– Mục đích cho vay ngắn hạn của Ngân hàng quốc gia đối với Mậu dịch quốc doanh là phục vụ cho việc củng cố và phát triển không ngừng Mậu dịch quốc doanh, đảm bảo hoàn thành và hoàn thành vượt mức kế hoạch  luân chuyển hàng hóa do Nhà nước duyệt, giúp Mậu dịch quốc doanh dự trữ lực lượng để lãnh đạo thị trường, ổn định vật giá tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển và cải tạo nền kinh tế quốc dân. Đồng thời thông qua công tác cho vay ngắn hạn, Ngân hàng làm nhiệm vụ kiểm soát bằng tiền hoạt động của Mậu dịch quốc doanh để thúc đẩy Mậu dịch quốc doanh củng cố chế độ hạch toán kinh tế, đẩy mạnh tốc độ luân chuyển hàng hóa và tốc độ luân chuyển vốn, sử dụng vốn hợp lý, giảm bớt phí tổn lưu chuyển, tích lũy vốn cho Nhà nước.

– Vốn luân chuyển (tức vốn lưu động) của Mậu dịch quốc doanh tổ chức theo nguyên tắc tham gia theo phần. Mỗi đơn vị Mậu dịch quốc doanh phải có một số vốn riêng nhất định để tham gia vào việc luân chuyển hàng hóa. Số vốn này do Bộ Tài chính cấp phát không được dưới 30% vốn dự trữ hàng hóa theo kế hoạch đã được Nhà nước duyệt y. Phần còn lại không quá 70% do Ngân hàng quốc gia cho vay ngắn hạn (theo quy định tạm thời, số 131-TTg ngày 4-4-1957 cho Mậu dịch quốc doanh nói chung, còn khi áp dụng thì tùy theo tính chất hoạt động từng Tổng công ty mà quy định).

Ngân hàng quốc gia chỉ cho vay về hàng hóa (hàng hóa trong kho, đang vận chuyển trên đường đi, trong màng lưới bán buôn và bán lẻ, hàng đang gia công v .v… )

Vốn dự trữ hàng hóa gồm có tiền mua hàng, phí tổn lưu chuyển hàng hóa và thuế hàng hóa (nếu phải nộp thay cho người bán).

Các khoản khác thuộc vốn luân chuyển (tức vốn lưu động) không phải hàng hóa phải do vốn riêng của Mậu dịch quốc doanh thỏa mãn, không được Ngân hàng quốc gia cho vay. Phần vốn này gồm có phương tiện tiền tệ (tiền mặt đọng tại quỹ hay đang nằm trên đường đi cho đến khi nhập vào Ngân hàng quốc gia), bao bì, dụng cụ rẻ tiền và mau hỏng và các vật liệu khác v .v…

Vốn lưu động của các cơ sở sản xuất và vận tải của Mậu dịch quốc doanh chưa thành một đơn vị hạch toán độc lập thì tạm thời sẽ do Bộ Tài chính cấp toàn bộ. Đến khi các cơ sở đó đã trở thành một đơn vị  hạch toán độc lập thì Ngân hàng quốc gia sẽ cho vay theo thể lệ cho vay Công nghiệp quốc doanh và vận tải quốc doanh.

 – Việc cho vay ngắn hạn các tổ chức Mậu dịch quốc doanh tiến hành theo các nguyên tắc sau đây:

1) Ngân hàng cho vay trực tiếp các đơn vị Mậu dịch quốc doanh đã thi hành chế độ hạch toán kinh tế như các Tổng công ty, các công ty bán buôn cấp I, các công ty cấp II, và các cửa hàng bán lẻ v .v… nghĩa là các đơn vị có kế hoạch luân chuyển hàng hóa, kế hoạch tài vụ, có bảng cân đối tài sản độc lập, có tài khoản thanh toán ở Ngân hàng, có vốn luân chuyển riêng do Nhà nước cấp và được cấp trên (Bộ hay Tổng công ty) cho quyền được trực tiếp vay Ngân hàng.

