Chuyên đề Lịch sử 12 (Kết nối tri thức) Việt Nam hội nhập khu vực và quốc tế

Giải Chuyên đề Lịch sử 12 Việt Nam hội nhập khu vực và quốc tế

1. Tác động của toàn cầu hoá đối với Việt Nam

Câu hỏi trang 47 Chuyên đề Lịch Sử 12: Khai thác thông tin và Tư liệu 4 trong mục, hãy giải thích tác động tích cực của toàn cầu hoá đối với Việt Nam thông qua ví dụ cụ thể.

Lời giải:

♦ Về kinh tế

- Tạo cơ hội cho Việt Nam phát triển kinh tế thông qua tự do thương mại, thu hút đầu tư, chuyển giao khoa học - công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hoá, dịch vụ.

- Thúc đẩy cơ cấu kinh tế Việt Nam chuyển dịch theo hướng tích cực với mô hình công nghiệp hoá hướng tới xuất khẩu.

Ví dụ: Từ một quốc gia có thu nhập thấp, chỉ trong 10 năm (2006-2016), do tác động tích cực của toàn cầu hóa, Việt Nam đã nằm trong nhóm nước có thu nhập trung bình (thấp), có một số mặt hàng xuất khẩu đứng đầu thế giới, ví dụ như: gạo, điều, cà phê,…

♦ Về chính trị

- Quá trình hội nhập quốc tế và khu vực đã tạo điều kiện để Việt Nam tăng cường ảnh hưởng chính trị, nâng cao vị thế và uy tín quốc gia trong cộng đồng quốc tế.

- Ví dụ: Việt Nam hai lần được bầu làm Uỷ viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (nhiệm kì 2008 – 2009 và nhiệm kì 2020- 2021) và Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc (nhiệm kì 2014 - 2016 và nhiệm kì 2023 - 2025).

♦ Về văn hoá - xã hội:

- Văn hoá Việt Nam có điểu kiện tiếp thu các giá trị mới và ngày càng trở nên đa dạng, phong phú.

- Ví dụ: Theo chuẩn do Ngân hàng thế giới (WB), Việt Nam đã “hoàn thành sớm hơn so với kế hoạch toàn cầu: giảm một nửa tỉ lệ nghèo vào năm 2015" mà Mục tiêu Thiên niên kỉ (MDGs) của Liên hợp quốc đã đề ra. Việt Nam cũng được đánh giá là nước có tốc độ giảm nghèo nhanh nhất khu vực Đông Nam Á.

♦ Về khoa học - kĩ thuật và công nghệ:

- Tạo điều kiện cho Việt Nam tiếp nhận các thành tựu khoa học công nghệ của thế giới;

- Mang lại nhiều cơ hội để trao đổi, hợp tác và đổi mới;

- Nâng cao chất lượng và hiệu quả của khoa học - kĩ thuật và công nghệ trong nước.

- Ví dụ: nhiều công ty nước ngoài đã thành lập các nhà máy sản xuất công nghệ cao, các trung tâm nghiên cứu và phát triển tại Việt Nam, chuyển giao công nghệ, đóng góp vào sự phát triển của nhiều ngành công nghiệp trong nước.

Câu hỏi trang 48 Chuyên đề Lịch Sử 12: Khai thác thông tin và Tư liệu 5 trong mục, hãy giải thích những tác động tiêu cực của toàn cầu hoá đối với Việt Nam. Lấy một số ví dụ để chứng minh.

Lời giải:

♦ Về kinh tế

- Tạo ra môi trường cạnh tranh gay gắt giữa các nền kinh tế. Việt Nam có thể gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với các công ty nước ngoài, dẫn đến khả năng mất thị phần trong nước.

- Làm gia tăng sự phụ thuộc vào vốn đầu tư và công nghệ nước ngoài, khiến cho nền kinh tế Việt Nam trở nên dễ bị tác động tiêu cực bởi các biến động kinh tế toàn cầu.

♦ Về chính trị:

+ Toàn cầu hoá làm gia tăng tính liên kết và phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, từ đó, đặt ra những nguy cơ và thách thức nhất định đối với chủ quyền quốc gia.

+ Các hiệp định thương mại, quy định chung về an ninh khu vực và toàn cầu có buộc Việt Nam phải tuân thủ các quy tắc, tiêu chuẩn quốc tế. Các quy tắc, quy chuẩn này có thể không phù hợp hoặc khó thực hiện được trong bối cảnh cụ thể của Việt Nam, đồng thời, ảnh hưởng đến quyền lợi cũng như quyền lựa chọn của Việt Nam trong các vấn đề chính trị nội bộ và quốc tế.

