Phương pháp: Vận dụng những kiến thức về các thể thơ đã học. 

Cách giải: 

Thể thơ: Tự do. 

Phương pháp: Đọc đoạn thơ, suy luận. 

Cách giải: 

Hai câu thơ: “Đất nước tôi như một con thuyền/ Lướt trên sóng những ngực buồm trắng xóa” muốn nói đến  vẻ đẹp kiên cường, vượt qua mọi khó khăn thử thách của đất nước. 

Phương pháp: Vận dụng kiến thức đã học về biện pháp tu từ điệp ngữ 

Cách giải: 

Phép điệp được sử dụng trong khổ thơ cuối có tác dụng nhấn mạnh ước muốn được ôm trọn vẻ đẹp của non  sông đất nước, được cống hiến cho vẻ đẹp ấy của tác giả. 

Phương pháp: Phân tích, lý giải, tổng hợp. 

Cách giải: 

Học sinh có thể trả lời theo suy nghĩ và cảm nhận của mình, lý giải. 

Vẻ đẹp của đất nước ta không chỉ được thể hiện thông qua nét đẹp từ tự nhiên mà còn được thể hiện qua sức  sống mạnh mẽ, kiên cường sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn thử thách. 

Phương pháp: 

- Tìm hiểu đề, xác định rõ vấn đề cần nghị luận trách nhiệm của tuổi trẻ đối với đất nước.

- Phân tích, lí giải, tổng hợp.  

Cách giải: 

* Yêu cầu: 

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn. 

- Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 

1. Giải thích: 

- Tuổi trẻ: Là thế hệ mầm non của đất nước, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển tương lai của đất nước. 

- Trách nhiệm: Là nghĩa vụ phải thực hiện. 

=> Thế hệ trẻ cần có trách nhiệm đối với đất nước. Cụ thể trách nhiệm ấy được thể hiện ở hai phương diện đó  là: bảo vệ và phát triển đất nước.  

2. Bàn luận:  

- Biểu hiện trách nhiệm đối với đất nước của thế hệ trẻ. 

+ Trong lịch sử, thế hệ trẻ đã cống hiến xương máu để bảo vệ đất nước 

DC: Những thanh niên yêu nước hi sinh cả mạng sống để bảo vệ non sông đất nước (Võ Thị Sáu, Nguyễn Văn  Trỗi,…) 

+ Thế hệ trẻ ngày nay sử dụng trí tuệ, sáng tạo đưa đất nước phát triển. 

DC: Ngày nay có rất nhiều các bạn trẻ có những cống hiến cho đất nước, dự thi tại các kì thi của thế giới, đem  vinh quan, tự hào cho đất nước (Đội tuyển U23 Việt Nam, đội tuyển Vật lý quốc gia,…)

- Trách nhiệm của thế hệ trẻ ngày nay đối với đất nước: 

+ Thế hệ trẻ, với đặc điểm trẻ trung, cởi mở của mình, luôn là nét tươi sáng, tích cực của bức tranh cuộc sống.

+ Nói tới thế hệ trẻ là nói tới những hành trình đầy niềm hưng phấn, với tinh thần trách nhiệm rất cao.

+ Thế hệ trẻ cần dấn bước vào đời với quyết tâm lớn, với những hành động quyết liệt, vì mục đích đưa đất  nước bước lên tầm cao mới, khẳng định được tự thể tồn tại đường hoàng của mình trước thế giới, nhân loại.

+ Thế hệ trẻ phải biết không ngừng khám phá, sáng tạo, “đi con đường người trước đã đi/ bằng rất nhiều lối  mới”. 

3. Liên hệ và mở rộng. 

- Phải biết nhận thức đúng đắn về vấn đề dân tộc, đất nước. 

- Cá nhân tích cực học tập và rèn luyện, tham gia hoạt động trải nghiệm cuộc sống… 

Phương pháp: 

- Xác định rõ vấn đề cần nghị luận: Phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật Mị được nhà văn Tô Hoài thể  hiện trong đoạn trích 

- Biểu cảm, bình luận, phân tích, tổng hợp. 

Cách giải: 

1. Mở bài

- Giới thiệu một số nét tiêu biểu về tác giả Tô Hoài : Cuộc đời, con người và phong cách nghệ thuật đặc trưng  của nhà thơ. 

- Nêu khái quát chung về tác phẩm “Vợ chồng A Phủ”: hoàn cảnh sáng tác, vị trí, giá trị nội dung, giá trị nghệ  thuật. 

- Khái quát nội dung của đoạn trích: Diễn biến tâm trạng của nhân vật Mị được nhà văn Tô Hoài thể hiện  trong đoạn trích  

1. Thân bài 
2. Vị trí đoạn trích: 

Đoạn trích nằm ở đoạn Mị cứu A Phủ trong đêm tình mùa xuân 

2. Phân tích diễn biến tâm trạng Mị trong đêm đông cứu A Phủ. 
3. Giới thiệu nhân vật Mị 

- Mị là một cô gái xinh đẹp, là bông hoa rừng ngát hương của núi rừng Tây Bắc 

- Cô không chỉ có nhan sắc mà còn có tài “thổi lá hay như thổi sáo”. 

