kiến a) Không đồng tình, vì: pháp luật Việt Nam quy định: mọi công dân có quyền tự do kinh doanh những ngành nghề mà pháp luật không cấm

- Ý kiến b) Đồng tình, vì: trường hợp đầu tư kinh doanh các ngành nghề bị nhà nước nghiêm cấm, như: chất ma túy, pháo nổ, mại dâm; mua, bán người, mô, bộ phận cơ thể người,… sẽ tiếp tay cho nhiều tệ nạn xã hội.

- Ý kiến c) Không đồng tình, vì: nộp thuế là nghĩa vụ của mọi công dân

- Ý kiến d) Không đồng tình, vì: mọi người chỉ được tự do kinh doanh trong những ngành, nghề mà pháp luật không cấm; Đối với các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện thì việc kinh doanh được thực hiện sau khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện của ngành, nghề đó.

- Ý kiến e) Đồng tình, vì: Hiến pháp năm 2013 ghi nhận: “Mọi người có nghĩa vụ nộp thuế theo luật định”. Người dân có nghĩa vụ đăng kí thuế, khai thuế, nộp thuế đầy đủ, đúng thời hạn theo quy định của pháp luật.

Luyện tập 2 trang 52 GDCD 9: Theo em, các chủ thể sau đây vi phạm quy định của pháp luật về quyền tự do kinh doanh hay nghĩa vụ nộp thuế? Các hành vi vi phạm đó có thể dẫn đến những hậu quả gì?

a) Ông M thành lập công ty tài chính nhưng lại tuyển dụng nhiều nhân viên để thực hiện các hoạt động đòi nợ thuê.

b) Giám đốc doanh nghiệp A chỉ đạo nhân viên mua hoá đơn nâng khống chi phí đầu vào để giảm tiền thuế thu nhập phải đóng.

c) Bà H mua hoá chất cấm về sản xuất, chế biến thực phẩm.

d) Anh T nhờ người thân đứng tên để chia nhỏ doanh thu bán hàng nhằm nộp thuế ít hơn.

e) Giám đốc C tìm cách trì hoãn việc nộp thuế của doanh nghiệp mình.

g) Chị G sản xuất, buôn bán nhiều loại thuốc chữa bệnh dù chưa được cơ quan chức năng kiểm nghiệm, cấp phép.

Trả lời:

- Trường hợp a)

+ Ông M vi phạm quy định pháp luật về tự do kinh doanh. Vì: theo quy định tại Luật đầu tư 2020: “kinh doanh dịch vụ đòi nợ” là ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh tại Việt Nam.

+ Hậu quả: doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ đòi nợ thuê khi bị phát hiện sẽ bị phạt tiền từ 60.000.000 đồng đến 80.000.000 đồng. Ngoài ra, còn phải chịu biện pháp khắc phục hậu quả là nộp lại số tiền bất hợp pháp có được từ hoạt động đòi nợ thuê.

- Trường hợp b)

+ Giám đốc doanh nghiệp A đã có hành vi vi phạm pháp luật về nộp thuế, vì: ông ta đã chỉ đạo nhân viên mua hoá đơn nâng khống chi phí đầu vào để giảm tiền thuế thu nhập phải đóng.

+ Hậu quả: bị truy thu số tiền trốn thuế và phải chịu các hình thức xử phạt khác theo quy định của pháp luật (tùy vào mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm).

- Trường hợp c)

+ Bà H vi phạm quy định pháp luật về tự do kinh doanh. Vì: pháp luật Việt Nam nghiêm cấm kinh doanh các loại hóa chất cấm.

+ Hậu quả: gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng; bà H bị xử phạt theo quy định của pháp luật (tùy vào mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm).

- Trường hợp d)

+ Anh T có hành vi vi phạm pháp luật về nộp thuế

+ Hậu quả: bị truy thu số tiền trốn thuế và phải chịu các hình thức xử phạt khác theo quy định của pháp luật (tùy vào mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm).

- Trường hợp e)

+ Giám đốc C có hành vi vi phạm pháp luật về nộp thuế

+ Hậu quả: bị truy thu số tiền trốn thuế và phải chịu các hình thức xử phạt khác theo quy định của pháp luật (tùy vào mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm).

- Trường hợp g)

+ Chị G đã có hành vi vi phạm pháp luật về quyền tự do kinh doanh, khi anh đã thực hiện việc buôn bán thuốc tân dược giả.

