Giải thích Mục I, SGK/39 địa lí 10 cơ bản.

Đáp án: B

Đáp án đúng là: C

Giải thích: Ở mỗi bán cầu, từ vĩ độ thấp lên vĩ độ cao lần lượt là các khối khí Xích đạo, chí tuyến, ôn đới và cực.

*Tìm hiểu thêm: "Phân bố theo vĩ độ"

- Nguyên nhân: do Trái Đất có dạng hình cầu nên góc chiếu của tia sáng mặt trời đến các vĩ độ khác nhau.

- Biểu hiện: càng về gần cực, góc chiếu của tia sáng mặt trời càng nhỏ nên lượng nhiệt nhận được càng ít. Thời gian chiếu sáng giữa các mùa càng chênh lệch nên biên độ nhiệt năm càng lớn.

Xem thêm bài liên quan, chi tiết khác:

Lý thuyết Địa Lí 10 Bài 8: Khí quyển, sự phân bố nhiệt độ không khí trên trái đất

Đáp án đúng là: C

Khối khí chí tuyến có tính chất rất nóng, kí hiệu là T.

$\to$ C đúng 

- A, B, D sai vì nó có nguồn gốc từ các vùng cực lạnh, dẫn đến nhiệt độ thấp. Khối khí ôn đới và khối khí xích đạo cũng không hoàn toàn nóng vì khối khí ôn đới mang tính chất lạnh hơn và khối khí xích đạo chỉ nóng trong một số điều kiện, nhưng không đạt đến mức cực kỳ nóng như khối khí chí tuyến.

Khối khí chí tuyến là loại khối khí có nguồn gốc từ khu vực gần xích đạo, nơi có nhiệt độ cao và bức xạ mặt trời mạnh. Đặc điểm chính của khối khí này là nhiệt độ rất nóng, thường có độ ẩm cao, nhất là khi di chuyển qua các vùng biển nhiệt đới. Khi khối khí chí tuyến hình thành, nó thường mang theo nhiệt độ cao và độ ẩm, tạo điều kiện cho thời tiết nóng ẩm, dễ dẫn đến mưa lớn và hiện tượng dông bão.

Khối khí chí tuyến ảnh hưởng mạnh đến khí hậu của các vùng gần xích đạo và các khu vực chịu ảnh hưởng của nó. Khi di chuyển đến những vùng có địa hình cao hoặc gặp các khối khí lạnh hơn, khối khí chí tuyến có thể gây ra hiện tượng ngưng tụ, dẫn đến mưa và làm giảm nhiệt độ không khí. Ngoài ra, khối khí chí tuyến cũng có vai trò quan trọng trong việc hình thành các kiểu thời tiết khác nhau, từ thời tiết khô nóng đến những cơn bão nhiệt đới, ảnh hưởng lớn đến nông nghiệp và đời sống con người ở nhiều khu vực trên thế giới.

Sự di chuyển và tương tác của khối khí chí tuyến với các khối khí khác cũng là một yếu tố quyết định đến sự thay đổi của thời tiết trong khu vực. Do đó, khối khí chí tuyến là một yếu tố quan trọng trong hệ thống khí hậu toàn cầu.

Đáp án B.

Mỗi bán cầu có 4 khối khí chính: khối khí địa cực, khối khí ôn đới, khối khí chí tuyến và khối khí xích đạo.

- Khối khí địa cực (Bắc và Nam) rất lạnh, kí hiệu là A.

- Khối khí ôn đới lạnh, kí hiệu là P.

- Khối khí chí tuyến rất nóng, kí hiệu là T.

- Khối khí xích đạo nóng ẩm, kí hiệu là E.

Giải thích Gió Mậu Dịch (khối khí chí tuyến hải dương) là loại gió thổi thường xuyên trong vùng nội chí tuyến. Nước ta nằm trong vùng nội chí tuyến nên chịu tác động của gió Mậu Dịch quanh năm. Khối khí này có kí hiệu là Pm.

Đáp án: C

Giải thích Vào mùa đông, gió mùa Đông Bắc (khối khí ôn đới lục địa) thổi vào nước ta mang theo không khí lạnh đến nước ta và gây nên một mùa động lạnh ở miền Bắc. Khối khí này có kí hiệu là Pe.