- Mị là một cô gái yêu đời và có một khát vọng tự do, hạnh phúc mãnh liệt 

1. Bi kịch của nhân vật Mị: 

- Mị bị cha con nhà thống lý bắt về làm con dâu gạt nợ do mối nợ truyền kiếp của gia đình.

- Ban đầu Mị có phản ứng dữ dội, Mị định tự tử nhưng đứng trước chữ hiếu Mị đã hi sinh hạnh phúc riêng  của mình để quay trở lại nhà thống lý. 

- Dần dần sống lâu trong cái khổ Mị cũng quen khổ rồi, Mị lùi lũi trong xó cửa như con rùa. Cô đã bị tê liệt  về tình thần. 

- Trong đêm tình mùa xuân, lần đầu tiên ý thức được sống dậy trong Mị.  

1. Diễn biến tâm lý của Mị trong đêm đông cởi trới cho A Phủ 

* Bối cảnh gặp gỡ:  

- A Phủ là người ở gạt nợ trong nhà của thống lý Pá tra.  

+ Quanh năm bôn ba, rong ruổi ở ngoài gò, ngoài rừng.  

+ Năm ấy đói rừng  

-> Để hổ bắt mất một con bò cho nên A Phủ đã phải lãnh hậu quả nặng nề. A Phủ bị trói đứng vào cây cột  trong góc nhà.  

- Mị: Sau đêm tình mùa xuân -> Rơi vào trạng thái chết tinh thần -> Trạng thái nặng nề hơn trước. 

+ Những đêm mùa đông trên núi cao dài và buồn -> Mị không ngủ được, trở dạy thổi lửa để hơ tay, hơ lưng  không biết bao nhiêu lần. Chỉ chợp mắt từng lúc rồi dậy để sưởi lửa suốt đêm -> Mị chỉ quan tâm đến ngọn  lửa để xua tan lạnh lẽo về thể xác và băng giá trong tâm hồn.  

+ Có đêm A Sử về đánh Mị ngã ngay xuống cửa bếp, đêm sau Mị vẫn dậy để sưởi lửa. 

+ Trong những đêm A Sử xuất hiện trong tình thế bị trói đứng trên cây cột trong góc nhà

-> Khi Mị thổi ngọn  lửa bùng lên thì A Phủ đang đứng trong góc nhà thiêm thiếp đi như một phản xạ tự nhiên, A Phủ mở mắt trừng  trừng. Cùng lúc ấy, Mị nhìn sang mới biết là A Phủ còn sống nhưng Mị vẫn thản nhiên thổi lửa, hơ tay. Thậm  chí nếu A Phủ là xác chết đứng đấy với Mi cũng thế thôi.

-> Sự vô cảm của Mị xuất phát từ hai lý do: Một là,  cảnh trói người đến chết đã từng xảy ra không quá lạ lẫm với Mị. Hai là, sự tê liệt trong đời sống tâm hồn Mị  đã lên đến đỉnh điểm. Mị chỉ còn biết chỉ ở với ngọn lửa. 

* Sự thức tình, hồi sinh:  

(+) Nguyên nhân: Đêm ấy, Mị lại dậy thổi lửa vào lúc đã khuya mọi người trong nhà đã ngủ yên, Mị lại trở  dậy thổi lửa, Mị thấy A Phủ cũng vừa mở mắt. Mị thấy một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã  xám đen lại của A Phủ.  

-> Mị bừng tỉnh từ cõi quên trở về với cõi nhớ, từ cõi vô thức, Mị đã sống lại ý thức. 

(+) Diễn biến tâm lý:  

- “Dòng nước mắt lấp lánh”: Mị sống lại kí ức đau khổ trong một trường liên tưởng tương đồng hết sức tự  nhiên. Nhớ lại năm xưa và nhân ra sự giống nhau đến kì lạ giữa hai người.  

+ Cùng là thân phận người làm không công – trâu ngựa cho gia đình thống lý.  

+ Cùng bị đối xử tàn tệ, bị trói đứng vào cây cột trong góc nhà. Chỉ khác Mị bị trói bằng một thúng sợi dây  đay do chính tay Mị tước chỉ trong một đêm nhưng lại là đêm tình mua xuân còn A Phủ bị trói bằng dây mây  do chính A Phủ chuẩn bị trong nhiều đêm mùa đông.  

+ Cuối cùng chảy tràn những giọt nước mắt đau đớn và bất lực. Mị nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống  miệng, xuống cổ mà không lau đi được.

-> Thức dậy tình thương: Thương thân rồi đến thương cho người  trong sự đồng cảnh và đồng cảm.  

- Xuất phát từ hình ảnh hai hõm má đã xám đen lại của A Phủ. Dấu hiệu cái chết đang đến rất gần. Thần chết  đang bắt đầu những nét vẽ đầu tiên trên gương mặt của A Phủ. Mị nhớ lại người đàn bà ngày trước đã chết ở  nhà này  

-> Mị phán đoán: “Cơ chừng này chỉ đêm mai là người kia chết: Chết đau, chết đói, chết rét, phải chết”. Đó  là sựu tất yếu khi học làm thân trâu ngựa cho nhà thống lý.