♦ Về văn hoá - xã hội

- Khoảng cách giàu nghèo và bất bình đẳng về thu nhập giữa thành thị và nông thôn, cũng như giữa các nhóm xã hội khác nhau ngày càng gia tăng.

- Cùng với sự phát triển của hợp tác, giao lưu kinh tế quốc tế, các hoạt động tội phạm có yếu tố nước ngoài cũng phát triển ở Việt Nam.

- Việt Nam đứng trước nguy cơ đánh mất bản sắc văn hoá dân tộc:

+ Một số giá trị văn hoá tốt đẹp của dân tộc bị suy thoái.

+ Một số giá trị đạo đức vốn có vị trí quan trọng trong hệ giá trị văn hoá truyền thống cũng đang có nguy cơ bị mai một;

+ Xuất hiện những lối sống trái với thuần phong mĩ tục...

♦ Về môi trường: việc gia tăng tiêu thụ nguồn tài nguyên thiên nhiên đã phát sinh ra những vấn đề như: ô nhiễm môi trường, cạn kiệt nguồn tài nguyên, biến đổi khí hậu...

♦ Ví dụ minh họa:

- Một số loại tội phạm nguy hiểm gia tăng, như: buôn bán phụ nữ và trẻ em qua biên giới, vận chuyển và buôn bán ma túy từ nước ngoài vào Việt Nam và từ Việt Nam đi các nước khác,…

- Biến đổi khí hậu không chỉ đặt ra thách thức ngày càng nghiêm trọng đối với ngành nông, lâm, ngư nghiệp của Việt Nam mà còn làm giảm khả năng cạnh tranh xuất khẩu của Việt Nam trên trường quốc tế.

2. Quá trình Việt Nam hội nhập khu vực và quốc tế

Câu hỏi trang 50 Chuyên đề Lịch Sử 12: Hãy phân tích vai trò và đóng góp của Việt Nam đối với tổ chức ASEAN.

Lời giải:

Sau khi gia nhập ASEAN, Việt Nam đã có nhiều đóng góp quan trọng trên các lĩnh vực.

- Về chính trị:

+ Việt Nam tích cực thúc đẩy quá trình mở rộng Hiệp hội ra cả 10 nước trong khu vực;

+ Đóng vai trò nòng cốt trong xác định mục tiêu, phương hướng phát triển và hình thành các quyết sách lớn của ASEAN;

+ Nỗ lực tăng cường vai trò của tổ chức ASEAN trong giải quyết các thách thức khu vực như đại dịch COVID-19,...

- Về kinh tế:

+ Việt Nam tham gia vào quá trình xây dựng cấu trúc kinh tế thương mại mới ở khu vực;

+ Tích cực thúc đẩy thành lập Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC);

+ Tham gia vào các sáng kiến tự do hoá thương mại, góp phần gia tăng dòng chảy thương mại và đầu tư nội khối.

- Về văn hóa:

+ Việt Nam cũng tích cực thúc đẩy giao lưu văn hoá trong ASEAN, tổ nhiều sự kiện, lễ hội văn hoá;

+ Nỗ lực thúc đẩy sự đa dạng và hiểu biết văn hoá giữa nước thành viên ASEAN.

- Về an ninh:

+ Việt Nam tích cực tham gia các cơ chế, đối thoại an ninh của ASEAN, đẩy các biện pháp xây dựng lòng tin và đóng góp cho sự ổn định khu vực thông đối thoại và ngoại giao;

+ Hợp tác với ASEAN về các vấn đề an ninh phi truyền thống, m gia vào các nỗ lực của ASEAN nhằm giải quyết các thách thức an ninh hàng hải, biệt là vấn đề Biển Đông.

Câu hỏi trang 53 Chuyên đề Lịch Sử 12: Nêu những nét chính về quá trình Việt Nam tham gia các tổ chức quốc tế.

Lời giải:

♦ Việt Nam gia nhập Liên hợp quốc

- Năm 1977, Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua nghị quyết công nhận nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Chính phủ hợp pháp duy nhất của Việt Nam. Tiếp đó, Đại hội đồng Liên hợp quốc chính thức phê chuẩn việc Việt Nam gia nhập tổ chức này vào ngày 20 - 9 - 1977.

- Sau khi được kết nạp, Việt Nam đã tham gia vào nhiều cơ quan và tổ chức của Liên hợp quốc, chủ động đóng góp tích cực và ngày càng thực chất đối với hoạt động của Liên hợp quốc.

+ Việt Nam đề cao vai trò của Liên hợp quốc; thúc đẩy việc tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế; phản đối hành động xâm lược, cấm vận đơn phương trong quan hệ quốc tế.

+ Việt Nam đóng góp vào quá trình thảo luận, thông qua nhiều nghị quyết, tuyên bố quan trọng của Liên hợp quốc về hợp tác phát triển, tích cực thúc đẩy các sáng kiến cải tổ Liên hợp quốc.

