Đáp án đúng là: D

Cảm ứng ở thực vật là sự thu nhận và trả lời đối với các kích thích từ môi trường của các cơ quan trên cơ thể thực vật.

Đáp án đúng là: B

Trong quá trình cảm ứng ở thực vật, thông tin được truyền từ bộ phận tiếp nhận đến bộ phận xử lí dưới dạng các dòng electron hoặc các chất hoá học.

Đáp án đúng là: A

Hướng sáng là sự vận động của thân (cành) cây hướng về phía có ánh sáng. Nhờ có tính hướng sáng dương của ngọn, cây có thể thu nhận ánh sáng cho quá trình quang hợp.

Đáp án đúng là: C

Hướng trọng lực là sự vận động của cây dưới tác động của trọng lực. Trong đó, rễ sinh trưởng theo chiều trọng lực còn thân sinh trưởng theo hướng ngược chiều trọng lực.

Đáp án đúng là: A

Hướng tiếp xúc là phản ứng sinh trưởng của cây đối với sự tiếp xúc (tác động cơ học). Ví dụ: Các loài cây dây leo (nho, trầu bà, bầu bí,…) có thân hoặc tua cuốn để quấn quanh giá thể (cọc, hàng rào, giàn,…).

Đáp án đúng là: D

Vận động cảm ứng là hình thức phản ứng của các cơ quan thực vật (thường là lá, cánh hoa) đối với tác nhân kích thích không định hướng. Vận động cảm ứng không phụ thuộc vào hướng của tác nhân kích thích mà phụ thuộc vào cấu trúc hình dẹp của các cơ quan.

Đáp án đúng là: C

Các phát biểu đúng là: (2), (3), (4).

(1) Sai. Vận động cảm ứng được chia thành hai loại là ứng động sinh trưởng và ứng động không sinh trưởng.

Đáp án đúng là: B

Ứng động không sinh trưởng là sự vận động của các cơ quan không liên quan đến sự phân chia và lớn lên của tế bào, mà do sự thay đổi độ trương nước của tế bào → Trong các ví dụ trên, ví dụ thuộc kiểu ứng động không sinh trưởng là: (2), (3).

(1) Sai. Hiện tượng “thức và ngủ” của lá cây họ Đậu theo đồng hồ sinh học là hình thức ứng động sinh trưởng.

(4) Sai. Các loài cây như trầu bà, bầu, bí,... có thân quấn quanh giá thể là hình thức hướng động (hướng tiếp xúc).

Đáp án đúng là: A

(1) Đúng. Hướng sáng dương của thân và cành giúp cây nhận được đủ ánh sáng để quang hợp.

(2) Đúng. Hướng sáng âm và hướng trọng lực dương đảm bảo cho rễ mọc trong đất, hút nước và các chất dinh dưỡng.

(3) Đúng. Hướng hoá và hướng nước đảm bảo cho rễ cây sinh trưởng tới nguồn nước và phân bón để lấy nước và các chất dinh dưỡng.

(4) Đúng. Vận động cảm ứng là hình thức phản ứng của các cơ quan thực vật đối với các tác nhân kích thích không định hướng. Do đó, vận động cảm ứng giúp thực vật thích nghi đa dạng với sự biến đổi của môi trường, đảm bảo cho thực vật tồn tại và phát triển.

Đáp án đúng là: D

Bông tẩm auxin được đặt ở bên trái của thân cây → Phía thân bên trái có hàm lượng auxin cao → Tốc độ dãn dài của các tế bào ở phía thân bên trái nhanh hơn → Thân cây cong về phía bên phải.

a) Sai. Hình 15.1 mô tả tính hướng tiếp xúc của thân cây với giả thể.

b) Đúng. Người ta có thể ứng dụng hình thức cảm ứng hướng tiếp xúc để làm giàn khi trồng bầu, bí,…

c) Sai. Tính hướng tiếp xúc do sự sinh trưởng dãn dài của các tế bào của thân, phía không tiếp xúc với giá thể dãn dài nhanh hơn.

d) Sai. Hướng tiếp xúc ở hình 15.1 là do thân cây quấn quanh giá thể.

e) Đúng. Tính hướng tiếp xúc là do sự sinh trưởng không đều của các tế bào ở hai phía đối diện của thân cây.