2) Ngân hàng cho vay vốn theo những mục đích nhất định, có dự định trước trong kế hoạch và theo mức thực hiện kế hoạch.

3) Đơn vị vay tiền của Ngân hàng phải trả số tiền vay đúng kỳ hạn ghi trong khế ước.

4) Số tiền vay của Ngân hàng luôn luôn phải có một số vật tư (hàng hóa) trị giá tương đương để làm đảm bảo.

 – Ngoài các nguyên tắc căn bản trên, còn phải thủ tiêu các hình thức tín dụng thương mại (trừ những trường hợp Nhà nước còn cho phép như ứng trước tiền gia công, đặt hàng cho các xí nghiệp tư doanh, cho nông dân) và thay thế bằng tín dụng Ngân hàng trực tiếp.

– Căn cứ vào tình hành kinh doanh hiện nay của các tổ chức Mậu dịch quốc doanh và dựa theo nội dung kinh tế khác nhau của việc sử dụng vốn, Ngân hàng quy định 5 loại cho vay dưới đây:

1) Cho vay để dự trữ hàng hóa theo kế hoạch và luân chuyển hàng hóa

2) Cho vay ứng trước tiền đặt mua hàng

3) Cho vay về nhu cầu tạm thời

4) Cho vay thanh toán

5) Cho vay sửa chữa lớn

– Ngân hàng tính toán số tiền cho vay căn cứ vào kế hoạch luân chuyển hàng hóa, nghĩa là kế hoạch mua vào bán ra, kế hoạch tồn kho hàng hóa hàng tháng, hàng quý  đã được Bộ Thương nghiệp và Thủ tướng Chính phủ duyệt y.

– Sau khi đã xác định số lượng hàng hóa cần phải mua vào trong tháng, Ngân hàng lấy giá mua theo kế hoạch cộng với phí tổn lưu chuyển theo kế hoạch và thuế hàng hóa (trong trường hợp đơn vị Mậu dịch quốc doanh phải nộp thay cho người bán), mà định mức cho vay. Trong mức số tiền được vay, đơn vị vay vốn sẽ lần lượt lập khế ước để nhận tiền theo nhu cầu thực tế.

– Thời hạn cho vay loại vay này không được vượt quá 1 tháng. Đơn vị vay nhất thiết phải trả vào ngày điều chỉnh đầu tháng sau.

 – Đơn vị vay phải nộp tiền bán hàng và các khoản thu khác trong tháng vào tài khoản thanh toán ở Ngân hàng và chỉ được giữ tại quỹ 1 số tiền mặt theo mức quy định của Chính phủ.

– Tuần kỳ 10 ngày một lần, theo kế hoạch trả nợ đã thỏa thuận với đơn vị vay, Ngân hàng chủ động trích tài khoản thanh toán để trừ bớt nợ đã vay.

– Đến ngày 5 tháng sau (nếu ngày 5 không kịp thì chậm nhất là ngày 10) Ngân hàng sẽ làm thủ tục điều chỉnh tài khoản cho vay để làm cho số dư nợ phù hợp với tồn kho hàng hóa trong mức đã quy định.

Trong thời gian chưa làm việc điều chỉnh, thì Ngân hàng sẽ căn cứ vào kế hoạch mua của tháng sau mà cho vay độ 1/6.

– Khi điều chỉnh, Ngân hàng sẽ căn cứ vào giá trị tồn kho thực tế trong mức kế hoạch đã được Nhà nước duyệt y theo bảng cân đối tài sản tháng trước, trừ đi số vốn luân chuyển (tức vốn lưu động) riêng phải tham gia vào luân chuyển hàng hóa, số vốn được xem như vốn riêng và số tiền hàng hóa chưa trả cho tổ chức cung cấp. Giá trị còn lại là giá trị tồn  kho thực tế để so sánh với số dư nợ của Ngân hàng.