 -> Chúng nó thật độc ác. -> Tình thương người  đang lớn dần.  

- Từ liên tưởng tương đồng thì dẫn tới liên tưởng so sánh, tương phản giữa Mị và A Phủ. 

+ Mị nghĩ về chính mình: Ta là thân đàn bà – sự ảnh hưởng nặng nề tư tưởng nam quyền. Lại bị cúng trình  ma – Mang thân phận con dâu gạt nợ bị trói buộc, tư tưởng thần quyền chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây  mà thôi

-> Vĩnh viễn không có tự do.  

+ Mị so sánh với A Phủ: A Phủ khác với Mị, là một chàng trai khỏe mạnh, ưu tú. Đặc biệt anh ta chỉ là người  ở gạt nợ nghĩa là anh ta vẫn còn cơ hội tự do. Cái chết rất phi lý rất đáng tiếc: “Người kia việc gì mà pải chết”. 

 -> Cái tình thương người lớn dần, lấn án cả thương thân -> Người ta chết là đáng tiếc, đáng thương. 

 - Mị rơi vào tình huống trải nghiệm tưởng tượng: Biết đâu A Phủ trốn thoát, bố con nhà thống lý sẽ bảo Mị  cởi trói cho A Phủ và kết tội Mị, xử tội Mị bắt Mị phải trói thay và chết thay trên cây cột kia. Cái chết ấy vô  cùng đau đớn, chết từ từ trong cảm giác đau đói và rét. Thế mà Mị không hề sợ

-> Tình thương người lấn át  nỗi thương thân.  

- Mị quyết định hành động táo bạo vì đám tha vạc hẳn lửa khiến cho trong nhà tối bưng. Bóng tối triowr thành  đồng minh rất an toàn của Mị, hậu thuẫn cho Mị. Mị lấy con dao cắt lúa để cắt dây mây cởi trói cho A Phủ. 

 -> Hành động quyết liệt cắt dây cởi trói cho A Phủ cũng có nghĩa là cắt đi sợi dây trói buộc, ràng buộc sợi dây  cường quyền và thần quyền của Mị.  

- Sau khi lần giữ hết những vòng dây mây trên người A Phủ

-> Mị trở nên hốt hoảng. Tình thương người được  giải tỏa, chỉ còn lại nỗi thương thân -> thức dậy nỗi sợ hại nhất là khi A Phủ đi rồi nghĩa là cái chết đang đến  rất gần với Mị.  

- “Mị đứng lặng trong bóng tối” Câu văn được tách ra đứng độc lập thành đoạn văn -> Có sức dồn chứa đấu  tranh, giằng co. Nếu ở lại đồng nghĩa với việc Mị phải chờ cái chết khủng khiếp sắp đến. Nếu ra đi thì Mi phải  liều lĩnh đối mặt với cường quyền, thần quyền -> nỗi sợ -> thôi thúc bản năng tự vệ tích cực -> quyết định  vùng chạy, băng đi trong bóng tối -> quyết liệt tìm đường sống cho mình. 

- Mị đuổi kịp A Phủ, Mị vừa mói, vừa thở trong hơi gió thốc lạnh buốt. “A Phủ cho tôi đi. Ở đây thì chết mất”.  Sau bao nhiêu năm tháng câm lặng, câu nói đầu tiên của Mị là câu nói xin được giải cứu, quyết liệt tìm đường  sống.

-> Trước lời đề nghị của Mị, A Phủ đã đáp lời bằng một câu rất gọn chắc “Đi với tôi”. A Phủ thốt ra câu  nói trong tình thế kiệt sức không chắc, không biết có đi nổi không; Bị động không hề có kế hoạch trốn thoát  từ trước nên bản thân không biêt sẽ đi đâu. Thế nhưng câu trả lời Mị vẫn đầy tự tin thể hiện sự mạnh mẽ truyền  niềm tin và sức mạnh cho Mị.  

- Hai người lẳng lặng đỡ nhau loa chạy xuống dốc núi. Họ đang phải nương tựa vào nhau khi A Phủ có sức  mạnh tinh thần còn Mị mang sức mạnh thể chất.  

-> Hai người đang chấp chới những cánh bay mở đầu giúp họ đi từ thung lũng đau thương ra đến cánh đồng  vui. – Hai người đã đến với mảnh đất Phiềng Sa nên vợ nên chồng, cùng nhau xây dựng tổ ấm hạnh phúc. Họ  cùng tham gia du kích để không chỉ có thể giải phóng hoàn toàn cuộc đời chính họ mà còn quay trở lại để giải  phóng bản làng quê hương.  

=> Hành động dù là tự phát nhưng lại mang ý ngĩa rất tích cực: Là sự vỡ bờ khi quá tức nước, là sự vùng dậy  đấu tranh để tự cứu mình. Đó là con đường tất yếu, duy nhất để họ có thể thoát khỏi chốn địa ngục trần gian,  để học có cơ hội tìm được hạnh phúc. 

III. Kết bài: 

Khái quát lại nội dung, nghệ thuật