- Các thành phần của lớp biểu bì: tầng sừng, tầng tế bào sống.

- Các thành phần của lớp bì: thụ quan, cơ co chân lông, tuyến mồ hôi, lông và bao lông, mạch máu, tuyến nhờn, dây thần kinh.

- Các thành phần của lớp mỡ dưới da: các tế bào mỡ.

Chức năng các thành phần của da:

- Lớp biểu bì có chức năng bảo vệ cơ thể, chống lại các tia tử ngoại, tránh sự xâm nhập của vi sinh vật từ môi trường bên ngoài, ngăn ngừa sự mất nước của cơ thể.

- Lớp bì giúp giảm sự tác động từ bên ngoài và làm lành vết thương, giúp nuôi dưỡng biểu bì, loại bỏ chất thải.

- Lớp mỡ dưới da có chức năng cách nhiệt, tạo lớp đệm bảo vệ chống ảnh hưởng cơ học từ môi trường và đóng vai trò như một nguồn dự trữ năng lượng.

Giữ gìn vệ sinh môi trường cũng là một biện pháp bảo vệ da vì: Da là bề mặt lớn nhất trên cơ thể tiếp xúc trực tiếp với môi trường. Nếu môi trường bị ô nhiễm sẽ dẫn đến da bị nhiễm khuẩn, nhiễm độc, gây nên các bệnh về da, ảnh hưởng đến việc thực hiện chức năng của da.

Các biện pháp chăm sóc, bảo vệ và trang điểm da an toàn:

- Tránh làm da bị tổn thương.

- Vệ sinh cơ thể sạch sẽ, đặc biệt là những vùng tiếp xúc trực tiếp với môi trường như tay, mặt.

- Che chắn da hoặc sử dụng kem chống nắng khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời để da không bị tổn thương do tia UV.

- Không nên lạm dụng mĩ phẩm và cần vệ sinh da sạch sẽ sau khi trang điểm.

- Giữ tinh thần lạc quan, sinh hoạt điều độ, ăn nhiều rau xanh và bổ sung vitamin, chất khoáng; uống đủ nước.

- Giữ vệ sinh môi trường để tránh mắc các bệnh ngoài da.

Bảng 39.1.

Một số thành tựu ghép da trong y học:

- Ngày 16/05/1965, viện Quân y 103 đã thành công khi dùng da ếch ghép lên một diện bỏng sâu 10% ở một người phụ nữ.

- Bệnh viện Bỏng Quốc gia đã nghiên cứu, xử lí và sử dụng da ếch tươi, da ếch đông khô tiệt trùng bằng tia Gamma hoặc sử dụng trung bì da heo tươi, da heo đông khô ở độ lạnh sâu để ghép da, điều trị vết bỏng cho người bệnh.

- Gần đây, công nghệ nhân nuôi tế bào sợi được chuyển giao từ Nga và Singapore giúp Bệnh viện Bỏng Quốc gia thành công trong việc cấy nguyên bào sợi trong nghiên cứu và điều trị bỏng.

1. Đọc giá trị đo thân nhiệt của bản thân và nhận xét về giá trị đo.

- Giá trị đo thân nhiệt của bản thân: 36,6^oC.

- Nhận xét: Ở người bình thường, thân nhiệt duy trì ổn định ở mức 36,3 – 37,3 ^oC → Thân nhiệt của bản thân dao động ở mức bình thường.

2. Ý nghĩa của việc đo thân nhiệt: Nhiệt độ cơ thể có thể phản ánh được tình trạng sức khỏe của cơ thể người. Do đó, việc đo thân nhiệt có thể giúp theo dõi được tình trạng sức khỏe bản thân, từ đó, giúp chẩn đoán, sàng lọc nhanh chóng để có biện pháp xử lí kịp thời khi có bất thường.

 - Vai trò: Thân nhiệt được duy trì ổn định sẽ giúp các quá trình sống trong cơ thể diễn ra bình thường.