Đến ngày điều chỉnh, nếu đơn vị vay không làm kịp bảng cân đối tài sản thì Ngân hàng tạm thời lấy bảng tình hình thực tế về tồn kho hàng hóa để làm căn cứ. Đơn vị vay vốn sẽ nộp bảng cân đối tài sản sau (khi đơn vị Mậu dịch quốc doanh gửi cho Bộ Thương nghiệp thì đồng thời phải gửi cho Ngân hàng quốc gia).

 – Khi tính toán điều chỉnh, nếu:

1) Số dư nợ cuối tháng trước bằng giá trị tồn kho (phần được vay) theo kế hoạch thì đơn vị Mậu dịch quốc doanh được vay lại một khoản mới về dự trữ hàng hóa theo kế hoạch tháng này để trả số nợ cũ.

Nếu giá trị tồn kho thực tế lại thấp hơn mức kế hoạch dự trữ, thì Ngân hàng chỉ cho vay bằng mức giá trị tồn kho thực tế.

Nếu giá trị tồn kho thực tế lại cao hơn mức kế hoạch, thì khoản cho vay mới chỉ tính bằng mức kế hoạch để trả nợ cũ, phần còn thiếu sẽ giải quyết bằng một trong hai cách sau đây:

a. - Nếu hàng hóa dự trữ vượt mức vì những nguyên nhân nói ở điều 19 thì Ngân hàng sẽ cho vay về “nhu cầu tạm thời” để trả số tiền thiếu ấy.

b. - Nếu hàng hóa dự trữ vượt mức kế hoạch do những nguyên nhân nói ở điều 21, thì Ngân hàng sẽ trích ở tài khoản thanh toán để trả số tiền thiếu, nếu tài khoản thanh toán không đủ tiền để trả thì sẽ chuyển qua nợ quá hạn.

2) Số dư nó cao hơn giá trị tồn kho (phần được vay) nằm trong mức kế hoạch dự trữ đã được duyệt y, thì Ngân hàng chỉ cho vay một khoản mới bằng giá trị tồn kho thực tế để trả nợ cũ. Phần còn thiếu Ngân hàng sẽ trích ở tài khoản thanh toán để bù vào. Nếu tài khoản thanh toán không đủ tiền để trả thì sẽ chuyển qua nợ quá hạn.

Nếu giá trị tồn kho thực tế lại cao hơn cả mức kế hoạch dự trữ, thì khi tính số cho vay chỉ lấy số kế hoạch dự trữ đã được duyệt y, phần còn thiếu thì Ngân hàng sẽ trích ở tài khoản thanh toán để bù vào, nếu tài khoản thanh toán không đủ tiền để trả thì sẽ chuyển qua nợ quá hạn.

3) Số dư nợ thấp hơn giá trị tồn kho (phần được vay) nằm trong mức kế hoạch dự trữ đã được duyệt y, thì Ngân hàng cho vay một khoản mới bằng giá trị tồn kho thực tế (phần được vay). Nếu giá trị tồn kho thực tế lại cao hơn mức kế hoạch đã được duyệt y, thì Ngân hàng chỉ cho vay một khoản mới bằng mức kế hoạch, phần vượt mức kế hoạch để giải quyết bằng một trong hai cách sau đây:

a. - Nếu hàng hóa dự trữ vượt mức vì những nguyên nhân nói ở điều 19 thì Ngân hàng sẽ cho vay về “nhu cầu tạm thời” (cho vay loại thứ 3, nói ở mục c).

b. - Nếu hàng hóa dự trữ vượt mức kế hoạch do những nguyên nhân nói ở điều 21 thì Ngân hàng không cho vay về “nhu cầu tạm thời”. Trong trường hợp khoản cho vay mới không đủ trả hết nợ cũ, số còn thiếu sẽ trích ở tài khoản thanh toán, nếu tài khoản thanh toán không đủ tiền để trả thì sẽ chuyển qua “Nợ quá hạn”.

Khi nào tài khoản thanh toán của đơn vị Mậu dịch quốc doanh có tiền thì Ngân hàng sẽ chủ động trích để thu hồi nợ.