Đáp án: D

Giải thích Vào nửa sau mùa hạ, gió mùa Tây Nam (khối khí xích đạo hải dương) thổi vào nước ta gây mưa lớn cho Nam Bộ và Tây Nguyên. Khối khí này có kí hiệu là Em.

Đáp án: A

Đáp án C.

Frông khí quyển là vùng chuyển tiếp (bề rộng khoảng vài chục kilômét) giữa các khối không khí có đặc tính vật lí khác nhau. Phân biệt: frông hàn đới (giữa các khối không khí hàn đới và ôn đới), frông cực đới (giữa các khối không khí ôn đới và nhiệt đới); frông nhiệt đới (giữa các khối không khí nhiệt đới và xích đạo).

Giải thích Vào thời kì mùa đông, trước khi gió mùa đông bắc đem không khí lạnh tràn vào nước ta là có sự hoạt động của frong ôn đới (kí hiệu FP) do bề mặt tiếp xúc giữa khối khí ôn đới và khối khí chí tuyến.

Đáp án: B

Giải thích Vào nửa sau mùa hạ, trước khi có gió mùa tây nam hoạt động đem mưa lớn đến nước ta thì có sự hoạt động của dải hội tụ nhiệt đới do bề mặt tiếp xúc giữa hai khối khí xích đạo ở hai bán cầu gây ra mưa ở nước ta.

Đáp án: D

Giải thích Mục I, SGK/40 địa lí 10 cơ bản.

Đáp án: A

Giải thích Vào mùa hạ dải hội tụ nhiệt đới gây mưa cho nhiều vùng ở nước ta dải hội tụ nhiệt đới được hình thành do sự tiếp xúc của 2 khối khí là xích đạo hải dương bán cầu Bắc và xích đạo hải dương bán cầu Nam.

Đáp án: D

Đáp án B.

Bức xạ Mặt Trời trong quá trình tới bề mặt Trái Đất được phân chia thành nhiều bộ phận chiếm tỉ lệ lớn nhất là bộ phận được bề mặt Trái Đất hấp thụ (47%), phản hồi vào không gian (30%), khí quyển hấp thụ (19%),...

Đáp án B.

Nguồn nhiệt chủ yếu cung cấp cho không khí ở tầng đối lưu là do nhiệt của bề mặt Trái Đất được Mặt Trời đốt nóng bức xạ lên.

Đáp án A.

Nhiệt lượng do Mặt Trời mang đến bề mặt Trái Đất, lớn nhất ở khu vực Xích đạo và càng xa Xích đạo lượng nhiệt càng giảm nguyên nhân chủ yếu là do Trái Đất có dạng hình khối cầu.

Giải thích Nhiệt độ trung bình năm ở vĩ độ 20^o lớn hơn ở xích đạo là do ở xích đạo chủ yếu diện tích là đại dương, biển và có nhiều rừng nên khí hậu điều hòa, còn bề mặt trái đất ở vĩ độ 20^o trơ trụi, có diện tích hoang mạc và ít đại lượng hơn nên nhiệt độ trung bình năm cao hơn.

Đáp án: C

Đáp án D.

Giải thích: Biên độ nhiệt và nhiệt độ trung bình năm trên Trái Đất giảm dần theo vĩ độ, từ Xích đạo về hai cực (Cao nhất ở Xích đạo, thấp nhất ở cực) do Trái Đất có dạng hình khối cầu nên càng về cực lượng nhiệt và ánh sáng nhận được càng ít.

*Tìm hiểu thêm: "Nhiệt độ phân bố theo lục địa và đại dương"

- Do bề mặt đất nhận nhiệt nhanh hơn, tỏa nhiệt nhanh hơn bề mặt nước nên vào mùa hạ, nhiệt độ ở lục địa cao hơn ở đại dương, vào mùa đông nhiệt độ ở lục địa thấp hơn ở đại dương. Các điểm sâu trong lục địa có biên độ nhiệt cao hơn các điểm gần đại dương.

- Điểm có nhiệt độ trung bình năm cao nhất và thấp nhất đều phân bố ở lục địa.

