Phương pháp: Vận dụng kiến thức đã học về các phương thức biểu đạt. 

Cách giải:  Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm. 

Phương pháp: Đọc, tìm ý. 

Cách giải: 

    Trong đoạn thơ thứ nhất, tác giả đã hoài niệm, tìm kiếm hình ảnh: những căn nhà (hoặc những căn nhà bồng  bế tuổi thơ tôi), những vách cột tay tôi men lẫm chẫm. 

Phương pháp: Phân tích, lý giải, tổng hợp. 

Cách giải: 

    Mối quan hệ giữa quá khứ và hiện tại:  

    - Quá khứ là nền móng tạo nên những giá trị của hiện tại. Sự phát triển của hiện tại mang dấu ấn từ quá khứ.

    - Không thể tách quá khứ khỏi hiện tại, cần trân trọng những giá trị được tạo dựng từ những nền móng trong  quá khứ. 

Phương pháp: Phân tích, lý giải, tổng hợp. 

Cách giải: 

Học sinh có thể trình bày theo quan điểm của mình, có lý giải. 

Gợi ý: 

    - Thông điệp từ hai câu thơ những căn nhà tự nguyện chìm vào đất/ tạo dựng các tầng trời: thông điệp về sự tự nguyện cống hiến, hi sinh cho những giá trị chung/ thông điệp về vai trò của quá khứ với hiện tại, tương  lai… 

    - Suy nghĩ của bản thân. 

Phương pháp: Vận dụng kiến thức đã học về cách làm một đoạn nghị luận xã hội.

Cách giải: 

1. Giới thiệu vấn đề: 

    - Giới thiệu nhận định: Giá trị của những thay đổi mới mẻ trong cuộc sống. 

2. Giải quyết vấn đề3 

    - Những thay đổi mới mẻ trong cuộc sống là tiền đề cho sự phát triển của xã hội. Nó giúp cuộc sống văn minh  và hiện đại hơn. 

    - Những thay đổi mới mẻ trong cuộc sống mang đến cho con người những trải nghiệm mới trong môi trường  mới. Từ đó, tạo cảm hứng cho mỗi người thay đổi, hoàn thiện bản thân; duy trì sự tươi mới và cởi mở trong  tư duy, có những thành quả sáng tạo đóng góp tích cực cho xã hội  

3. Tổng kết vấn đề 

Phương pháp:  

    - Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng). 

    - Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học.

Cách giải: 

Yêu cầu hình thức: 

    - Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản. - Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không  mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp. 

Yêu cầu nội dung: 

I. Giới thiệu chung 

    - Nguyễn Tuân là nhà văn tiêu biểu cho nền văn học Việt Nam. Phong cách độc đáo, tài hoa và uyên bác.

    - Người lái đò sông Đà là tác phẩm được trích trong tập Tùy bút sông Đà là kết quả của chuyến đi thực tế của  tác giả lên vùng Tây Bắc. Tại đây ông đã phát hiện ra vẻ đẹp của thiên nhiên cùng chất vàng mười trong tâm  hồn của người dân nơi đây. 

    - Khái quát vấn đề: Cảm nhận vẻ đẹp của hình tượng Sông Đà trong đoạn trích từ đó, liên hệ với hình ảnh  Sông Đà ở quãng đá bờ sông dựng vách thành để rút ra nhận xét về cách cảm nhận thiên nhiên của nhà văn  Nguyễn Tuân. 

II. Phân tích 

1. Cảm nhận đoạn trích. 

Tác giả dùng điểm nhìn của một du khách hải hồ du ngoại trên sông nước. Từ đây tác giả cảm nhận được vẻ đẹp nên thơ, đa dạng, phong phú của Sông Đà - Đó là vẻ đẹp tĩnh lặng, yên ả, thanh bình như còn lưu lại dấu  tích của lịch sử cha ông.  

    + Cảnh ven sông ở đây lặng tờ. Hình như từ thời Lý, Trần, Lê cũng lặng tờ đến thế mà thôi. Lặng tờ là sự im  lặng tuyệt đối. Qua bao đời vẫn thế mà thôi.  

    + Vắng vẻ đến mức tịnh không một bóng người.  

    + Yên tĩnh đến mức tác giả thèm được giật mình bởi tiếng còi xe lửa của chuyến xe lửa đầu tiên đến với vùng  đất này. Yên tĩnh đến mức tiếng cá đập nước sông, quẫy vọt lên mặt sông trở thành âm thanh chủ đạo và đủ sức làm cho đàn hươu giật mình chạy vụt biến. Biện pháp nghệ thuật lấy động tả tĩnh nhấn mạnh vẻ đẹp im  lìm quãng hạ lưu này. 4 

- Vẻ đẹp tươi mới, tràn trề nhựa sống, như bắt đầu một mùa nảy lộc sinh sôi.  

    + Nương ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa.  

    + Cỏ gianh đồi núi đang ra nõn búp.  

    + Đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đậm sương đêm.  

=> Nếu cỏ gianh là sức sống tự nhiên thì nương ngô lại là sự sống có bàn tay của con người. Đây là hi vọng  của tác giả về sự phát triển của vùng kinh tế mới để chúng ta thoát khỏi sự khó khăn do chiến tranh gây ra. 

- Đó còn là vẻ đẹp hoang sơ, cổ kính.  

    + Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử, bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa. Tất cả tái hiện  Sông Đà ở khúc này như một cõi nguyên sơ nguyên vẹm chỉ tồn tại cái đẹp. Chi tiết con hươu thơ ngộ ngẩng  đầu nhung khỏi áng cỏ sương nhìn tôi không chớp mắt khi tôi đang lừ lừ trôi trên một mũi đò hỏi tôi bằng  tiếng nói riêng của con vật lành.  

=> Cảnh quá đẹp cho nên nó đã giúp Sông Đà trở thành cảm hứng cho thi ca bao đời. Vẻ đẹp ấy đã cùng với  sông Đà chảy qua không gian, thời gian, và đặc biệt là chảy qua cả những áng thơ ca bao đời, thơ Nguyễn  Quang Bích rồi Tản Đà… để trở thành bất tử. Trong cái nhìn của thi sĩ Tản Đà, Sông Đà đã trở thành “một  người tình nhân chưa quen biết”.  

2. Liên hệ với hình ảnh Sông Đà ở quãng đá bờ sông dựng vách thành để rút ra nhận xét về cách cảm  nhận thiên nhiên của nhà văn Nguyễn Tuân. 

    - Sông Đà hiện lên trong đoạn trích trên mang một vẻ đẹp trữ tình, hiền hòa trái ngược với con sông Đà hung  bạo ở đoạn đầu khi tác giả miêu tả sông đà ở quãng đá dựng vách thành. 

    - Thiên nhiên của Nguyễn Tuân được cảm nhận đa chiều. Ông không chỉ nhìn thấy vẻ đẹp hùng vĩ có phần  hung bạo của con sông Đà mà còn phát hiện ra vẻ đẹp trữ tình thơ mộng của nó. Điều đặc biệt là ở mỗi vẻ đẹp, Nguyễn Tuân đều có cảm nhận rất tinh tế, độc đáo khiến người đọc luôn thấy được cái đẹp của thiên  nhiên nơi đây. 

    - Bằng ngôn từ độc đáo, sự hiểu biết uyên bác, Nguyễn Tuân đã tìm kiếm và phát hiện những vẻ đẹp kì diệu  của tạo hóa. 

III. Kết luận 

    - Khái quát lại vấn đề. 

    - Giá trị nội dung, nghệ thuật.