Phương pháp: Vận dụng kiến thức đã học về phương thức biểu đạt. 

Cách giải: 

Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận. 

Phương pháp: Đọc, tìm ý. 

Cách giải: 

Theo tác giả: Tự trọng nghĩa là biết coi trọng mình nhưng không phải theo nghĩa vị kỷ (chỉ biết đến những  danh lợi của bản thân mình) mà là coi trọng phẩm giá/đạo đức của mình. 

Phương pháp: Phân tích, lý giải, tổng hợp. 

Cách giải: 

Điều đáng sợ nhất đối với một người tự trọng là sự giày vò bản thân khi làm những chuyện đi ngược lại với  lương tri của mình bởi lẽ người có tự trọng là người luôn coi trọng giá trị đạo đức, phẩm giá của chính bản  thân mình. Đối với họ tòa án lương tâm là điều đáng sợ nhất. 

Phương pháp: Phân tích, lý giải, tổng hợp. 

Cách giải: 

Học sinh tự trình bày theo quan điểm cá nhân, có lý giải phù hợp: 

- Để hoàn thiện con người phẩm giá, con người lương tri của bản thân chúng ta có thể:

+ Đặt ra những quy chuẩn đạo đức và tuân theo những quy chuẩn đạo đức đã được đặt ra.

+ Học tập trau dồi thêm kiến thức để ngày một hoàn thiện. 

+ Không cho phép bản thân làm điều trái với lương tâm, đạo đức. 

….. 

Phương pháp: Vận dụng kiến thức đã học về cách làm một đoạn nghị luận xã hội.

Cách giải: 

* Giới thiệu vấn đề nghị luận: Thái độ biết xấu hổ của con người. 

* Bàn luận 

- Người biết xấu hổ là người tự ý thức được về chính bản thân mình. Tự suy ngẫm về những thứ được mất của  bản thân mình trong cuộc sống. Giúp bản thân tự tin hơn trong cuộc sống và công việc, có thêm động lực để vươn đến tương lai.

- Người biết xấu hổ là người biết đánh giá năng lực của chính mình. Biết bản thân mình như thế nào, để tự điều chỉnh cho phù hợp cho công việc, sinh hoạt, học tập. 

- Tự xấu hổ với những hành vi sai trái của mình, từ đó nhận ra được khuyết điểm, lỗi lầm của bản thân để sửa  đổi là một điều vô cùng tốt. Việc tự xấu hổ về bản thân là một điều đáng quý mà trong xã hội hiện đại đang  không ngừng bị phai nhạt. 

- Biết xấu hổ ngưởi ta sẽ dễ biết cảm thông chia sẻ hơn, sống có lương tâm hơn, biết nghĩ cho người khác hơn.  Biết xấu hổ là một trong những biểu hiện tốt thể hiện một con người có lòng tự trọng, có nhận thức đúng đắn  về phẩm giá con người. 

- Tuy nhiên, không nên để sự xấu hổ trở thành mặc cảm để rồi tự mình càng tạo ra khoảng cách xa hơn với  mọi người. Biết xấu hổ nhưng rồi cũng chỉ để đấy thì sự xấu hổ lại trở thành ý nghĩa tiêu cực.

* Liên hệ và tổng kết vấn đề. 

Phương pháp:  

- Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng). 

- Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học.

Cách giải: 

Yêu cầu hình thức: 

- Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản.

- Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không  mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp. 

Yêu cầu nội dung: 

I. Giới thiệu chung 

- Nguyễn Khoa Điềm là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Thơ ông chứa đựng sự suy tư và  dậm chất triết lí. 

- Bài thơ Đất Nước được trích từ trường ca Mặt đường khát vọng. Đây là một trong nhũng thi phẩm tiêu biểu  của nhà thơ với tư tưởng bào trùm tác phẩm: “Đất Nước của nhân dân”. 

- Khái quát vấn đề: Cảm nhận về đoạn thơ. Từ đó bình luận về thông điệp mà tác giả gửi gắm trong đoạn trích. II. Phân tích 

1. Cảm nhận đoạn trích. 

Trong anh và em hôm nay 

Đều có 1 phần Đất Nước. 

- Lâu nay, trong suy nghĩ của nhiều người, Đất nước, quê hương, tổ quốc, dân tộc... luôn là những khái niệm  trừu tượng.Với Nguyễn Khoa Điềm, đất nước trong mỗi một con người, đất nước trong ta: Trong anh và em ... Đất nước trong chúng ta hài hoà nồng thắm... Hay nói cách khác, đất nước không chỉ là không gian địa lý,  thời gian lịch sử, chiều sâu văn hoá, tồn tại bên ngoài, đất nước còn là một phần trong anh, trong em, trong tất  cả chúng ta. Chính chúng ta – là một phần làm nên Đất nước. 

Khi hai đứa cầm tay 

Đất Nước hài hòa nồng thắm 

Khi chúng ta cầm tay mọi người 

Đất Nước vẹn tròn to lớn. 

- Nói rõ ràng ra, đó là mối quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng, giữa mỗi một con người với Đất nước. Điều  đó càng khẳng định thêm, sống trong Đất nước, chính là một phần Đất nước, do đó, mỗi cá nhân không thể chỉ biết ích kỷ sống cho riêng mình. 

Em ơi em  

Đất Nước là máu xương của mình 

- “Đất Nước là máu xương của mình”: Máu xương là sự sống. Đất nước là máu xương có nghĩa là Đất nước tồn tại nhuư một sự sống và để có sự sống ấy hẳn phải có rất nhiều hi sinh. Quả đúng như vậy, biết bao con người, bao thế hệ đã ngã xuống cho sự sống còn của Đất nước. 

Phải biết gắn bó và san sẻ 

Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở 

Làm nên Đất Nước muôn đời. 

- Đất nước là điều thiêng liêng mà giản dị, vì thế mỗi một con người phải biết gắn bó và san sẻ. Gắn bó là yêu thương, là kết nối. Từ sự gắn bó ấy mới có thể san sẻ. San sẻ niềm vui, nỗi buồn, san sẻ cho nhau từng công việc, trách nhiệm, từ nhỏ đến lớn lao. 

- Đất nước vĩ đại nhưng đất nước là một thực thể sống. Thực thể ấy không phải là sự tập hợp của những cá nhân rời rạc mà là một cộng đồng. Hoá thân cũng có nghĩa là dâng hiến. Thời chiến, dâng hiến là quyết tử cho tổ quốc quyết sinh. Thời bình, người ta dâng hiến sức lực, mồ hôi để đất nước thịnh cường, vẻ vang, và thêm giàu đẹp. 

2. Thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm. 

- Khi nói đến Đất Nước chúng ta thường nghĩ tới những thứ lớn lao, mang tính chính trị. Thế nhưng trong suy  tưởng của Nguyễn Khoa Điềm, đất nước được nhìn ở rất nhiều góc độ gần gũi với con người.

+ Đất nước trong suy tưởng của Nguyễn Khoa Điềm là sự thống nhất riêng chung, là sự hòa hợp của mỗi cá  thể. Trong chính mỗi con người, cá thể chính là một phần của đất nước. 

+ Đất nước trong suy tưởng của Nguyễn Khoa Điềm chính là máu xương, sự sống của mỗi con người sống  trong đất nước; từ đó gợi lên trách nhiệm của mỗi công dân với Đất nước. 

+ Đất nước của nhân dân, do nhân dân dùng xương máu của mình gây dựng nên. 

III. Kết luận 

- Khái quát lại vấn đề. 

- Giá trị nội dung, nghệ thuật.