Hình 15.2 mô tả tính hướng sáng ở thực vật.

Cơ quan thực hiện cảm ứng là thân do thân có tính hướng sáng dương.

Cơ chế: Do sự tác động của ánh sáng đã làm phân bố không đều hàm lượng auxin trong thân cây, phía được chiếu sáng có ít auxin hơn nên các tế bào sinh trưởng chậm hơn so với phía đối diện (không được chiếu sáng) có hàm lượng auxin cao hơn. Sự sinh trưởng nhanh của các tế bào ở phía không được chiếu sáng dẫn đến thân cây uốn cong về phía có ánh sáng.

Khi cây được gắn vào máy hồi chuyển thì thân và rễ không phản ứng với tác động của trọng lực → thân và rễ vẫn sinh trưởng theo chiều ngang, do lực quay của máy hồi chuyển đã triệt tiêu tác động của trọng lực từ mọi phía.

- Quá trình vận động hướng động xảy ra chậm vì liên quan đến sự phân bố lại hàm lượng các hormone (như auxin), sự sinh trưởng của các tế bào ở hai phía đối diện của cơ quan.

- Quá trình vận động cảm ứng xảy ra nhanh vì liên quan đến đồng hồ sinh học, đến sức trương nước của tế bào ở các miền chuyên hoá của cơ quan.

Ví dụ chứng minh quá trình hô hấp có vai trò trong cơ chế cảm ứng ở thực vật: Khi cây bị stress (nóng, hạn, mặn,...), trong cây sẽ tăng cường tổng hợp abscisic acid thúc đẩy bơm ion vận chuyển chủ động K⁺ ra khỏi tế bào hình hạt đậu (cần ATP); tế bào mất sức trương nước làm khí khổng đóng, hạn chế sự mất nước. Quá trình hô hấp sản sinh ATP cung cấp cho các hoạt động sống của cơ thể, trong đó có hoạt động đóng, mở khí khổng.

- Thí nghiệm 1: Lá cây trinh nữ sẽ không khép lại. Giải thích: Khi bị va chạm, các tế bào thể gối ở cuống lá và gốc lá chét giảm sức trương do sự di chuyển của ion K⁺ đi ra khỏi không bào làm giảm áp suất thẩm thấu → tế bào mất nước. Thuốc X có tác dụng ức chế hoạt động của kênh K⁺ → K⁺ không ra khỏi tế bào → không gây hiện tượng khép lá.

- Thí nghiệm 2: Tốc độ thoát hơi nước tăng. Giải thích: Khi có ánh nắng gắt, nhiệt độ tăng khí khổng đóng để tránh mất nước. Thuốc X ức chế hoạt động của bơm K⁺ trên màng tế bào hình hạt đậu → K⁺ không được vận chuyển ra khỏi tế bào hạt đậu → khí khổng vẫn mở.

Khi bị va chạm, lá cây trinh nữ sẽ khép lại nhằm tự vệ để tránh bị tổn thương. Nguyên nhân là do tác động bên ngoài làm cho thể gối ở cuống lá và gốc lá chét giảm sức trương, các tế bào bị mất nước và co nguyên sinh làm lá khép lại.

Một số ứng dụng của cảm ứng ở thực vật trong thực tiễn: Tưới nước thường xuyên, giữ ẩm cho đất; trồng xen canh nhiều loại cây trồng; làm giàn, cọc khi trồng các cây thân leo; sử dụng các biện pháp bảo quản lạnh, khô, tránh ánh sáng,... để kéo dài thời gian ngủ của hạt;...

Ứng động nở hoa ở bồ công anh thuộc kiểu ứng động sinh trưởng.

Yếu tố tác động là ánh sáng. Cơ chế: Ánh sáng đã ảnh hưởng đến sự phân bố hormone ở mặt trên và mặt dưới của hoa → tốc độ sinh trưởng của các tế bào ở mặt trên và mặt dưới của hoa khác nhau → hoa nở hoặc khép. Khi có ánh sáng, mặt trên cụm hoa sinh trưởng nhanh hơn so với mặt dưới → hoa nở. Khi trong tối, mặt dưới cụm hoa sinh trưởng nhanh hơn so với mặt trên → hoa khép lại.