Chuyên đề Hóa 11 Bài 2 (Chân trời sáng tạo): Phân bón vô cơ

Hình

Phân bón

Thành phần chính

Nguyên tố dinh dưỡng chính cung cấp

Hình 2.1

Phân urea

(NH₂)₂CO

N

Phân đạm nitrate

NaNO₃, Ca(NO₃)₂ …

N

Phân potassium sulfate

K₂SO₄

K

Superphosphate đơn

Ca(H₂PO₄)₂; CaSO₄

P

Superphosphate kép

Ca(H₂PO₄)₂

P

Phân lân nung chảy

Ca₃(PO₄)₂, CaSiO₃; Mg₃(PO₄)₂, MgSiO₃.

P

Hình 2.2

Calcium carbonate

CaCO₃

Ca

Magnesium sulfate

MgSO₄

Mg

Tiêu chí phân loại

Phân loại, ví dụ

Số lượng nguyên tố dinh dưỡng cơ bản

- Phân bón đơn: chứa một loại nguyên tố dinh dưỡng cơ bản (N, P, K) như phân đạm, lân, kali.

- Phân bón hỗn hợp hoặc phức hợp: chứa nhiều loại nguyên tố dinh dưỡng cơ bản.

+ Phân hỗn hợp (hỗn hợp các loại phân trộn với nhau), ví dụ phân NPK là hỗn hợp (NH₄)₂HPO₄ và KNO₃.

+ Phân phức hợp (các nguyên tố dinh dưỡng kết hợp với nhau về mặt hoá học) như phân ammophos (NH₄)₂HPO₄ …

Hàm lượng của nguyên tố dinh dưỡng trong thực vật

- Phân bón đa lượng: chứa các nguyên tố mà cây trồng cần với lượng lớn như đạm, lân, kali.

- Phân bón trung lượng: chứa các nguyên tố dinh dưỡng mà cây trồng cần với lượng vừa phải như calcium, magnesium, sulfur.

- Phân bón vi lượng: chứa các nguyên tố dinh dưỡng mà cây trồng cần với lượng nhỏ như boron, zinc, iron, manganese…

Nguyên tố bị thiếu

Dấu hiệu

Hình ảnh minh hoạ

Nguyên tố đa lượng

N

- Cây sinh trưởng kém, kích thước lá bị nhỏ, đẻ nhánh và phân cành kém.

- Lá có màu xanh nhạt.

- Nếu nặng lá chuyển vàng, lá cháy dần và rụng sớm.

P

- Quá trình phát triển và sinh trưởng chậm lại.

- Thời gian quả chín kéo dài, lá nhanh già.

- Lá nhỏ, bản lá hẹp, có xu hướng dựng đứng.

- Lá chuyển sang màu đỏ tía.

K

- Bìa lá và đầu lá cháy vàng.

- Bị nặng cả lá sẽ xuất hiện đốm vàng hoặc bạc, bìa lá bị hủy hoại và lá có biểu hiện như bị rách.

Nguyên tố trung lượng

Ca

- Lá non bị biến dạng và có màu xanh sẫm không bình thường.

- Thiếu nặng cành non bị chết; lá có hình đài hoa và xoăn; quả bị nứt, vị đắng, trái không bảo quản được lâu.

Mg

- Lá vàng ở phần thịt giữa các gân lá, gần cuống lá có1 phần màu xanh hình chữ V ngược.

- Thiếu magnesium trầm trọng, toàn bộ lá bị vàng, có thể rụng sớm, quả nhỏ và ít ngọt.

S

- Cây sinh trưởng kém, còi cọc, lá có màu vàng tái.

- Triệu trứng khá giống thiếu đạm, tuy nhiên thiếu sulfur sẽ xảy ra ở các lá non trước.

Nguyên tố vi lượng

Mn

- Gân lá và phần thịt gần gân lá có màu xanh đậm, thịt lá màu xanh nhạt hơn, sau chuyển màu vàng.

Zn

- Lá vàng gân xanh, thân, cành không phát triển, trái nhỏ, chất lượng kém.

Fe

- Lá non có đốm xanh vàng và gân lá màu xanh.

- Thiếu sắt nặng có thể chuyển toàn bộ cây thành màu vàng tới trắng.

B

- Lá non có màu hơi nâu hoặc bị chết.

- Xuất hiện nhiều vết rạn nứt trên thân và cuống quả

Mo

- Cây sinh trưởng phát triển kém.

- Trên lá, xuất hiện nhiều đốm vàng, kích thước khá to ở giữa các gân.

Cu

- Xuất hiện các vết hoại tử trên lá hay quả.

- Lá non có đỉnh màu trắng.

Phân đạm (N)

Phân urea ${\left(N{H}_2\right)}_{2}CO$

$C{O}_2+2N{H}_3\stackrel{t^0,p}{\rightleftharpoons }{\left(N{H}_2\right)}_{2}CO+H_{2}O$

Phân ammonium sulfate

$2N{H}_3+H_{2}S{O}_4\to {\left(N{H}_4\right)}_{2}S{O}_4$

Phân ammonium nitrate

$N{H}_3+HN{O}_3\to N{H}_{4}N{O}_3$

Phân lân (P)

Superphosphate đơn

$C{a}_3{\left(P{O}_4\right)}_2+2H_{2}S{O}_4\to Ca{\left(H_{2}P{O}_4\right)}_2+2CaS{O}_4$

Superphosphate kép

$C{a}_3{\left(P{O}_4\right)}_2+3H_{2}S{O}_4\to 3CaS{O}_4+2H_{3}P{O}_4$

$C{a}_3{\left(P{O}_4\right)}_2+4H_{3}P{O}_4\to 3Ca{\left(H_{2}P{O}_4\right)}_2$

Phân kali (K)

Potassium sulfate

$2KCl+H_{2}S{O}_4\to K_{2}S{O}_4+2HCl$

Phân phức hợp

Phân ammophos

$\begin{array}{c}N{H}_3+H_{3}P{O}_4\to N{H}_4{H}_{2}P{O}_4\\ 2N{H}_3+H_{3}P{O}_4\to {\left(N{H}_4\right)}_{2}HP{O}_4\end{array}$

Loại phân bón

Đặc điểm phân bón

Cách sử dụng chủ yếu

Giải thích

Phân đạm

Có tỉ lệ dinh dưỡng cao, dễ hòa tan

Bón thúc bằng cách rải hạt hoặc pha thành dung dịch để tưới.

- Phân đạm dễ tan nên thích hợp bón thúc.

- Phân đạm kích thích quá trình sinh trưởng, tăng tỉ lệ protein thực vật, giúp cây phát triển nhanh, nhiều hạt, củ và quả. Chính vì vậy nên bón phân đạm vào thời kì cây trồng đang sinh trưởng.

Phân kali

Bón thúc

- Phân kali giúp cây hấp thụ được nhiều đạm, tăng chất đường, chất xơ, tăng sức chống bệnh, chống rét, chịu hạn nên nhu cầu potassium tăng cao vào thời kì tăng trưởng ra hoa, tạo củ.

- Phân kali dễ tan nên thích hợp bón thúc.

Phân hỗn hợp

Bón lót hoặc bón thúc bằng cách rải, vùi trong đất hoặc hòa tan vào nước để tưới, phun.

- Vì phân hỗn hợp dễ tan và cung cấp 3 nguyên tố dinh dưỡng nên cần chia nhỏ bón nhiều lần theo từng giai đoạn.

Phân lân đơn

Ít tan hoặc không tan

Bón lót

- Vì phân lân ít tan hoặc không tan nên thích hợp bón lót bằng cách vùi vào đất.