+ Hậu quả: gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng; chị G bị xử phạt theo quy định của pháp luật (tùy vào mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm).

Giải GDCD 9 trang 53

Luyện tập 3 trang 53 GDCD 9: Em hãy tư vấn để các chủ thể dưới đây thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền tự do kinh doanh/ nghĩa vụ nộp thuế.

a) Chị B dự định kinh doanh đồ gia dụng nên hỏi ý kiến các thành viên trong gia đình để lựa chọn mô hình kinh doanh phù hợp. Bố mẹ khuyên chị nên thuê cửa hàng ở gần chợ để bán hàng trực tiếp vì dễ thu hút khách hàng. Anh trai bảo chị nên bán hàng trực tuyến để tiết kiệm chi phí thuê mặt bằng và không phải đăng kí kinh doanh, không phải nộp thuế. Chú út lại cho rằng chị nên kết hợp cả thuê cửa hàng và bán hàng trực tuyến vì như vậy sẽ tiếp cận được nhiều khách hàng hơn và có thể lợi dụng để khai thuế, nộp thuế ít hơn thu nhập thực tế. Mỗi người một ý kiến khiến chị B băn khoăn không biết nên lựa chọn thế nào.

b) Chị gái Y mang về nhà nhiều loại mĩ phẩm, hoá chất lạ, không có nguồn gốc xuất xứ để sản xuất kem dưỡng da (kem trộn) bán kiếm lời. Sau khi pha trộn xong sản phẩm, chị bảo Y mang các sản phẩm này đến trường bán cho bạn bè sử dụng rồi sẽ trả tiền công cho Y. Y băn khoăn không biết có nên làm theo lời chị hay không.

c) Bà Q sở hữu một căn nhà lớn ở mặt đường và cho một tổ chức nước ngoài thuê sử dụng với mức giá cao. Sau khi kí hợp đồng với đại diện tổ chức nước ngoài, bà Q được người quen khuyên nên làm giả một hợp đồng cho thuê nhà khác có mức giá cho thuê rẻ hơn thực tế để sử dụng kê khai nộp thuế, qua đó giảm bớt số tiền thuế phải nộp. Bà Q thắc mắc không biết làm như vậy có vi phạm pháp luật hay không.

Trả lời:

- Tình huống a) Chị B nên:

+ Kết hợp cả thuê cửa hàng và bán hàng trực tuyến vì như vậy sẽ tiếp cận được nhiều khách hàng hơn.

+ Theo quy định của pháp luật, Khi kinh doanh bán hàng dù là bán hàng tại cửa hàng hay bán hàng online, doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân đều phải nộp thuế đúng theo quy định pháp luật.). Do đó, chị B nên thực hiện kê khai thuế trung thực, nộp thuế đúng hạn.

- Tình huống b) Y không nên làm theo lời chị và cũng nên khuyên chị gái chấm dứt hành vi trên. Vì: việc sản xuất, buôn bán hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ, chất lượng kém là vi phạm pháp luật về tự do kinh doanh; đồng thời cũng gây nguy hiểm cho sức khỏe của người tiêu dùng.

- Tình huống c) Bà Q không nên làm theo lời khuyên của người thân, vì hành vi đó là vi phạm quy định của pháp luật.

Vận dụng

Vận dụng trang 53 GDCD 9: Em hãy sưu tầm một hành vi đúng/ chưa đúng trong việc thực hiện quyền tự do kinh doanh/ nghĩa vụ nộp thuế và nhận xét, đánh giá hành vi đó.

Trả lời:

- Hành vi đúng: Gia đình ông Q có nghề làm bánh kẹo truyền thống và đã đăng kí loại hình kinh doanh hộ gia đình. Khi thấy công việc làm ăn thuận lợi hơn, ông Q đã chuyển đổi sang loại hình doanh nghiệp tư nhân để phát triển sản xuất.

- Hành vi chưa đúng: Khi kiểm tra cửa hàng vật liệu xây dựng của chị M, đội quản lí thị trường đã phát hiện cửa hàng đã sử dụng giấy phép kinh doanh của người khác để hoạt động.

Xem thêm lời giải bài tập Giáo dục công dân lớp 9 sách Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:

Bài 5: Bảo vệ hoà bình

Bài 6: Quản lí thời gian hiệu quả

Bài 7: Thích ứng với thay đổi

Bài 8: Tiêu dùng thông minh

Bài 9: Vi phạm pháp luật và trách nhiệm nhân là pháp lí