- Nhiệt độ còn có sự khác nhau giữa bờ tây và bờ đông của lục địa do ảnh hưởng của dòng biển.

Xem thêm bài liên quan, chi tiết khác:

Lý thuyết Địa lí 10 Bài 9: Khí quyển, các yếu tố khí hậu

Đáp án đúng là: C

Đại dương có biện độ nhiệt nhỏ vì khả năng hấp thụ nhiệt của đại dương là nhỏ. Phần lớn nhiệt đến đại dương bị phản xạ trở lại môi trường nên lượng nhiệt hấp thụ được cũng nhỏ, còn lục địa lượng nhiệt hấp thụ được vào ban ngày là rất lớn làm cho bề mặt lúc địa nhiệt độ tăng rất nhanh. Khi đêm về tốc độ mất nhiệt trên bề mặt lục địa cũng nhanh vì thế biên độ dao động nhiệt lớn.

$\to$ C đúng 

- A sai vì chứa nước và mát mẻ hơn, mà do nước có khả năng giữ nhiệt tốt hơn, hấp thụ và tỏa nhiệt chậm hơn so với đất, làm giảm biên độ dao động nhiệt độ.

- B sai vì nguyên nhân chính là do nước hấp thụ và tỏa nhiệt chậm, giúp duy trì nhiệt độ ổn định hơn so với đất liền.

- D sai vì do nước hấp thụ và tỏa nhiệt chậm, giúp ổn định nhiệt độ hơn so với lục địa.

Đại dương có biên độ nhiệt độ nhỏ hơn lục địa vì nước có khả năng hấp thụ và tỏa nhiệt tốt hơn đất liền. Khối nước trong đại dương có tính chất dẫn nhiệt, truyền nhiệt theo chiều sâu và chiều ngang, làm cho nhiệt độ nước được phân phối đều và ít thay đổi hơn so với mặt đất. Ngoài ra, quá trình bốc hơi của nước biển giúp điều hòa nhiệt độ, làm giảm biên độ nhiệt giữa ngày và đêm, cũng như giữa các mùa trong năm. Trong khi đó, bề mặt đất liền không có khả năng dẫn nhiệt và tỏa nhiệt tốt như nước, nên nhiệt độ thay đổi nhanh và mạnh hơn, dẫn đến biên độ nhiệt cao hơn nhiều so với đại dương.

Sự khác biệt trong cách mà nước và đất hấp thụ và tỏa nhiệt. Cụ thể, nước có khả năng giữ nhiệt tốt hơn do nhiệt dung riêng cao, giúp nó hấp thụ một lượng nhiệt lớn mà chỉ làm thay đổi nhiệt độ rất ít. Quá trình này diễn ra chậm và đồng đều, làm cho nước nóng lên và nguội đi từ từ, giữ cho biên độ nhiệt không dao động quá lớn giữa ngày và đêm, hoặc giữa các mùa. Trong khi đó, đất có nhiệt dung riêng thấp, nên hấp thụ và tỏa nhiệt nhanh hơn, dẫn đến sự dao động nhiệt độ mạnh hơn giữa ngày và đêm cũng như giữa các mùa. Do đó, khu vực lục địa thường có biên độ nhiệt cao hơn so với khu vực đại dương.

Giải thích Nhiệt độ không khí thay đổi theo bờ đông và bờ Tây các lục địa do ảnh hưởng của các dòng biển nóng và lạnh ở hai bờ Đông và Tây khác nhau. Ví dụ: Ở phía Tây châu Âu có hoạt động của dòng biển nóng và gió Tây ôn đới nên có mưa nhiều, khí hậu điều hòa, biên độ nhiệt nhỏ còn càng vào sâu trong nội địa biên độ nhiệt càng lớn, khô hạn, ít mưa,…

Đáp án: D

Đáp án đúng là: A

Nhiệt độ khi càng lên cao thì càng giảm vì mặt đất và không khí chính là những nơi hấp thụ ánh sáng mạnh nhất. Càng lên cao không khí càng loãng, tức là sự hấp thu ánh sáng càng giảm. Chính vì vậy, lên cao bạn thấy lạnh hơn so với ở dưới.

