Đạo đức lớp 5 Bài 6 (Chân trời sáng tạo): Em bảo vệ cái đúng, cái tốt

Giải Đạo đức lớp 5 Bài 6: Em bảo vệ cái đúng, cái tốt

Đạo đức lớp 5 trang 30 Khởi động

Câu hỏi (trang 30 SGK Đạo đức lớp 5): Nghe/hát theo bài hát Nói lời hay, làm việc tốt (Sáng tác: Mai Trâm) và trả lời câu hỏi

Trong bài hát có những việc tốt nào mà học sinh cần thực hiện?

Hướng dẫn:

- Lời bài hát Nói lời hay, làm việc tốt (Sáng tác: Mai Trâm)

Đi ta đi lên dưới ngày nắng mai

Rực hồng trên vai khăn quàng đỏ thắm

Dưới mái trường em học tập hăng say

Tương lai sáng tươi có chúng em dựng xây

Nói nói nói nói lời hay (nói lời hay)

Cùng làm làm làm nhiều việc tốt (làm việc tốt)

Luôn khắc ghi năm điều Bác dạy

Tuổi nhỏ việc nhỏ có chúng em sẵn sàng

Nói lời hay em làm việc mỗi ngày

Kính trọng cô thầy thưa thật không nói dối

Biết cảm ơn và nói lời xin lỗi

Cho nhau nụ cười với sự văn minh

Làm việc tốt là học tập chuyên cần

Nhặt được của rơi trả lại người bị mất

Chia sẻ cho nhau mỗi ngày một tin tốt

Tuổi nhỏ việc nhỏ có chúng em sẵn sàng

- Những việc tốt mà học sinh cần thực hiện có trong bài hát: nói lời hay, làm việc tốt, kính trọng thầy cô, không nói dối, học tập chuyên cần, nhặt được của rơi trả người bị mất, chia sẻ cho nhau mỗi ngày một tin tốt, tuổi nhỏ việc nhỏ.

Đạo đức lớp 5 trang 30, 31 Kiến tạo tri thức mới

Câu hỏi 1 (trang 30 SGK Đạo đức 5): Quan sát tranh và nêu những cái đúng, cái tốt cần bảo vệ

Kể thêm những cái đúng, cái tốt khác cần bảo vệ.

Hướng dẫn:

- Những cái đúng, cái tốt cần được bảo vệ:

+ Bức tranh 1: Bà già bị ngã, bạn áo vàng kính trọng, lễ phép đến đỡ bà dậy, còn bạn áo xanh coi như không thấy gì. Chúng ta cần bảo vệ hành động của bạn áo vàng vì đó là hành động lễ phép, biết giúp đỡ người khác.

+ Bức tranh 2: Hai bạn đang tìm hiểu về chủ quyền biển đảo của Việt Nam. Chúng ta cần chung tay tìm hiểu và bảo vệ chủ quyền biển đảo như hai bạn.

+ Bức tranh 3: Chúng ta nên bảo vệ hành động của bạn có ý định ở nhà phụ giúp việc nhà cho bố mẹ. Đó là hành động tuổi nhỏ việc nhỏ, biết yêu thương, phụ giúp bố mẹ.

+ Bức tranh 4: Chúng ta nên bảo vệ hành động nhặt được của rơi trả người bị mất của bạn nữ.

- Những cái đúng, cái tốt khác cần bảo vệ: bảo vệ cảnh quan thiên nhiên, trung thực khi làm bài kiểm tra, thực hiện tốt các nội quy chung…

Câu hỏi 2 (trang 31 SGK Đạo đức 5): Đọc câu chuyện và trả lời câu hỏi

MỘT NHÀ THƠ CHÂN CHÍNH

Ngày xưa, ở vương quốc Đa-ghét-xtan (Dagestan) có một ông vua nổi tiếng bạo ngược. Dưới triều đại ông ta, nhân dân hết sức lầm than. Thế rồi khắp nơi nơi bỗng truyền đi một bài hát thống thiết, lên án thói hống hách, bạo tàn của nhà vua và phơi bày nỗi thống khổ của nhân dân.

Rồi một ngày, bài hát lọt đến tai vua. Vị vua ra lệnh tìm cho được tác giả bài hát để xử tội. Truy tìm không ra, vị vua ra lệnh tống giam tất cả nhà thơ và nghệ nhân hát rong cả nước. Sau đó, nhà vua ra lệnh họ phải hát cho vua nghe một bài hát do chính mình sáng tác ca ngợi nhà vua. Tất cả đều cố gắng hoàn thành, riêng có ba nhà thơ kiên quyết im lặng không chịu hát. Họ bị tống giam vào ngục.

