Có mấy loại bảo hiểm bắt buộc? Đối tượng tham gia bảo hiểm bắt buộc nào?
1. Bảo hiểm bắt buộc là gì?
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 8 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, bảo hiểm bắt buộc là loại sản phẩm bảo hiểm được triển khai nhằm mục đích bảo vệ lợi ích công cộng, môi trường và an toàn xã hội.
2. Có mấy loại bảo hiểm bắt buộc?
Theo quy định tại Khoản 2 Điều 8 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, các loại bảo hiểm bắt buộc bao gồm bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bảo hiểm cháy nổ và bảo hiểm trách nhiệm dân sự xe cơ giới. Cụ thể như sau:
Bảo hiểm xã hội: Bảo hiểm xã hội (BHXH) hỗ trợ người lao động khi gặp phải các tình huống như giảm hoặc mất thu nhập do thất nghiệp, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động... Loại bảo hiểm này áp dụng cho cán bộ, công chức, người lao động theo hợp đồng lao động, và người sử dụng lao động.
Bảo hiểm y tế: Bảo hiểm y tế (BHYT) là loại bảo hiểm bắt buộc do nhà nước quản lý và tổ chức, với sự đóng góp từ cá nhân và cộng đồng xã hội. Khi tham gia BHYT, người tham gia sẽ được hưởng các quyền lợi chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh theo quy định.
Bảo hiểm thất nghiệp: Người lao động có hợp đồng sẽ được đóng bảo hiểm thất nghiệp. Khi mất việc, họ sẽ nhận trợ cấp thất nghiệp, hỗ trợ tư vấn, đào tạo nghề, và giới thiệu việc làm. Đồng thời, người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp sẽ được hưởng lương hưu theo quy định.
Bảo hiểm tai nạn lao động: Bảo hiểm này áp dụng chủ yếu cho người lao động làm công việc có nguy cơ gặp tai nạn lao động. Chủ sử dụng lao động sẽ đóng bảo hiểm cho người lao động và bảo hiểm sẽ chi trả khi xảy ra rủi ro tai nạn lao động.
Bảo hiểm cháy nổ: Các cơ sở có nguy cơ cháy nổ cao, như khách sạn từ 5 tầng trở lên, nhà chung cư, trường mẫu giáo từ 100 trẻ trở lên, bắt buộc phải tham gia bảo hiểm cháy nổ. Khi xảy ra rủi ro, bảo hiểm sẽ bồi thường thiệt hại về tài sản và con người.
Bảo hiểm trách nhiệm dân sự xe cơ giới: Đây là loại bảo hiểm bắt buộc dành cho các phương tiện xe cơ giới khi tham gia giao thông. Phí bảo hiểm không cao, chỉ khoảng 60.000 VNĐ cho xe máy và 200.000 VNĐ cho ô tô.
3. Đối tượng phải tham gia bảo hiểm bắt buộc
Theo quy định tại Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và các điều liên quan của Quyết định 595/QĐ-BHXH, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm người lao động Việt Nam và người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Cụ thể:
- Người lao động Việt Nam: Phải tham gia bảo hiểm xã hội khi đã ký hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên.
- Người lao động nước ngoài: Để tham gia bảo hiểm, ngoài hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên, cần có đầy đủ giấy tờ xác nhận về tư cách lao động tại Việt Nam.
- Người sử dụng lao động: Có nghĩa vụ tham gia bảo hiểm xã hội cho tất cả các đối tượng lao động theo đúng quy định của pháp luật.
4. Mức đóng bảo hiểm bắt buộc của người lao động hiện nay
Mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc được tính dựa trên tỷ lệ đóng BHXH bắt buộc và tiền lương dùng để đóng BHXH.
Tỷ lệ đóng BHXH bắt buộc:
Người sử dụng lao động:
BHXH (hưu trí): 14%
BHXH (ốm đau, thai sản): 3%
Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp (TNLĐ-BNN): 0,5%
Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN): 1%
Bảo hiểm y tế (BHYT): 3%
Người lao động:
BHXH (hưu trí): 8%
Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN): 1%
Bảo hiểm y tế (BHYT): 1,5%
Tổng cộng:
Người sử dụng lao động: 21,5%
Người lao động: 10,5%
Tổng mức đóng chung là 32%.
Lưu ý: Doanh nghiệp hoạt động trong các ngành nghề có nguy cơ cao về TNLĐ-BNN, nếu đáp ứng điều kiện và được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chấp thuận, có thể đóng quỹ TNLĐ-BNN với mức thấp hơn, chỉ 0,3%.
Tiền lương dùng để đóng BHXH bắt buộc:
Theo Khoản 2 Điều 89 Luật BHXH 2014, tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc bao gồm:
Mức lương;
Phụ cấp lương;
Các khoản bổ sung khác theo quy định của pháp luật lao động.
5. Các câu hỏi thường gặp
5.1. Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp là gì?
Bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp chi trả các chi phí điều trị và hỗ trợ người lao động khi họ bị tai nạn hoặc mắc bệnh do công việc gây ra. Người sử dụng lao động phải tham gia loại bảo hiểm này cho người lao động để đảm bảo quyền lợi an toàn lao động.
5.2. Bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc của chủ xe cơ giới là gì?
Đây là loại bảo hiểm bắt buộc đối với các chủ xe cơ giới (xe ô tô, xe máy) nhằm bồi thường cho bên thứ ba khi xảy ra tai nạn giao thông mà lỗi thuộc về chủ xe. Bảo hiểm này là yêu cầu bắt buộc khi lưu hành xe trên đường.
5.3. Đối tượng tham gia bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp là ai?
Người lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, làm việc trong các ngành nghề có nguy cơ cao bị tai nạn lao động hoặc mắc bệnh nghề nghiệp, sẽ phải tham gia bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
5.4. Đối tượng phải tham gia bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc của chủ xe cơ giới là ai?
Chủ sở hữu xe cơ giới (xe ô tô, xe máy, xe tải) khi tham gia giao thông tại Việt Nam phải mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc. Bảo hiểm này nhằm bồi thường thiệt hại cho bên thứ ba trong trường hợp xảy ra tai nạn giao thông.