$\to$ A đúng 

- B sai vì bức xạ Mặt trời vẫn có thể chiếu tới. Nhiệt độ giảm khi lên cao chủ yếu do áp suất không khí giảm và khả năng giữ nhiệt của không khí kém hơn, chứ không phải chỉ vì sự giảm bức xạ Mặt trời.

- C sai vì do sự bay hơi và ngưng tụ của hơi nước, nhưng điều này không trực tiếp dẫn đến việc nhiệt độ giảm. Sự giảm nhiệt độ khi lên cao chủ yếu do áp suất không khí thấp hơn, khiến không khí lạnh hơn, chứ không phải chỉ bởi lượng mưa tăng lên.

- D sai vì gió thổi mạnh ở độ cao lớn có thể tạo ra cảm giác lạnh, nhưng điều này không phải là nguyên nhân chính khiến nhiệt độ giảm. Nhiệt độ giảm khi lên cao chủ yếu do áp suất không khí giảm và sự giãn nở adiabatic của không khí, chứ không chỉ vì gió mạnh.

Càng lên cao, nhiệt độ giảm do sự thay đổi trong cấu trúc của khí quyển. Khi lên cao, áp suất không khí giảm, dẫn đến mật độ không khí cũng giảm. Không khí loãng hơn có khả năng giữ nhiệt kém hơn, làm cho nhiệt độ giảm dần. Bên cạnh đó, bức xạ mặt đất, bao gồm bức xạ nhiệt từ mặt đất, cũng giảm vì không khí mỏng hơn có khả năng hấp thụ và giữ lại nhiệt năng kém hơn. Ngoài ra, sự gia tăng độ cao cũng đồng nghĩa với việc lượng hơi nước và các khí gây hiệu ứng nhà kính trong không khí giảm, góp phần làm giảm khả năng giữ nhiệt của không khí. Vì vậy, nhiệt độ trung bình ở các đỉnh núi và khu vực cao hơn luôn thấp hơn so với mặt đất, tạo ra hiện tượng nhiệt độ giảm theo độ cao.

Xem thêm các bài viết liên quan hay và chi tiết khác:

Lý thuyết Địa lí 10 Bài 11: Thủy quyển, nước trên lục địa

Giải Địa lí lớp 10 Bài 11: Thủy quyển, nước trên lục địa

Đáp án A

Giải thích: Nguồn cung cấp nhiệt cho bề mặt Trái Đất là bức xạ Mặt Trời.

Đáp án D

Giải thích: Theo vĩ độ, nhiệt độ trung bình năm trên Trái Đất thay đổi theo huớng tăng dần từ Xích đạo đến chí tuyến rồi giảm dần về phía cực.

Đáp án đúng là: B

Giải thích: Khu vực chí tuyến có nhiệt độ cao nhất trên bề mặt Trái Đất.

→ B đúng 

- A, C, D sai vì xích đạo có mưa nhiều, độ ẩm cao; vùng ôn đới và vùng cực nhận ít bức xạ mặt trời hơn, nên nhiệt độ trung bình không cao bằng các khu vực sa mạc cận nhiệt đới gần chí tuyến, nơi có nhiệt độ cao nhất trên Trái Đất.

Đáp án A

Giải thích: Theo vĩ độ, biên độ nhiệt độ năm trên Trái Đất thay đổi theo hướng tăng dần từ Xích đạo đến cực.

Đáp án C

Giải thích: Nguyên nhân biên độ nhiệt ở lục địa cao hơn đại dương là do khả năng hấp thụ và tỏa nhiệt của lục địa cao hơn đại dương.

Đáp án A

Giải thích: Nơi lạnh nhất ở Bắc bán cầu không phải Bắc Cực, còn nơi lạnh nhất ở Nam bán cầu là Nam Cực do Nam cực thuộc lục địa Nam Cực nên có khả năng tỏa nhiệt nhanh hơn Bắc Cực thuộc đại dương Bắc Băng Dương.

Đáp án A

Giải thích: Nhiệt độ không khí giảm theo độ cao do càng lên cao mật độ không khí càng loãng, bức xạ mặt đất càng mạnh.