Ba tháng sau, vị vua giải ba người ra và cho thêm cơ hội. Một trong ba nhà thơ đã hát ca ngợi vị vua, thế là được thả ra.

Giàn hoả thiêu xuất hiện, một trong hai nhà thơ còn lại cất tiếng hát. Riêng người cuối cùng vẫn im lặng. Vị vua ra lệnh: “Trói hắn và thiêu chết!”.

Cuối cùng, nhà thơ cũng cất vang tiếng hát. Đó là lời hát phơi bày sự thật về nỗi thống khổ của người dân, phê phán thói xấu của nhà vua,... Tiếng hát vang lên, cả hoàng cung rung động cùng với ngọn lửa bừng bừng bốc cháy như giận dữ. Nhà vua bất ngờ thét lên:”Dập tắt lửa! Ta không thể mất nhà thơ chân chính độc nhất của đất nước này”.

(Theo Tiếng Việt 4, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, 2020)

- Nhà thơ cuối cùng trong câu chuyện đã bảo vệ cái đúng, cái tốt như thế nào? Hành động đó đã mang lại điều gì?

- Vì sao chúng ta cần bảo vệ cái đúng, cái tốt?

Hướng dẫn:

- Nhà thơ cuối cùng đã bảo vệ cái đúng, cái tốt bằng cách hát vang tiếng hát phơi bày sự thật về nỗi thống khổ của người dân, phê phán thói xấu của nhà vua… Hành động đó của nhà thơ đã mang lại sự sống cho nhà thơ và sự tôn trọng, trân quý của nhà vua với nhà thơ cuối cùng đó.

- Chúng ta cần bảo vệ cái đúng, cái tốt để cái đúng, cái tốt không bị cái sai, cái xấu lấn át; cái đúng, cái tốt được phát huy và nhân rộng và cuộc sống chúng ta thêm an toàn, lành mạnh và tốt đẹp.

Câu hỏi 3 (trang 31 SGK Đạo đức 5): Quan sát tranh và nêu cách các bạn trong tranh đã bảo vệ cái đúng, cái tốt

Kể thêm các cách khác để bảo vệ cái đúng, cái tốt.

Hướng dẫn:

- Các cách các bạn trong tranh đã bảo vệ cái đúng, cái tốt

+ Tranh 1: Khi các bạn gặp bài tập khó, một bạn đã định hỏi nhóm bạn A Phan kết quả cho nhanh. Nhưng các bạn khác trong nhóm không đồng ý với hành động gian lận đó và cùng nhau bảo vệ sự trung thực bằng việc tự làm bài tập.

+ Tranh 2: Khi thấy chị gái không đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông, bạn nhỏ đã nhắc nhở chị đội mũ để an toàn cho bản thân và chấp hành đúng luật giao thông đường bộ.

+ Tranh 3: Khi thấy cây bị đổ, Na định trồng lại cây, một bạn nữ cho rằng không phải mình làm thì mình không cần trồng lại. Nhưng bạn nam đã bảo vệ cái đúng bằng việc nói cho bạn nữ hiểu rằng đó là việc chung, trách nhiệm chung của mọi người.

+ Tranh 4: Hai bạn trong tranh đã bảo vệ cái đúng, cái tốt bằng việc trung thực nhận lỗi.

- Các cách khác để bảo vệ cái đúng, cái tốt: bênh vực, ủng hộ những việc làm đúng; bảo vệ người yếu thế hơn mình…

Giải Đạo đức lớp 5 trang 32

Đạo đức lớp 5 trang 32 Luyện tập

Luyện tập 1 (trang 32 SGK Đạo đức lớp 5): Nhận xét các ý kiến sau:

Hướng dẫn:

- Ý kiến 1: Ý kiến này chưa đúng vì tuổi nhỏ cũng có những cách bảo vệ cái đúng, cái tốt ở xung quanh như: trung thực trong học tập và cuộc sống; không đua đòi theo thói xấu…

- Ý kiến 2: Ý kiến này hoàn toàn đúng vì cái đúng cá tốt là những thái độ, việc làm phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

- Ý kiến 3: Ý kiến này hoàn toàn đúng vì khi cái đúng, cái tốt để cái đúng, cái tốt không bị cái sai, cái xấu lấn át; cái đúng, cái tốt được phát huy và nhân rộng và cuộc sống chúng ta thêm an toàn, lành mạnh và tốt đẹp.