– Hết thời hạn điều chỉnh (quá ngày 10) mà đơn vị vay vốn không cho Ngân hàng bảng cân đối tài sản của tháng trước (hoặc bảng tình hình thực tế về tồn kho hàng hóa khi bảng cân đối tài sản chưa làm kịp) để làm cơ sở điều chỉnh và vay nợ mới để trả nợ cũ, thì Ngân hàng chủ động trích tài khoản thanh toán để thu hồi số nợ về. Nếu tiền gửi trong tài khoản thanh toán không đủ thì Ngân hàng chuyển số tiền nợ qua tài khoản “Nợ quá hạn” đồng thời tạm đình chỉ cho vay cho đến khi điều chỉnh xong nợ tháng trước.

 – Trong trường hợp thu mua nông, lâm, thổ sản của nông dân hay ký hợp đồng với các xí nghiệp tư nhân, với các thương nhân để đặt mua hàng, các đơn vị Mậu dịch quốc doanh phải ứng trước tiền, thì sẽ được Ngân hàng cho vay để ứng trước tiền mua hàng hay đặt hàng.

– Muốn vay về loại này, đơn vị Mậu dịch phải xuất trình kế hoạch thu mua đã được duyệt y hay hợp đồng và giấy tờ có liên quan đến việc ứng trước tiền kèm theo đơn xin vay để Ngân hàng xét. Đối với các khoản đặt hàng nhỏ, không có hợp đồng thì đơn vị Mậu dịch quốc doanh phải có kế hoạch chung đã được duyệt y và cho Ngân hàng biết tổng số tiền, cách sử dụng và địa phương sử dụng để Ngân hàng có thể kiểm tra khi cần thiết.

– Mức cho vay căn cứ vào số tiền phải ứng trước ghi trong hợp đồng hay trong kế hoạch thu mua đã được duyệt y, nhưng số tiền ứng trước không được quá tỷ lệ do Bộ thương nghiệp ấn định (Bộ Thương nghiệp phải báo cho Ngân hàng biết tỷ lệ tiền ứng trước. Đơn vị vay sẽ nhận lần lần số tiền được vay tùy theo nhu cầu thực tế.

 – Ngân hàng căn cứ vào ngày giao hàng đã ký kết trong hợp đồng để ấn định thời hạn trả nợ. Khi hết hạn, Ngân hàng chủ động thu nợ về bằng cách trích tiền từ tài khoản thanh toán. Nếu tài khoản thanh toán không đủ tiền thì Ngân hàng chuyển số tiền thiếu qua tài khoản “Nợ quá hạn”.

Trong trường hợp quả thật vì xí nghiệp tư doanh hay người bán hàng chưa giao kịp hàng thì trên cơ sở giấy xin gia hạn của đơn vị Mậu dịch, Ngân hàng có thể xét để cho gia hạn.

 – Các đơn vị Mậu dịch quốc doanh có thể gặp những khó khăn tạm thời về vốn luân chuyển (tức vốn lưu động) do hoàn cảnh khách quan gây nên như:

1) Mua tập trung một lúc, một nơi vì điều kiện vận chuyển khó khăn, vì thời tiết hoặc vì vận chuyển quốc tế trở ngại làm cho tồn kho hàng hóa vượt mức kế hoạch.

2) Do các xí nghiệp công nghiệp sản xuất vượt mức các mặt hàng cần thiết theo kế hoạch và có phẩm chất nhất định, do nông dân được mùa đòi hỏi các tổ chức Mậu dịch quốc doanh phải mua và thu mua vượt mức để khuyến khích và nâng đỡ sản xuất.

Trong những trường hợp nói trên Ngân hàng có thể xét và cho vay tạm thời, nhưng mức cho vay không thể vượt quá khả năng vốn dự trữ ghi trong kế hoạch tín dụng tổng hợp của quý đã được Chính phủ duyệt y.

