“Dọc theo các con đường. người ta mang gia súc đi trao đổi, cưỡi ngựa đi bán. Ai muốn mua bán voi cũng được; ai muốn mua bán ngựa cũng được; ai muốn trao đổi vàng bạc cũng đuợc. Đây là đoạn văn bia mô tả về sự thịnh vượng cùa Vương quốc Xu-khô-thai ra đời ở Đông Nam Á vào thế kỉ XIII.

Vậy các quốc gia Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI đã hình thành và phát triển như thế nào? Thành tựu văn hoá tiêu biểu của khu vực thời kì này là gì?

* Quá trình hình thành:

- Từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI, ở Đông Nam Á diễn ra quá trình hình thành của nhiều vương quốc mới.

- Tại vùng Đông Nam Á lục địa:

+ Nhà nước độc lập của người Việt được xác lập trên vùng châu thổ sông Hồng.

+ Tại khu vực sông I-ra-oa-đi, vương quốc Pa-gan được thành lập.

+ Dọc theo đồng bằng sông Mê Công và Chao Phray-a, nhiều vương quốc mới của người Thái đã ra đời, như: Lan-na, Xu-khô-thai, Lan Xang…

- Ở Đông Nam Á hải đảo:

+ Vương quốc Mô-giô-pa-hit ra đời ở thế kỉ XIII trên đảo Gia-va

+ Nhiều vương quốc Hồi giáo được thành lập: Ma-lắc-ca, A-chê…

* Sự phát triển:

- Bộ máy cai trị được củng cố, kiện toàn.

- Kinh tế phát triển tương đối toàn diện trên các lĩnh vực nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp.

* Thành tựu văn hóa tiêu biểu của Đông Nam Á:

- Tôn giáo: Phật giáo, Đạo giáo, Hin-đu giáo….

- Chữ viết: trên cơ sở chữ Phạn, chữ Hán sáng tạo ra chữ viết riêng.

- Nghệ thuật, kiến trúc: Hoàng Thành Thăng Long (Đại Việt); đền tháp Ăng-co (Camphuchia),…