+ Việt Nam được tín nhiệm bầu vào nhiều vị trí, cơ quan quan trọng của Liên hợp quốc; nỗ lực bảo vệ quyền của phụ nữ và trẻ em, chống nạn buôn người; giải quyết các vấn đề liên quan đến biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường.

+ Việt Nam tham gia các hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc, tham gia đàm phán sáu bên về chương trình hạt nhân của Triều Tiên.

♦ Việt Nam gia nhập Diễn đàn Hợp tác kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC)

- Việt Nam gia nhập APEC là một dấu mốc quan trọng trong hội nhập quốc tế của đất nước vào nền kinh tế toàn cầu thông qua một quá trình đàm phán lâu dài.

- Tiến trình gia nhập APEC của Việt Nam:

+ Năm 1996, Việt Nam nộp đơn xin gia nhập APEC; hoàn thành một số thủ tục dành cho ứng viên.

+ Năm 1997, Hội nghị Thượng đỉnh APEC lần thứ năm (tại Ca-na-đa) quyết định kết nạp Việt Nam làm thành viên.

+ Năm 1998, Việt Nam nộp cho APEC “Kế hoạch hành động quốc gia"; trở thành thành viên chính thức thứ 21 của tổ chức này.

- Gia nhập APEC đã tạo điều kiện góp phần mở rộng hoạt động kinh tế đối ngoại, phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước.

♦ Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO)

- Quá trình đàm phán gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) bắt đầu từ năm 1995 và kéo dài hơn một thập kỉ với nhiều phiên đàm phán đa phương, song phương về các vấn đề liên quan đến chính sách thương mại và kinh tế của Việt Nam.

- Trong quá trình đàm phán, Việt Nam có những nhượng bộ, cải cách để thuận lợi cho việc gia nhập tổ chức, hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu và tăng cường tham gia vào hệ thống thương mại quốc tế.

- Tiến trình gia nhập WTO của Việt Nam:

+ Năm 1995, nộp đơn xin gia nhập WTO

+ Năm 1996-1998, bắt đầu đàm phán với Ban Công tác về việc gia nhập WTO, thảo luận về các

vấn đề liên quan đến tiếp cận thị trường

+ Năm 1998-2002, đàm phán đa phương với Ban Công tác về minh bạch hóa các chính sách thương mại

+ Năm 2002-2006, Đàm phán và kí các hiệp định song phương với một số thành viên WTO; kết thúc đàm phán đa phương; toàn bộ hồ sơ gia nhập WTO của Việt Nam dược thông qua

+ Năm 2006, phiên họp đặc biệt của Đại hội đồng WTO chính thức kết nạp Việt Nam.

+ Năm 2007, Quốc hội Việt Nam phê chuẩn Hiệp định gia nhập WTO; Việt Nam trở thành thành viên của WTO

- Là thành viên của WTO, Việt Nam đã tham gia tích cực vào các cuộc đàm phán của WTO và đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy lợi ích của các nước đang phát triển. Việt Nam ủng hộ các nước đang phát triển tăng cường tiếp cận thị trường, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp.

Luyện tập và Vận dụng (trang 53)

Luyện tập 1 trang 53 Chuyên đề Lịch Sử 12: Lập bảng hệ thống về vai trò và đóng góp của Việt Nam trong tổ chức ASEAN và các tổ chức quốc tế.

Lời giải:

Luyện tập 2 trang 53 Chuyên đề Lịch Sử 12: Vẽ sơ đồ tư duy thể hiện những tác động tích cực và tiêu cực của toàn cầu hoá đối với thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.

Lời giải:

(*) Tham khảo: Sơ đồ về tác động của toàn cầu hóa đối với Việt Nam

Vận dụng 1 trang 53 Chuyên đề Lịch Sử 12: Sưu tầm tư liệu từ sách, báo hoặc internet, hãy viết một bài giới thiệu về quá trình Việt Nam gia nhập tổ chức khu vực hoặc quốc tế mà em ấn tượng nhất.

Lời giải:

(*) Tham khảo: Quá trình Việt Nam ra nhập Liên hợp quốc

Trong 40 năm qua (1977 - 2017), mối quan hệ giữa Việt Nam và tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh này không ngừng được cải thiện và phát triển. Từ một nước nhận viện trợ để khôi phục phát triển đất nước sau chiến tranh, Việt Nam đã trở thành một thành viên tích cực tham gia vào các cơ chế của LHQ và là một đối tác chủ động đóng góp xây dựng tổ chức này.

Ngày 14/1/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi bức điện tới đại diện 3 nước lớn tại Liên Hợp Quốc: Mỹ, Liên Xô và Trung Quốc, yêu cầu công nhận nền độc lập của Việt Nam và xin gia nhập tổ chức này.