– Muốn vay về loại này, đơn vị Mậu dịch quốc doanh phải trình bày rõ ràng nguyên nhân tồn kho vượt mức và nộp cho Ngân hàng những giấy tờ chứng thực có liên quan như chỉ thị của cấp trên cho mua vượt mức, hợp đồng và giấy chứng nhận của đơn vị bán hàng. Đồng thời đơn vị Mậu dịch phải có kế hoạch cụ thể tiêu thụ các thứ hàng đó để trả dần khoản vay tạm thời (trong kế hoạch này phải nói rõ thời gian trả, mức trả từng lần cho đến khi hết nợ) để Ngân hàng xét rồi mới cho vay.

Kỳ hạn cho vay về nhu cầu tạm thời dài nhất không quá 2 tháng. Trường hợp phải vay dài hạn (trên 2 tháng) thì phải được Ban Tổng giám đốc Ngân hàng quốc gia đồng ý mới được cho vay. Lúc đến hạn Ngân hàng chủ động trích tài khoản thanh toán để thu nợ về. Nếu tài khoản thanh toán không đủ tiền thì chuyển số tiền nợ phải thu qua tài khoản “Nợ quá hạn”

 – Ngân hàng không cho vay để dự trữ hàng hóa vượt mức kế hoạch trong những trường hợp do nguyên nhân chủ quan của đơn vị Mậu dịch gây nên như:

1) Vì bảo quản kém để hàng hóa bị hư hỏng hay vì thiếu thận trọng mua phải hàng hóa kém chất lượng không bán được.

2) Vì phân phối hàng hóa không hợp lý, tổ chức bán ra kém làm cho hàng hóa không bán chạy, nằm ứ đọng quá thời gian luân chuyển do cấp trên duyệt y.

– Trong trường hợp đơn vị Mậu dịch quốc doanh bán hàng nhưng chưa nhận được tiền ngay, mua hàng phải trả tiền trước nhưng hàng chưa đến làm cho vốn luân chuyển bị thiếu hụt, Ngân hàng sẽ căn cứ vào các chứng từ có liên quan đến việc mua bán đó để cho vay bù đắp vào vốn luân chuyển (tức lưu động).

– Ngân hàng quốc gia sẽ tùy từng trường hợp cho các đơn vị Mậu dịch vay các loại dưới đây để thanh toán:

1) Cho vay về giấy tờ thanh toán trên đường đi

2) Cho vay để mở thư tín dụng

3) Cho vay để mở tài khoản đặc biệt

4) Cho vay để mua các sổ séc có định mức (trong trường hợp không cho vay về giấy tờ thanh toán trên đường đi).

5) Cho vay để trả số dư trong khi làm các công tác thanh toán lẫn nhau

Việc cho vay các loại này làm theo thể lệ về thanh toán và cho vay thanh toán chung của Ngân hàng quốc gia đối với khu vực kinh tế quốc doanh và hợp tác xã.

 – Ngân hàng quốc gia cho các đơn vị Mậu dịch quốc doanh đã thi hành chế độ hạch toán kinh tế vay về chi phí sửa chữa lớn những tài sản cố định (hay tài sản cơ bản) trong trường hợp số tiền đã khấu hao tài sản cố định dành cho sửa chữa lớn đến ngày xin vay không đủ để làm việc ấy.

Các đơn vị Mậu dịch quốc doanh muốn được vay về loại này phải mở tiểu khoản “sửa chữa lớn” ở Ngân hàng để hàng tháng gửi tiền khấu hao sửa chữa lớn.

– Khi làm đơn xin vay loại này phải kèm theo kế hoạch khấu hao về sửa chữa lớn cả năm, bảng kê những đối tượng phải sửa chữa lớn, thời gian sửa chữa xong và số tiền cần thiết để Ngân hàng làm cơ sở tính toán mức cho vay.

Mức số tiền cho vay để sửa chữa lớn cao nhất không quá mức số tiền đã định trong kế hoạch khấu hao trong một năm nhưng chưa khấu. Nếu số tiền sửa chữa lớn vượt quá mức kế hoạch khấu hao cả năm thì phần vượt mức đó phải để cấp trên của đơn vị xin vay giải quyết.

