* Sự thành lập

- Cuối thế kỉ XIV, nhà Trần suy yếu.

- Năm 1400, Hồ Quý Ly phế truất vua Trần và lên ngôi vua lập ra nhà Hồ, đổi tên nước thành Đại Ngu.

=> nhà Hồ được thành lập.

* Nội dung chủ yếu trong cải cách của Hồ Quý Ly

-Về chính trị:

+ Cải tổ bộ máy chính quyền.

+ Đổi tên các đơn vị hành chính.

+ Tăng cường kiểm tra, giám sát quan lại.

+ Hạn chế quyền lực của quý tộc nhà Trần.

-Về kinh tế :

+ Phát hành tiền giấy.

+ Ban hành chính sách hạn điền.

+ Quy định thuế ruộng; thống nhất các đơn vị đo lường.

 - Về xã hội:

+ Thực hiện chính cách hạn nô.

+ Bắt nhà giàu bán thóc cho dân, tổ chức khám chữa bệnh cho dân.

 -Về văn hóa giáo dục:

+ Dịch sách chữ hán chữ nôm.

+ Sửa đổi qui chế thi cử học tập .

+ Đề cao Nho giáo, hạn chế ảnh hưởng của Phật giáo và Đạo giáo.

- Về quốc phòng: chế tạo nhiều loại súng mới, phòng thủ nơi hiểm yếu, xây thành kiên cố.

* Nguyên nhân thất bại của cuộc kháng chiến

 – Đường lối chống giặc sai lầm của nhà Hồ, đã không dựa vào nhân dân để chống giặc mà chỉ chiến đấu đơn độc.

- Hạn chế trong các chính sách cải cách của Hồ Quý Ly làm cho đông đảo quần chúng nhân dân thiếu tin tưởng nên họ không ủng hộ nhà Hồ trong cuộc kháng chiến chống quân Minh.

* Yêu cầu số 1: Sự thành lập nhà Hồ:

+ Từ nửa sau thế kỉ XIV, nhà Trần khủng hoảng, suy yếu, không chăm lo phát triển kinh tế nên mất mùa xảy ra thường xuyên. Khởi nghĩa nông dân bùng nổ khắp nơi.

+ Trong bối cảnh đó, Hồ Quý Ly - một trí thức và là quý tộc có thế lực đã dần thao túng triều đình nhà Trần.

+ Năm 1397, Hồ Quý Ly ép vua Trần chuyển kinh đô vào Tây Đô (Thanh Hóa). Tới năm 1400, Hồ Quý Ly phế truất vua Trần Thiếu Đế và lên làm vua lập ra nhà Hồ, đổi quốc hiệu thành Đại Ngu.

* Yêu cầu só 2: Ý nghĩa việc đổi quốc hiệu, kinh đô:

- Nguyên nhân Hồ Quý Ly dời kinh đô về Tây Đô:

+ Hồ Quý Ly cho rằng: vào cuối thời Trần, Đại Việt không còn là thời " thịnh trị" mà thực sự bước vào thời kì “loạn lạc". Cái "loạn" thể hiện ở mục ruỗng của nhà Trần và ở nguy cơ xâm lược của kẻ thù kể cả phía Bắc (nhà Minh) và phía Nam (Chăm-pa). Mặt khác, Thăng Long là vùng đất gắn liền với quý tộc nhà Trần trong suốt gần 2 thế kỉ, do đó: Hồ Quý Ly muốn dời Kinh đô tới vùng đất mới, vừa để hạn chế thế lực của quý tộc Trần; vừa tạo thế phòng thủ đất nước trước nguy cơ ngoại xâm.

+ Trong khi đó, Tây Đô (Thanh Hóa) là một vùng đất bằng phẳng rộng rãi, lắm sông nhiều núi vây bọc, địa thế hiểm nhưng vẫn tiện đường thủy - bộ thông thương ra Bắc vào Nam.

=> Như vậy, việc dời đô từ Thăng Long về Tây Đô là một sự cân nhắc, tính toán rất sâu sắc của Hồ Quý Ly trong bối cảnh Đại Việt cuối thế kỉ XIV.

- Hồ Quý Ly đổi tên Quốc hiệu thành Đại Ngu, thể hiện ước vọng của ông về sự an vui, bình yên rộng lớn trên khắp cõi giang sơn.

Nội dung chủ yếu trong cải cách của Hồ Quý Ly

-Về chính trị:

+ Cải tổ bộ máy chính quyền.

+ Đổi tên các đơn vị hành chính.

+ Tăng cường kiểm tra, giám sát quan lại.

