Chuyên đề Địa lí 12 (Chân trời sáng tạo) Một số vấn đề về vùng

Giải Chuyên đề Địa lí 12 Một số vấn đề về vùng

Mở đầu trang 14 Chuyên đề Địa Lí 12: Nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội nước ta phong phú, đa dạng và có sự phân hóa giữa các vùng. Để thúc đẩy sự phát triển kinh tế chung của cả nước cũng như tạo mối liên kết, phối hợp nhằm khai thác tối đa lợi thế so sánh từng vùng, nước ta đã hình thành một số vùng kinh tế có vai trog quan trọng trong phát triển đất nước. Vậy, ở Việt Nam có các loại vùng kinh tế nào? Ý nghĩa của sự hình thành các loại vùng kinh tế ấy là gì?

Lời giải:

- Các loại vùng kinh tế ở Việt Nam và ý nghĩa của sự hình thành:

+ Vùng kinh tế - xã hội: xây dựng cơ chế, chính sách phát triển chung cho các địa phương trong mỗi vùng phù hợp với bối cảnh và yêu cầu phát triển mới.

+ Vùng kinh tế trọng điểm: là vùng động lực làm đầu tàu lôi kéo sự phát triển của các vùng khác trên cả nước.

+ Vùng kinh tế ngành: kết hợp phát triển ngành và lãnh thổ.

1. Quan niệm về vùng

Câu hỏi trang 14 Chuyên đề Địa Lí 12: Dựa vào thông tin bài học, hãy trình bày quan niệm về vùng.

Lời giải:

- Các vùng đều có đặc điểm chung là một lãnh thổ có ranh giới nhất định, trong đó diễn ra mối quan hệ tác động qua lại giữa các yếu tố tự nhiên, môi trường và con người.

- Vùng là một bộ phận của lãnh thổ quốc gia bao gồm một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương lân cận gắn với một số lưu vực sông hoặc có sự tương đồng về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, lịch sử, dân cư, kết cấu hạ tầng và có mối quan hệ tương tác tạo nên sự liên kết bền vững với nhau.

- Vùng có quy mô khác nhau, sự tồn tại của vùng là khách quan và có tính lịch sử. Quy mô và số lượng vùng có thể thay đổi tùy theo các giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

2. Ý nghĩa của vùng

Câu hỏi trang 14 Chuyên đề Địa Lí 12: Dựa vào thông tin bài, hãy nêu ý nghĩa của vùng trong phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Lời giải:

- Tạo điều kiện để khai thác có hiệu quả tiềm năng, lợi thế của từng vùng lãnh thổ.

- Tạo điều kiện thuận lợi cho phân bố lực lượng sản xuất, phân bố dân cư, phát triển kết cấu hạ tầng kĩ thuật và hạ tầng xã hội trên lãnh thổ một cách tối ưu nhằm đạt hiệu quả cao nhất về các mặt kinh tế, xã hội và môi trường.

- Là cơ sở thu hút đầu tư, phân bổ ngân sách nhằm giảm thiểu sự phát triển chênh lệch về trình độ giữa các vùng, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững của vùng.

- Là cơ sở để hoạch dịnh, triển khai và quản lí các chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của cả nước và từng vùng lãnh thổ. Thông qua việc lập quy hoạch cho từng giai đoạn phát triển, giúp cho việc định hướng phát triển không gian và tổ chức lãnh thổ một cách khoa học, hợp lí nhất.

- Có ý nghĩa trong bảo vệ môi trường, chủ động ứng phó với các tai biến thiên nhiên, sự tác động của biến đổi khí hậu và những tác động tiêu cực trong quá trình thực hiện quy hoạch vùng.

3. Cơ sở hình thành vùng

Câu hỏi trang 15 Chuyên đề Địa Lí 12: Dựa vào thông tin trong bài, hãy trình bày cơ sở hình thành vùng trong nền kinh tế đất nước.

Lời giải:

- Vị trí địa lí: bao gồm vị trí về mặt tự nhiên, kinh tế, giao thông,… và vị trí của vùng trong chiến lược phát triển của quốc gia.

- Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên: các yếu tố tự nhiên như địa hình, đất, khí hậu, thủy văn, sinh vật, khoáng sản, có tác động đến sự phát triển của vùng. Sự đa dạng và phân bố của tài nguyên, các tài nguyên đặc thù của vùng,… ảnh hưởng đến quá trình hình thành, cơ cấu ngành và cơ cấu không gian của nền kinh tế mỗi vùng.

- Điều kiện kinh tế - xã hội: các yếu tố về quy mô và gia tăng dân số, phân bố dân cư, các giá trị văn hóa, dân tộc, số lượng và chất lượng lao động gắn liền với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Hệ thống kết cấu hạ tầng gồm giao thông vận tải, thông tin liên lạc, năng lượng, hạ tầng khoa học – công nghệ,… về mức độ đáp ứng yêu cầu phát triển, đặc biệt là khả năng liên kết nội vùng, liên kết vùng với các vùng khác trong nước và với quốc tế. Các tác động từ yếu tố bên ngoài như tiến bộ khoa học – công nghệ của thế giới, vốn đầu tư, thị trường,… Đánh giá về các lợi thế so sánh, hạn chế và cơ hội cùng các thách thức đối với phát triển vùng trong thời kì quy hoạch.

- Chính sách của nhà nước: việc quy hoạch vùng phải phù hợp với quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội cả nước và quy hoạch phát triển ngành, lĩnh vực cũng như phù hợp với các nghị quyết, quyết định về chủ trương phát triển kinh tế - xã hội của Đảng, Quốc hội và Chính Phủ có liên quan đến vùng.

- Vị trí, vai trò và chức năng của vùng đối với nền kinh tế đất nước: thông qua các chỉ số tăng trưởng GRDP, tỉ trọng đóng góp trong GDP cả nước, GRDP/người, tỉ lệ gia tăng dân số, tỉ lệ lao động qua đào tạo,… Xác định hướng phát triển ngành, lĩnh vực then chốt và sản phẩm chủ lực, vai trò của các trung tâm độ thị đối với vùng.