– Thời hạn cho vay sửa chữa lớn dài nhất không được quá niên độ kế toán. Ngân hàng sẽ căn cứ vào kế hoạch nộp khấu hao sửa chữa lớn của đơn vị xin vay mà ấn định số tiền phải trả từng lần. Lúc đến hạn, Ngân hàng chủ động thu nợ về bằng cách trừ vào tiểu khoản “sửa chữa lớn”. Nếu tiểu khoản này không đủ tiền thì sẽ trích từ tài khoản thanh toán. Nếu trong tài khoản thanh toán cũng không có tiền để trả thì Ngân hàng chuyển số nợ ấy qua tài khoản “Nợ quá hạn”, đợi lúc các tài khoản trên có tiền sẽ trừ.

 – Trước ngày 5 mỗi tháng (chậm nhất là ngày 10) các đơn vị Mậu dịch quốc doanh có vay vốn phải gửi đến Ngân hàng những giấy tờ cần thiết sau đây:

1) Bảng tình hình thực tế tồn kho hàng hóa đến cuối tháng trước để điều chỉnh các khoản nợ đã vay trước.

2) Bảng kế hoạch luân chuyển hàng hóa trong tháng gồm có:

- Kế hoạch mua hàng

- Kế hoạch bán hàng

- Kế hoạch tồn kho

3) Kế hoạch thu chi tài vụ trong tháng gồm có các kế hoạch:

- Kế hoạch thu chi tài vụ tổng hợp

- Kế hoạch định mức vốn dự trữ hàng hóa

- Kế hoạch phí tổn lưu chuyển hàng hóa

- Kế hoạch lợi nhuận

- Kế hoạch nộp thuế

- Kế hoạch khấu hao tài sản cố định

- Kế hoạch tiền mặt

- Kế hoạch vay, trả Ngân hàng

4) Bảng cân đối kế toán tháng trước có theo tất cả các bản phụ (nếu chưa làm kịp một lần thì bảng nào xong gửi trước, các bảng khác gửi sau). Khi nào đơn vị Mậu dịch quốc doanh gửi bảng cân đối tài sản đó cho Bộ Thương nghiệp thì đồng thời gửi cho Ngân hàng.

– Mỗi lần vay, đơn vị Mậu dịch phải làm đơn xin vay nói rõ số tiền cần vay, mục đích sử dụng số tiền ấy, thời hạn trả. Sau khi đơn xin vay được chấp nhận và cán bộ tín dụng làm xong bảng tính mức cho vay, đơn vị Mậu dịch mới ký khế ước nhận tiền vay. Khế ước làm thành 3 bảng (Ngân hàng giữ 2, đơn vị vay giữ 1).

 – Kế hoạch vay vốn làm theo từng loại vay đã quy định ở điều 5 mục D chương I.

Riêng về loại cho vay nhu cầu tạm thời, đơn vị vay vốn không phải làm kế hoạch, Ngân hàng sẽ căn cứ vào khoản vốn dự trữ trong kế hoạch tín dụng tổng hợp để cho vay về loại này.

– Các công ty Mậu dịch quốc doanh tỉnh, thành phố được trực tiếp vay vốn phải gửi đến Chi nhánh Ngân hàng tỉnh hay thành phố của mình dự thảo kế hoạch vay vốn từng quý, có chia ra từng tháng đồng thời gửi cho cấp trên của mình (Tổng công ty) 25 ngày trước khi bắt đầu quý. Dự thảo kế hoạch vay vốn phải kèm theo kế hoạch luân chuyển hàng hóa và kế hoạch thu chi tài vụ.

Các dự thảo nói trên sau khi được Tổng công ty duyệt y, nếu có thay đổi phải sao gửi đến Ngân hàng để thay cho các dự thảo trước.

Các chi nhánh Ngân hàng tỉnh và thành phố xét kế hoạch nầy và ghi vào bảng kế hoạch cho vay Mậu dịch quốc doanh kèm theo ý kiến của Chi nhánh gửi lên Ngân hàng quốc gia trung ương (Vụ Tín dụng Công thương nghiệp). 