- Ý kiến 4: Ý kiến này chưa đúng vì khi không tham gia những việc không liên quan đến mình khiến chúng ta trở thành những người vô trách nhiệm, thờ ơ với cuộc sống và không biết cách bảo vệ cái đúng, cái tốt.

- Ý kiến 5: Ý kiến này hoàn toàn đúng vì tuân thủ nội quy trường, lớp là một biểu hiện của bảo vệ cái đúng, cái tốt.

- Ý kiến 6: Ý kiến này hoàn toàn đúng vì cái đúng, cái tốt chỉ được bảo vệ khi chúng ta biết tôn trọng và bảo vệ sự thật.

Giải Đạo đức lớp 5 trang 33

Luyện tập 2 (trang 33 SGK Đạo đức 5): Em đồng tình hay không đồng tình với lời nói, việc làm nào sau đây? Vì sao?

a. Tình cờ gặp thầy giáo ở nhà sách, Cốm lễ phép khoanh tay chào thầy. Em Cam nhìn thấy cũng khoanh tay chào giống chị.

b. Thấy Tin cùng anh chị mình thường xuyên tham gia hoạt động thiện nguyện cuối tuần, Cốm phản đối vì cho rằng sẽ mất nhiều thời gian.

c. Khi nhân viên quầy bán hàng đưa nhầm tiền thừa cho anh mình, Bin nhìn thấy nhưng không nhắc anh gửi trả lại.

d. Thấy bạn định đạp xe vượt đèn đỏ vì đường vắng, Na liền ngăn cản.

Hướng dẫn:

a. Em đồng tình với việc làm của Cam vì đó là hành động thể hiện sự kính trọng thầy cô.

b. Em không đồng tình với việc làm của Cốm vì đó là hành động không thể hiện sự tương thân tương ái giữa mọi người.

c. Em không đồng tình với việc làm của Bin vì đó là hành động chưa trung thực, chưa phải là điều tốt.

d. Em đồng tình với việc làm của Na vì đó là hành động thể hiện sự tuân thủ an toàn giao thông.

Luyện tập 3 (trang 33 SGK Đạo đức 5): Chọn cách ứng xử phù hợp với mỗi trường hợp và giải thích lí do

Theo em, còn có thể bảo vệ cái đúng, cái tốt bằng những lời nói, việc làm nào khác trong từng trường hợp trên?

Hướng dẫn:

- Cách ứng xử trong từng trường hợp:

+ (a) - (3): cách làm này giúp nhóm các bạn hiểu ra việc bạn làm và không nói xấu bạn nữa.

+ (b) - (1): cách làm này giúp bạn hiểu rằng không nên vứt rác bừa bãi.

+ (c) - (5): cách làm này giúp bạn nhỏ biết không nên ném đá vào đoàn tàu vì sẽ gây nguy hiểm.

+ (d) - (2): cách làm này giúp bạn sẽ duy trì được thói quen làm việc tốt và thái độ trung thực trong cuộc sống.

+ (e) - (4): cách làm này giúp em gái nhận ra lỗi sai của mình.

- Một số cách bảo vệ cái đúng, cái tốt khác trong từng trường hợp:

+ Trường hợp a: nói chuyện với nhóm bạn để nhóm bạn không hiểu lầm bạn mình.

+ Trường hợp b: em sẽ nhắc nhở bạn đó.

+ Trường hợp c: em sẽ nhắc nhở bạn nhỏ đó và nói cho em nhỏ đó hiểu về hậu quả khi em còn tiếp tục làm như vậy.

+ Trường hợp d: em sẽ tuyên truyền cho mọi người về hành động của bạn.

+ Trường hợp e: em sẽ nói chuyện với em gái mình.

Giải Đạo đức lớp 5 trang 34

Luyện tập 4 (trang 34 SGK Đạo đức lớp 5): Xử lí tình huống

• Tình huống 1:

Trên đường đi học về, Cốm bị một nhóm bạn bắt nạt. Thấy Tin chạy đến, nhóm bạn đó cảnh cáo:“Nếu không muốn bị ăn đòn thì không được kể với ai!”.

Nếu là Tin, em sẽ làm gì?

• Tình huống 2:

Hưng là học sinh siêng năng, có thành tích tốt trong học tập, rèn luyện và hoạt động phong trào. Trong giờ học, Hưng thường hăng hái phát biểu xây dựng bài nhưng một số bạn lại cho rằng Hưng thích thể hiện. Hưng tâm sự với Bin: “Mình rất buồn vì các bạn nói mình như thế".