+ Hạn chế quyền lực của quý tộc nhà Trần, chiêu dụ những người ngoài họ Trần nhưng có học vấn, tài năng.

- Về kinh tế :

+ Phát hành tiền giấy thay cho tiền đồng.

+ Ban hành chính sách hạn điền (hạn chế sở hữu ruộng đất quy mô lớn).

+ Quy định thuế ruộng, thuế đinh; thống nhất các đơn vị đo lường.

 - Về xã hội:

+ Thực hiện chính cách hạn nô (hạn chế sở hữu nô tì).

+ Tăng cường kiểm soát hộ tịch.

+ Những năm đói kém, bắt nhà giàu bán thóc cho dân, tổ chức khám chữa bệnh cho người dân.

 - Về văn hóa giáo dục:

+ Dịch sách chữ hán chữ nôm.

+ Sửa đổi qui chế thi cử học tập.

+ Đề cao Nho giáo, hạn chế ảnh hưởng của Phật giáo và Đạo giáo.

- Về quốc phòng: chế tạo nhiều loại vũ khí mới (súng thần cơ, thuyền chiến…), phòng thủ nơi hiểm yếu, xây thành kiên cố (thành Tây Đô, thành Đa Bang…).

Tác động của cải cách do Hồ Quý Ly thực hiện

- Tích cực:

+ Giải phóng sức lao động của nô tì.

+ Giảm bớt tình trạng bất bình đẳng trong xã hội.

+ Quyền lực của chính quyền trung ương được củng cố, làm suy yếu thế lực họ Trần.

+ Xây dựng nền văn hóa, giáo dục mang đậm tính dân tộc.

- Hạn chế: gây bất mãn trong một bộ phận xã hội; gây ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng đoàn kết toàn dân của nhà Hồ.

Những nét chính của cuộc kháng chiến chống quân Minh nhà Hồ

- Tháng 11/1406, nhà Minh huy động 20 vạn quân tiến vào xâm lược Đại Ngu.

- Quân nhà Hồ lui từ Lạng Sơn về cố thủ thành Đa Bang (Ba Vì, Hà Nội ngày nay).

- Tháng 1/1407, quân Minh lần lượt chiếm thành Đa Bang, Đông Đô. Quân nhà Hồ rút về thành Tây Đô (Thanh Hóa).

- Tháng 4/1407, quân Minh tấn công Tây Đô,  Hồ Quý Ly chạy vào Hà Tĩnh; sau đó bị bắt vào tháng 6/1407.

=> Cuộc kháng chiến chống quân Minh của nhà Hồ thất bại.

- Nguyên nhân thất bại:

+ Nhà Hồ không có đường lối kháng chiến đúng đắn, chủ yếu dựa vào thành lũy, nặng về phòng ngự bị động rồi rút lui cố thủ.

+ Không tập hợp được đông đảo nhân dân tham gia kháng chiến (do một bộ phận nhân dân bất mãn với hành động phế truất vua Trần và những chính sách cải cách của Hồ Quý Ly).

- Năm 1400, Hồ Quý Ly phế truất vua Trần và lên ngôi vua lập ra nhà Hồ, đổi tên nước thành Đại Ngu => nhà Hồ được thành lập.

- Trước và sau khi lên ngôi, Hồ Quý Ly thực hiện nhiều cải cách trên một số lĩnh vực. Những chính sách cải cách này đưa đến những chuyển biến tích cực trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, do còn nhiều hạn chế nên cuộc cải cách đã ảnh hưởng đến khả năng đoàn kết toàn dân của nhà Hồ.

- Trong những năm 1406 – 1407, nhà Hồ tiến hành cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược nhưng thất bại.

- Suy nghĩ về việc tành lập nhà Hồ: Sự ra đời của nhà Hồ là tất yếu và phù hợp với quy luật phát triển của lịch sử vì: triều đại nhà Trần ở cuối thế kỉ XIV đã suy yếu, khủng hoảng; không đủ sức lãnh đạo đất nước

- Suy nghĩ về Hồ Quý Ly:

+ Hồ Quý Ly là một nhà yêu nước có tài năng, có hoài bão, tiến bộ, là một trong những nhà cải cách nổi tiếng trong lịch sử nước Việt Nam thời phong kiến.

+ Tuy nhiên những cải cách của Hồ Quý Ly còn nhiều hạn chế nên đã ảnh hưởng đến khả năng đoàn kết toàn dân của nhà Hồ.

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo

- Bài học kinh nghiệm từ sự thất bại của nhà Hồ:

+ Chú trọng phát huy tinh thần đoàn kết toàn dân trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

+ Có đường lối đúng đắn, phù hợp với thực tiễn trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo