Ông đồ – Tác giả tác phẩm Ngữ văn 7 – Cánh diều

Tác giả tác phẩm: Ông đồ - Ngữ văn 7

I. Tác giả

- Tên: Vũ Đình Liên (1913 - 1996), là một nhà thơ, nhà dịch thuật, nhà giáo.

- Quê quán: quê ở Châu Khê, Bình Giang, Hải Dương.

- Cuộc đời:

+ Nhiều năm ông làm nghề dạy học.

+ Từng là Chủ nhiệm khoa tiếng Pháp, Trường Đại học Sư phạm Ngoại ngữ, là thành viên nhóm văn học Lê Quý Đôn (gồm: Lê Thước, Trương Chính, Lê Trí Viễn...).

+ Thơ ông thường mang nặng lòng thương người và niềm hoài cổ.

- Nhà thơ Vũ Đình Liên đã xuất bản: Đôi mắt (thơ, 1957); Sơ thảo lịch sử văn học Việt Nam (nghiên cứu, 1957); Nguyễn Đình Chiểu (nghiên cứu, 1957); Thơ Bô-đơ-le (dịch thuật, 1995).

- Tập thơ Bô-đơ-le công trình 40 năm lao động dịch thuật say mê và nghiên cứu của ông đã được tặng thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam (1996).

 

II. Tác phẩm Ông đồ

1. Thể loại: Thể thơ 5 chữ

2. Xuất xứ

Từ đầu thế kỉ XX, nền văn Hán học và chữ Nho ngày càng suy vì trong đời sống văn hóa Việt Nam, khi mà Tây học du nhập vào Việt Nam, có lẽ vì đó mà hình ảnh những ông đồ đã bị xã hội bỏ quên và dần vắng bóng. Vũ Đình Liên đã viết bài thơ Ông đồ thể hiện niềm ngậm ngùi, day dứt về cảnh cũ, người xưa.

3. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm +Tự sự

4. Tóm tắt tác phẩm Ông đồ

Bài thơ thể hiện tình cảnh thất thế, tàn tạ đáng thương của ông đồ. Qua đó, thể hiện niềm thương cảm của tác giả trước một lớp người đang tàn tạ và nỗi nhớ tiếc cảnh cũ người xưa.

5. Bố cục tác phẩm Ông đồ

  Bài thơ được chia làm 3 phần

- Phần 1: Khổ 1, 2: Hình ảnh ông đồ xưa.

- Phần 2: Khổ 3,4: Hình ảnh ông đồ thời suy tàn.

- Phần 3: Khổ 5: Nỗi niềm của tác giả.

6. Giá trị nội dung tác phẩm Ông đồ

- Cảm nhận được tình cảnh tàn tạ của nhân vật ông đồ, qua đó thấy được niềm cảm thương và nỗi nhớ tiếc của tác giả đối với cảnh cũ người xưa gắn liền với một nét đẹp văn hóa cổ truyền.

7. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Ông đồ

- Thể thơ ngũ ngôn vừa phù hợp với lối kể chuyện, vừa thích hợp để diễn tả tâm tình.

- Kết cấu đầu cuối tương ứng chặt chẽ của bài thơ đã làm nổi bật chủ đề tác phẩm: quá trình tàn tạ, suy sụp của nền nho học.

- Ngôn ngữ, hình ảnh trong sáng, bình dị nhưng hàm súc, đầy ám ảnh, giàu sức gợi.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Ông đồ

1. Khổ 1, 2: Hình ảnh ông đồ thời xưa

"Mỗi năm hoa đào nở.... người qua"

- Tết đến, hoa đào nở, phố xá tưng bừng, người xe nườm nượp qua lại → một khung cảnh đông vui, nhộn nhịp, một bức tranh giàu màu sắc.

→ Ông đồ xuất hiện khi tết đến xuân về.

"Bao nhiêu người thuê viết. Tấm tắc ngợi khen tài".

- Ông là trung tâm chú ý, là đối tượng được mọi người ngưỡng mộ, tôn vinh.

→ Hình ảnh ông đồ thân quen hoà cùng cái đông vui, náo nức của phố phường ngày giáp Tết. Ông chính là một trong những nơi gặp gỡ, hội tụ của văn hoá - tâm linh người Việt một thời.

2. Khổ 3, 4: Ông đồ thời suy tàn

"Ông đồ vẫn ngồi đó...qua đường không ai hay"

- Ông đồ "vẫn ngồi đấy", giữa phố xá đông đúc người qua lại nhưng lẻ loi, lạc lõng, không ai biết, "không ai hay".

- Tác giả không miêu tả tâm trạng ông đồ, nhưng bằng biện pháp nhân hoá, hai câu thơ: "Giấy đỏ buồn không thắm - Mực đọng trong nghiên sầu". Nỗi buồn tủi thấm đẫm lên cả những vật vô tri vô giác.

- Ông đồ "ngồi đấy" chứng kiến và nếm trải tấn bi kịch của cả một thế hệ. Đó là sự tàn tạ, suy sụp hoàn toàn của nền Nho học.

- Hình ảnh "lá vàng" lìa cành và "mưa bụi bay" trong trời đất mênh mang là những ẩn dụ độc đáo cho sự tàn tạ, sụp đổ đó.

- Hai khổ thơ tả cảnh nhưng chính là để thể hiện nỗi lòng của người trong cảnh. Đó là nỗi xót xa lặng lẽ, nỗi đau đớn ngậm ngùi của lớp nhà nho buổi giao thời.

3. Khổ thơ cuối: Nỗi niềm của tác giả

- Hoa đào vẫn nở, Tết vẫn đến, quy luật thiên nhiên vẫn tuần hoàn, nhưng người thì không thấy nữa: "Không thấy ông đồ xưa".

- Tứ thơ: cảnh cũ còn đó, người xưa ở đâu và hình ảnh "người muôn năm cũ" người đọc niềm cảm thương, tiếc nuối vô hạn. 

- "Người muôn năm cũ", trước tiên là các thế hệ nhà nho và sau đó còn là "bao nhiêu người thuê viết" thời đó. Vì vậy, "hồn" ở đây vừa là hồn của các nhà nho, vừa là linh hồn của nét sinh hoạt văn hoá truyền thống tốt đẹp đã từng gắn bó thân thiết với đời sống của con người Việt Nam hàng trăm nghìn năm. 

- Hai câu cuối là câu hỏi nhưng không để hỏi mà như một lời tụ vấn. Dấu chấm hỏi đặt ở cuối bài thơ như rơi vào im lặng mênh mông nhưng từ đó dội lên bao nỗi niềm. Đó là nỗi day dứt, tiếc nhớ, thương xót ngậm ngùi của tác giả và cũng là của cả một thế hệ các nhà thơ mới. Đó còn là nỗi mong ước tìm lại, gặp lại vẻ đẹp của một thời đã qua.

Xem thêm các bài tóm tắt tác giả tác phẩm Ngữ văn 7 hay, chi tiết khác:

Tác giả tác phẩm Tiếng gà trưa

Tác giả tác phẩm Bạch tuộc

Tác giả tác phẩm Chất làm gỉ

Tác giả tác phẩm Nhật trình Sol 6

Tác giả tác phẩm Thiên nhiên và con người trong truyện “Đất rừng phương Nam”