 – Các Tổng công ty chuyên nghiệp và Bộ Thương nghiệp căn cứ vào kế hoạch luân chuyển hàng hóa, kế hoạch tài vụ của mình và xét các bản dự thảo của cấp dưới (công ty, Tổng công ty) báo cáo lên làm kế hoạch dự thảo vay vốn cho toàn ngành (Tổng công ty làm riêng cho ngành chuyên nghiệp của mình, Bộ Thương nghiệp làm chung cho toàn bộ hệ thống Mậu dịch) gửi đến Ngân hàng quốc gia trung ương (Vụ Tín dụng Công thương nghiệp) trước 15 ngày đầu quý. Ngân hàng xét, ghi vào kế hoạch tín dụng tổng hợp và trình lên Chính phủ duyệt y.

– Sau khi được Chính phủ duyệt y kế hoạch cho vay, Ngân hàng quốc gia trung ương báo cho Bộ Thương nghiệp và các Tổng công ty biết. Bộ Thương nghiệp và các Tổng công ty căn cứ vào mức kế hoạch vay vốn đã được Chính phủ duyệt y lập bản phân phối vốn cho các đơn vị trực thuộc, đồng thời sao gửi cho Ngân hàng quốc gia Trung ương (Vụ Tín dụng Công thương nghiệp) biết để phổ biến xuống cho các Chi nhánh Ngân hàng thi hành trong thời hạn 10 ngày đầu qúy.

– Để cho việc kinh doanh của các đơn vị Mậu dịch quốc doanh khỏi bị trở ngại vì thiếu vốn trong khi chờ đợi Trung ương duyệt y kế hoạch toàn quý, các đơn vị Mậu dịch tỉnh và thành phố có thể căn cứ vào dự thảo kế hoạch toàn quý đó, tạm lập kế hoạch tồn kho hàng hóa tháng thứ nhất trong quý, trình Ủy ban Hành chính tỉnh (tiểu ban kinh tế) xét duyệt và sau khi được Chi nhánh Ngân hàng tỉnh đồng ý, có thể thi hành trước. Khi nào kế hoạch được Trung ương duyệt và gửi xuống sẽ lập kế hoạch tồn kho hàng hóa tháng thứ hai và thứ ba của quý đó. Kế hoạch hàng tháng thứ nhất không phải thay đổi nữa.

– Trong phạm vi mức kế hoạch cho vay đã được Chính phủ duyệt y, các đơn vị Mậu dịch quốc doanh phải căn cứ vào nhu cầu thực tế để vay, nghĩa là thực hiện kế hoạch đến đâu vay đến đó.

Trong quá trình chấp hành kế hoạch, nếu không phải do lỗi lầm của bản thân đơn vị Mậu dịch quốc doanh vay vốn mà phát sinh những nhu cầu tạm thời ngoài kế hoạch thì có thể cho vay tạm thời trong phạm vi mức vốn dự trữ ghi trong kế hoạch tín dụng tổng hợp như đã quy định trong điều 19 và 30, mục C, chương II.

Khi các đơn vị Mậu dịch quốc doanh có thay đổi kế hoạch luân chuyển hàng hóa, kế hoạch tài vụ nên phải sửa chữa kế hoạch vay vốn thì trước hết phải điều hòa trong phạm vi tổng số tiền cho vay toàn bộ hệ thống Mậu dịch quốc doanh trong quý đã được duyệt y. Nếu vẫn chưa giải quyết được vốn cho các đơn vị Mậu dịch quốc doanh thì Ngân hàng trung ương và Bộ Thương nghiệp báo cáo lên Thủ tướng Chính phủ giải quyết.

