- Nhịp điệu dòng thơ đều đặn với sự nối tiếp của những dòng thơ năm chữ; âm điệu của bài thơ khi trầm khi bổng với sự đắp đổi luân phiên thanh bằng và thanh trắc của những chữ cuối dòng thơ.

- Nhịp điệu, âm điệu của bài thơ gợi lên từ các yếu tố:

+ Khổ thơ năm chữ: Các dòng thơ đều năm chữ tiếp nối nhau.

+ Thanh điệu của chữ cuối dòng thơ: Cứ một dòng thơ chữ cuối vần bằng lại đan xen dòng thơ chữ cuối vần trắc, cứ thế tiếp nối suốt bài thơ:

Dữ dội và dịu êm

Ồn ào và lặng lẽ

Sông không hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể

……

- Nhịp điệu, âm điệu của bài thơ gợi lên nhịp điệu, âm điệu và hình tượng sóng:

+ Những dòng thơ năm chữ như những con sóng với những bước sóng đều đặn

tiếp nối nhau.

- Sự đan xen chữ cuối dòng thơ mang thanh bằng với chữ cuối dòng thơ mang thanh trắc tiếp nối nhau làm cho âm điệu những dòng thơ năm tiếng khí giáng (thanh bằng) khi thăng (thanh trắc), khi trầm (thanh bằng) khí bổng (thanh trắc) nhịp nhàng như những đợt sóng vỗ suốt chiều dài bài thơ.

- Sự đan xen thanh bằng và thanh trắc: chữ cuối dòng thơ trên thanh bằng, chữ cuối dòng thơ dưới thanh trắc đan xen tiếp nối nhau tạo hình ảnh những con sóng nhấp nhô. Dòng thơ này vừa lướt qua, dòng thơ khác đã xuất hiện, tựa như con sóng này vừa lịm xuống, con sóng khác đã trào lên.

- Trong bài thơ Sóng có sự tương đồng, hoà hợp giữa hai hình tượng sóng và em. Sóng là sự hoá thân của em và ngược lại mỗi trạng thái tâm hồn em lại phù hợp với một trạng thái của sóng.

- Biện pháp tu từ ẩn dụ, mang ý nghĩa biểu tượng được sử dụng trong toàn bài:

+ Lớp nghĩa tả thực: Hình tượng sóng được diễn tả chân thực, sinh động với những trạng thái phong phú, đa dạng: khi dữ dội, lúc dịu êm; khi ồn ào, lúc lặng lẽ; sóng vỗ bờ ngày đêm, con sóng hướng tới bờ,...

+ Lớp nghĩa ẩn dụ, biểu tượng: Mọi tính chất của sóng đều được quy chiếu về vẻ đẹp phẩm chất tâm hồn người phụ nữ, hướng tới cắt nghĩa bản chất tình yêu, tạo nên cấu trúc song hành giữa sóng và em.

Hình tượng sóng gợi lên sự phong phú trong tâm hồn người phụ nữ đang yêu: vừa đắm say vừa tỉnh táo; vừa dè dặt vừa cuồng nhiệt; vừa âu lo vừa tin tưởng.

Hình tượng sóng thể hiện vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu: mạnh dạn, chủ động, khát khao mãnh liệt nhưng vẫn giàu nữ tính, dịu dàng, đằm thắm yêu thương, thuỷ chung, trong sáng.

- Tìm đọc một số bài ca dao nói về thân phận người phụ nữ trong xã hội xưa, chú ý những hình tượng nói về người phụ nữ, qua đó thấy được vị thế của họ trong tình yêu. Người phụ nữ thường ở vị thế bị động; tấm lụa đào phụ thuộc vào người mua, hạt mưa may rủi, mảnh cau khô phụ thuộc vào sở thích của người đời,...

Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai

Thân em như hạt mưa sa

Hạt vào đài cát, hạt ra rãnh cày

Thân em như mảnh cau khô

Người thanh tham mỏng, người thô tham dày

……

- Tìm hiểu mối tương quan giữa hình tượng sóng với bờ, hình tượng sóng với hình tượng người phụ nữ:

+ Trong mối tương quan giữa sóng và bờ thì sóng ở vị thế chủ động còn bờ ở vị thế tĩnh tại, chờ đợi, thuỷ chung.

+ Hình tượng sóng là hình tượng ẩn dụ để nói về hình tượng người phụ nữ.

+ Người phụ nữ ở vị thế chủ động trong tình yêu. Nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự thay đổi vị thế của người phụ nữ: Người phụ nữ xưa không làm chủ số phận nên tình yêu bị lệ thuộc, còn người phụ nữ thời đại mới ở vị thế chủ động trong tình yêu bởi họ đã làm chủ cuộc đời.

Vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu qua bài thơ Sóng là sự kết hợp hài hoà giữa vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ truyền thống và vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ thời đại mới.

- Vẻ đẹp truyền thống:

+ Chân thành, bình dị,

+ Dịu dàng, giàu nữ tính;

+ Thuỷ chung, trong sáng.

- Vẻ đẹp mới, mang dấu ấn thời đại

+ Mạnh dạn, chủ động bày tỏ những rung động rạo rực, những khát khao trong tình yêu.

+ Khao khát sống hết mình, hoá thân trong tình yêu, bất tử hoá tình yêu.

- Tâm hồn người phụ nữ đang yêu mang vẻ đẹp mới mẻ, hiện đại nhưng đồng thời là vẻ đẹp mang tính truyền thống, có gốc rễ trong tâm thức dân tộc.

a) Một số bài thơ viết về biển để nói về tình yêu: Biển (Xuân Diệu), Biển (Lâm Thị Mỹ Dạ), Biển tình (Hiền Nhật Phương), Đôi mắt biển (Hoàng Minh Nhật),... Bài Biển của Xuân Diệu là bài thơ rất nổi tiếng về tình yêu:

BIỂN

Anh không xứng là biển xanh

Nhưng anh muốn em là bờ cát trắng

Bờ cát dài phẳng lặng

Soi ánh nắng pha lê...

Bờ đẹp đẽ cát vàng

Thoai thoải hàng thông đứng

Như lặng lẽ mơ màng

Suốt ngàn năm bên sóng...

Anh xin làm sóng biếc

Hôn mãi cát vàng em

Hôn thật khẽ, thật êm

Hôn êm đềm mãi mãi

Đã hôn rồi, hôn lại

Cho đến mãi muôn đời

Đến tan cả đất trời

Anh mới thôi dào dạt...

Cũng có khi ào ạt

Như nghiền nát bờ em

Là lúc triều yêu mến

Ngập bến của ngày đêm

Anh không xứng là biển xanh

Nhưng cũng xin làm bể biếc

Để hát mãi bên gành

Một tình chung không hết

Để những khi bọt tung trắng xoá

Và gió về bay toả nơi nơi

Như hôn mãi ngàn năm không thoả

Bởi yêu bờ lắm lắm, em ơi!

(4-4-1962)

b) Những sáng tạo đặc sắc của nhà thơ Xuân Quỳnh ở bài thơ Sóng:

- Hai hình tượng trung tâm của bài thơ có tương quan, tương đồng với nhau là sóng và em. Tác giả dùng hình tượng sóng để nói về em.

- Hình tượng sóng phong phú, đa dạng thể hiện sự phong phú của tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu.

- Hình tượng sóng để nói về em, hình tượng bờ để nói về anh, thể hiện sự mạnh bạo và vị thế chủ động của người phụ nữ trong tình yêu. Tuy mạnh bạo và khát khao mãnh liệt trong tình yêu nhưng người phụ nữ vẫn rất dịu dàng, đằm thắm yêu thương. Bài Sóng là tiếng nói của một tình yêu nữ tính. Ở bài Biển của Xuân Diệu, hình tượng sóng nói về người con trai, hình tượng bờ nói về người con gái để diễn tả sự mạnh mẽ, cuồng nhiệt của một tình yêu nam tính.