Sau hai cuộc kháng chiến trường kỳ, đến năm 1975 khi đất nước hoàn toàn thống nhất, quá trình vận động Việt Nam vào Liên Hợp Quốc mới được tiếp tục. Năm 1975, lần đầu tiên Việt Nam có đại diện xuất hiện trước Liên Hợp Quốc để đệ đơn xin gia nhập vào tổ chức này.

Phải đến năm 1977, với sự ủng hộ tiếp tục mạnh mẽ của bạn bè quốc tế và khi nước Mỹ có Tổng thống mới thì tình thế mới thay đổi.

Ngày 20/9/1977 Việt Nam gia nhập Liên Hợp Quốc. 9h sáng ngày 21/9/1977, lễ thượng cờ Việt Nam được chính thức tổ chức tại trụ sở Liên Hợp Quốc.

Suốt những năm khó khăn sau chiến tranh cho đến đầu thời kỳ đổi mới, nguồn viện trợ của Liên Hợp Quốc đã giúp đáp ứng những nhu cầu thiết yếu nhất trong nhiều mặt đời sống của Việt Nam. Từ những năm 90 đến nay, Việt Nam đã từng bước trở thành thành viên tích cực, chủ động, đóng góp vào việc thực hiện những mục tiêu quan trọng của Liên Hợp Quốc, góp phần nâng cao tính hiệu quả và vị thế của tổ chức quốc tế lớn nhất hành tinh.

Vận dụng 2 trang 53 Chuyên đề Lịch Sử 12: Vận dụng kiến thức đã học và sưu tầm thêm tư liệu từ sách, báo và internet về quá trình Việt Nam tham gia các tổ chức quốc tế, hãy rút ra một bài học mà em tâm đắc nhất.Vận dụng kiến thức đã học và sưu tầm thêm tư liệu từ sách, báo và internet về quá trình Việt Nam tham gia các tổ chức

Lời giải:

(*) Tham khảo: bài học kinh nghiệm từ quá trình hội nhập quốc tế của Việt Nam:

- Bài học về: Huy động sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và phương châm "thêm bạn bớt thù” trong quá trình hội nhập quốc tế.

+ Trong từng giai đoạn khác nhau, vận dụng bài học này có sự uyển chuyển cho phù hợp với tình hình thời cuộc.

+ Nhờ huy động sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc và đường lối đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại, chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trong xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, trước bối cảnh quốc tế có nhiều biến đổi hết sức phức tạp, bất lợi cho cách mạng nước ta vào nửa cuối thế kỷ XX và những thập niên đầu thế kỷ XXI.

+ Quá trình hội nhập quốc tế hiện nay, bài học huy động sức mạnh đại đoàn kết dân tộc và "thêm bạn bớt thù” càng có ý nghĩa sâu sắc. Bởi vì, cùng với hơn 90 triệu người dân ở trong nước, chúng ta có hơn 6 triệu kiều bào đang sinh sống trên khắp thế giới. Huy động được sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thì không chỉ vốn và tri thức của trong nước, mà kiều bào ta ở nước ngoài cũng được đầu tư ngày càng to lớn, toàn diện cho sự nghiệp xây dựng đất nước và hội nhập quốc tế.

- Bài học về: giữ vững độc lập dân tộc và định hướng xã hội chủ nghĩa trong quá trình đẩy mạnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng hiện nay.

+ Hội nhập quốc tế là quá trình nền kinh tế, xã hội nước ta mở rộng hợp tác, giao lưu với tất cả các quốc gia, các vùng lãnh thổ trên thế giới, mỗi quốc gia có trình độ kinh tế, chế độ chính trị khác nhau. Quá trình hội nhập càng sâu rộng thì tính phức tạp, khó khăn càng lớn, nhất là trong thời gian gần đây, nước ta vừa ký và cam kết thực hiện các hiệp định thương mại thế hệ mới như Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP và một số hiệp định thương mại khác.

+ Sự tác động tiêu cực của cơ chế kinh tế và các vấn đề phát sinh trong quá trình hội nhập quốc tế có tác động hết sức to lớn đối với vấn đề giữa vững độc lập dân tộc và định hướng xã hội chủ nghĩa. Vì lẽ đó, giữ vững độc lập dân tộc và định hướng xã hội chủ nghĩa trong quá trình đẩy mạnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng trong giai đoạn hiện nay, vẫn giữ nguyên giá trị lý luận và thực tiễn. Cần lưu ý rằng, bài học chỉ được vận dụng một cách nhuần nhuyễn, sáng tạo khi mọi cấp, mọi ngành, từng cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân nhận thức đầy đủ, sâu sắc.