Đọc các câu ở bài tập 1 và bài tập 2, cho biết:

b. Từ ngữ in đậm nào giới thiệu hoặc nêu hoạt động, trạng thái của người, vật,... được nói đến trong câu?

* Đáp án:

b. Chạy ùa ra sân, xanh non mơn mởn.

* Kiến thức mở rộng:

TỪ CHỈ HOẠT ĐỘNG,TRẠNG THÁI

1. Từ chỉ trạng thái là gì?

Từ chỉ trạng thái là những từ chỉ sự vận động bên trong sự vật, đây là những vận động không nhìn thấy được ở bên ngoài hoặc là những vận động không thể kiểm soát được. Đây là những vận động diễn ra bên trong mà chúng ta không nhìn thấy được.

 Một số từ chỉ trạng thái như: thích, yêu, ghét, vui, buồn...

* Các loại từ chỉ trạng thái

- Từ chỉ trạng thái tồn tại: còn, hết, có..

Ví dụ: Em có một chiếc bút máy.

- Từ chỉ trạng thái tiếp thụ: được, bị, phải, chịu...

Ví dụ: Em được mẹ mua cho chiếc bánh.

- Từ chỉ trạng thái biến hoá: thành, hoá...

Ví dụ: Tấm hoá thành chim vàng anh, bay về cung vua.

- Từ chỉ trạng thái so sánh: bằng, thua, hơn, là...

Ví dụ: Em thua chị Hoa 3 tuổi.

Từ chỉ trạng thái mang đặc điểm là những từ chỉ sự tồn tại, trạng thái của một vật về những mặt không đổi. Từ chỉ trạng thái thường không thể kết hợp với từ xong trong câu. Tuỳ theo ngữ cảnh mà từ chỉ trạng thái có thể là nội động từ hoặc ngoại động từ. Trong ngữ pháp từ chỉ trạng thái có ngữ pháp giống với tính từ, chúng có thể làm vị ngữ trong câu.

2. Phân biệt từ chỉ hoạt động và từ chỉ trạng thái

Từ chỉ trạng thái là những hoạt động không cảm nhận được bằng giác quan trực tiếp và sự vận động đó không biểu hiện ra ngoài.

Ngược lại, từ chỉ hoạt động có thể nhìn thấy, quan sát được và cảm nhận bằng giác quan một cách rõ ràng.

Ví dụ: Bé Mai thích chiếc váy mẹ mới mua

=> Từ chỉ trạng thái ở đây là "thích". Chúng ta không thể biết được bé Mai có cảm xúc như thế nào đối với chiếc váy mẹ mới mua, trừ khi bé nói ra cảm xúc của bé.

Ví dụ: Con chó đang ngủ ngoài hiên

=> Từ chỉ hoạt động ở đây là "ngủ". Bằng mắt thường ta cũng có thể quan sát được hoạt động ngủ của con chó.

Một số từ nội động từ cũng được coi là động từ chỉ trạng thái: nằm, ngồi, ngủ, thức, nghỉ ngơi, suy nghĩ, đi, đứng, lăn, lê, vui, buồn, hồi hộp, băn khoăn, lo lắng... Các từ này có một số đặc điểm:

+ Một số từ vừa được coi là động từ chỉ hành động, vừa được coi là động từ chỉ trạng thái.

+ Một số từ chuyển nghĩa thì được coi là động từ chỉ trạng thái.

Ví dụ: Bác đã đi rồi sao Bác ơi! (Tố Hữu)

+ Một số từ mang đặc điểm ngữ pháp của tính từ

Các ngoại động từ cũng được coi là động từ chỉ trạng thái: yêu, ghét, kính trọng, chán, thèm, hiểu... Các từ này mang đặc điểm ngữ pháp của tính từ, có tính chất trung gian giữa động từ và tính từ.

- Có một số động từ chỉ hành động được sử dụng như một động từ chỉ trạng thái.

Ví dụ: Trên tường treo một bức tranh.

Động từ chỉ trạng thái mang một số đặc điểm về ngữ pháp và ngữ nghĩa giống như tính từ. Vì vậy chúng có thể làm vị ngữ trong câu kể.

- Nội động từ: là những động từ hướng vào người làm chủ hoạt động. Nội động từ không có khả năng có bổ ngữ chỉ đối tượng trực tiếp mà phải có quan hệ từ.

Ví dụ: Bố mẹ rất quan tâm em

- Ngoại động từ: là những động từ hướng đến người khác, vật khác. Ngoại động từ có khả năng bổ ngữ chỉ đối tượng trực tiếp

Ví dụ: Bố mẹ rất thương yêu tôi

Để phân biệt nội động từ và ngoại động từ, ta đặt những câu hỏi ai? Cái gì? ngay sau động từ. Nếu có thể dùng bổ ngữ trả lời trực tiếp mà không cần quan hệ từ thì đó là ngoại động từ, nếu không được thì nó là nội động từ.