Nếu là Bin, em sẽ làm gì để giúp đỡ Hưng?

Hướng dẫn:

- Tình huống 1: Nếu là Tin, em sẽ kể chuyện đó với cô giáo và bố mẹ của Cốm để có cách bảo vệ Cốm và sự thật.

- Tình huống 2: Nếu là Bin, em sẽ động viên Hưng rằng bạn không nên vì thế mà buồn, hãy vẫn tích cực, hăng hái như thế trong lớp. Ngoài ra, em cũng sẽ nói chuyện với một số bạn để các bạn hiểu đó không phải là hành động thể hiện bản thân mà đó là hành động hăng say, tích cực trong học tập.

Đạo đức lớp 5 trang 34 Vận dụng

Vận dụng 1 (trang 34 SGK Đạo đức lớp 5): Chia sẻ với các bạn về những việc em đã làm để bảo vệ cái đúng, cái tốt.

Hướng dẫn:

Những việc em đã làm để bảo vệ cái đúng, cái tốt: không nói dối khi mình làm sai; không gian lận trong học tập; nghiêm chỉnh chấp hành luật an toàn giao thông…

Vận dụng 2 (trang 34 SGK Đạo đức lớp 5): Sưu tầm câu chuyện về các nhân vật, tấm gương dũng cảm bảo vệ cái đúng, cái tốt và rút ra bài học cho bản thân.

Hướng dẫn:

GIẢN DỊ VÀ TIẾT KIỆM

Bà Nguyễn Thị Liên, nguyên cán bộ Văn phòng Phủ Chủ tịch, kể lại rằng: Khi làm việc ở văn phòng Bác, đôi khi bà còn đảm nhận việc khâu, vá quần áo, chăn, màn, áo gối cho Bác. Công việc này giúp bà có điều kiện được gần Bác và học tập được rất nhiều.

Áo Bác rách, có khi vá đi vá lại, Bác mới cho thay. Chiếc áo gối màu xanh hoà bình của Bác, được ông Cần (người phục vụ Bác) đưa bà vá đi vá lại. Cầm chiếc áo gối của Bác, bà rưng rưng nước mắt, bà nói với ông Cần thay áo gối khác cho Bác dùng nhưng Bác chưa đồng ý. Người vẫn dùng chiếc áo gối vá.

Những năm tháng giúp việc ở văn phòng Bác bà đã có những kỷ niệm không bao giờ quên.

Bà còn kể rằng:

Ở Việt Bắc, có một buổi Bác đi công tác về muộn, về qua văn phòng, Bác nghỉ lại một lát vì mệt. Đồng chí Hoàng Hữu Kháng, bảo vệ của Bác nói với bà:

- Bác mệt không ăn được cơm. Cô nấu cho Bác bát cháo.

Bác đang nằm nghỉ nghe thấy thế liền bảo bà:

- Cô nấu cháo cho Bác bằng cơm nguội ấy, vừa chóng chín, vừa tiết kiệm được gạo, khỏi bỏ phí cơm thừa.

Câu chuyện bà kể khiến chúng tôi xúc động và thương Bác quá chừng. Bác thật giản dị và tiết kiệm, chắt chiu như người cha lo cho một gia đình lớn, như cảnh nhà đông con mà còn túng thiếu. Chiếc áo gối vá, bát cháo nấu bằng cơm nguội của vị Chủ tịch nước có tác động lớn đến suy nghĩ của mỗi con người nhất là hiện nay, Đảng và Nhà nước ta thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh”.

→ Bài học cho bản thân: Chúng ta cần noi gương Bác ở đức tính giản dị và tiết kiệm. Hai đức tính đó cần được bảo vệ vì tiết kiệm có thể giúp những người còn khó khăn hơn chúng ta, giúp cho những người thật sự cần giúp đỡ.

Vận dụng 3 (trang 34 SGK Đạo đức lớp 5): Ghi lại một số điều chưa đúng, chưa tốt và thảo luận với các bạn về các biện pháp để cùng nhau bảo vệ cái đúng, cái tốt.

Hướng dẫn:

- Một số điều chưa đúng, chưa tốt:

+ Chưa chấp hành luật lệ an toàn giao thông

+ Nói dối để được lợi cho mình

+ …

- Biện pháp để bảo vệ cái đúng, cái tốt:

+ Nhắc nhở mọi người thực hiện an toàn giao thông

+ Không nói dối

+ …