 – Để Ngân hàng có thể kiểm tra việc sử dụng vốn cho vay, các đơn vị Mậu dịch quốc doanh có vay vốn phải gửi đến Ngân hàng (các Công ty gửi cho Chi nhánh Ngân hàng tỉnh hay thành phố, Tổng công ty gửi đến Ngân hàng trung ương ) các giấy tờ sau:

1) Bảng báo cáo tình hình tồn kho thực tế cuối mỗi tháng

2) Bảng báo cáo tình hình thực hiện kế hoạch luân chuyển hàng hóa

3) Bảng báo cáo thu chi tài vụ hàng tháng

4) Bảng cân đối tài sản (cân đối kế toán) hàng quý, hàng năm có kèm theo các bản phụ

Thời gian gửi các báo cáo nói trên cho Ngân hàng quốc gia phải đúng với thời gian các đơn vị Mậu dịch quốc doanh gửi báo cáo lên cấp trên của mình.

 – Ngân hàng kiểm tra sử dụng vốn vay, chủ yếu là kiểm tra số vật tư làm đảm bảo cho các khoản vay.

Việc kiểm tra tiến hành không những trước khi cho vay mà sau khi cho vay. Hàng tháng Ngân hàng phải căn cứ vào báo cáo tình hình biến đổi của vật tư tồn kho và bảng cân đối tài sản của các đơn vị Mậu dịch quốc doanh gửi đến để tiến hành kiểm tra.

Việc kiểm tra làm theo các cách sau đây:

1) Kiểm tra qua số liệu các báo cáo

2) Trực tiếp đến tận nơi và xem xét số sách kế hoạch và kho hàng của Công ty và Tổng công ty.

– Các vật tư (hàng hóa) đảm bảo cho các khoản vay gồm có:

1) Hàng hóa trong kho

2) Hàng hóa đang vận chuyển trên đường đi

3) Hàng hóa ở các cửa hàng

4) Hàng hóa mua đã trả tiền rồi nhưng chưa nhập kho

5) Hàng gia công, chế biến

6) Vào giá trị các vật tư kể trên sẽ cộng thêm phí tổn lưu chuyển và thuế hàng hóa (nếu đơn vị Mậu dịch quốc doanh phải nộp thay cho người bán).

Các hàng hóa sau đây cần phải được loại ra khỏi đảm bảo:

1) Hàng hóa kém phẩm chất hoặc hư hỏng

2) Hàng hóa đã mua nhưng chưa trả tiền cho người bán

3) Hàng hóa không bán chạy, bị ứ đọng quá thời gian luân chuyển đã quy định.

– Trong khi kiểm tra, nếu thấy hàng hóa dự trữ ít hơn số tiền đã vay thì Ngân hàng thu hồi ngay số tiền cho vay không có vật tư đảm bảo bằng cách trích tiền từ tài khoản thanh toán của đơn vị Mậu dịch quốc doanh vay. Nếu tài khoản thanh toán không có tiền, thì chuyển sang tài khoản “Nợ quá hạn”.

– Các đơn vị Mậu dịch quốc doanh vay tiền của Ngân hàng quốc gia Việt nam phải chấp hành đúng kỷ luật trả nợ và báo cáo đã quy định.

1) Nếu đến hạn không trả nợ, mà không có lý do chính đáng Ngân hàng sẽ chủ động trích tài khoản thanh toán để thu về.

Nếu trong tài khoản thanh toán không đủ tiền để trả thì Ngân hàng chuyển sang tài khoản “Nợ quá hạn” và áp dụng lợi suất cao gấp rưỡi đối với số tiền quá hạn, trong thời gian quá hạn.

2) Nếu không gửi bảng cân đối tài sản hàng tháng, hàng năm, hoặc bảng tình hình tồn kho hàng hóa thực tế hàng tháng, hàng năm, nếu không gửi kế hoạch vay vốn theo đúng thời hạn đã quy định thì Ngân hàng tạm thời đình chỉ cho vay đến khi nhận được các tài liệu, giấy tờ nói trên. Khi đình chỉ tạm thời cho vay Ngân hàng báo trước cho đơn vị vay tiền và cấp trên của đơn vị đó biết.

 – Từ ngày ban hành, tất cả các quy định về cho vay Mậu dịch quốc doanh trước đây trái với thể lệ và biện pháp này đều bãi bỏ.