- Các cơ chế duy trì thân nhiệt:

+ Cơ chế thần kinh: Sự tăng, giảm quá trình dị hóa để điều tiết sự sinh nhiệt, cùng với các phản ứng co và dãn mạch máu, tiết mồ hôi, co cơ chân lông,… để điều khiển quá trình tỏa nhiệt.

+ Cơ chế thể dịch: Lượng hormone tiết ra nhiều hay ít làm quá trình chuyển hóa tăng hoặc giảm, góp phần duy trì ổn định thân nhiệt.

Vai trò của da và hệ thần kinh trong điều hòa thân nhiệt:

- Khi trời nóng, trung tâm điều nhiệt ở vùng dưới đồi nhận tín hiệu thân nhiệt nóng sẽ điều khiển các mạch máu dưới da dãn, tuyến mồ hôi tăng tiết mồ hôi, các cơ dựng lông dãn để tăng toả nhiệt.

- Khi trời lạnh, trung tâm điều nhiệt ở vùng dưới đồi nhận tín hiệu thân nhiệt lạnh sẽ điều khiển các mạch máu dưới da co, tuyến mồ hôi ngừng tiết mồ hôi, các cơ dựng lông co để giảm toả nhiệt.

- Biện pháp có tác dụng chống nóng: trồng cây xanh, chống nóng cho nhà ở, sử dụng quạt, luyện tập thể dục thể thao, sử dụng điều hòa hai chiều,…

- Biện pháp có tác dụng chống lạnh: mặc áo ấm, luyện tập thể dục, thể thao, sử dụng điều hòa hai chiều,…

- Cách xử lí khi gặp người say nắng: Cần nhanh chóng di chuyển người bị say nắng đến nơi thoáng mát để tiến hành những biện pháp sơ cứu, đồng thời, gọi cấp cứu (115) nếu cần thiết.

- Cách xử lí khi gặp người cảm lạnh: Cần di chuyển người bị cảm lạnh đến nơi khô ráo, ấm áp để tiến hành những biện pháp sơ cứu; gọi cấp cứu (115) nếu cần thiết.

- Mụn trứng cá thường gặp ở tuổi vị thành niên vì ở tuổi vị thành niên, dưới tác dụng của hormone sinh dục, tuyến dầu nhờn trên da hoạt động quá mức sản sinh ra quá nhiều bã nhờn và dầu thừa dẫn đến tình trạng nang lông bị bít tắc cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây mụn phát triển.

- Không nên dùng tay nặn mụn trứng cá. Vì khi dùng tay nặn mụn sẽ làm vỡ cấu trúc của da khiến da bị nhiễm trùng, làm tình trạng mụn trở nên nặng hơn, gây sẹo rỗ, thậm chí gây chết người nếu tình trạng nhiễm trùng không được kiểm soát.

Da có chức năng chống mất nước và ngăn chặn sự xâm nhập của vi sinh vật từ môi trường bên ngoài. Tuy nhiên, khi bị bỏng, cấu trúc da bị tổn thương nên không thể thực hiện các chức năng này dẫn đến tình trạng mất nước qua da và các vi sinh vật từ môi trường xâm nhập vào vùng da bị hở. Cấp độ bỏng càng nặng thì các tình trạng này càng phức tạp dẫn đến nguy cơ tử vong cao.

Bôi kem chống nắng là một biện pháp bảo vệ da. Vì việc bôi kem chống nắng sẽ giúp hấp thụ hoặc phản xạ một số bức xạ tia cực tím (UV) của mặt trời và do đó giúp bảo vệ da khỏi cháy nắng và quan trọng nhất là ngăn ngừa ung thư da.

- Run người là hiện tượng co rút nhanh của cơ làm tăng quá trình dị hoá để sinh nhiệt chống rét.

- Nổi da gà là hiện tượng là hiện tượng cơ chân lông co giúp giảm sự toả nhiệt để chống rét.

- Nằm co người khi ngủ làm giảm diện tích tiếp xúc của cơ thể với môi trường lạnh giúp giảm sự toả nhiệt để chống rét.

- Dang rộng chân tay khi ngủ làm tăng diện tích tiếp xúc của cơ thể với môi trường nóng giúp tăng sự toả nhiệt để chống nóng.