Em đã từng sử dụng hai đại lượng này khi nói:

- Xe máy đi với tốc độ 40 km/h.

- Ca nô chạy với tốc độ 12 m/s.

- Máy bay đang bay theo hướng Bắc với vận tốc 200 m/s.

- Đàn chim đang bay về phía Nam với vận tốc 30 km/h.

Cách 1: So sánh quãng đường đi được trong cùng một thời gian.

- Quãng đường vận động viên chạy được trong 1 s ở mỗi cự li là:

+ Cự li 100 m: $s_1=\frac{100}{9,98}\approx 10,02m$

+ Cự li 200 m:$s_2=\frac{200}{19,94}\approx 10,03m$

+ Cự li 400 m:$s_3=\frac{400}{43,45}\approx 9,21m$

Trong cùng 1 s, quãng đường vận động viên chạy được ở cự li 200 m lớn nhất.

 Vận động viên chạy nhanh nhất trong cự li 200 m.

Cách 2: So sánh thời gian để đi cùng một quãng đường.

- Thời gian để vận động viên chạy quãng đường 100 m ở mỗi cự li là:

+ Cự li 100 m: t₁ = 9,98 s

+ Cự li 200 m:$t_2=\frac{19,94}{2}=9,97s$

+ Cự li 400 m:$t_3=\frac{43,45}{4}\approx 10,86s$

Với cùng quãng đường 100 m, thời gian vận động viên chạy ở cự li 200 m ngắn nhất.

 Vận động viên chạy nhanh nhất ở cự li 200 m.

Tốc độ này được gọi là tốc độ trung bình vì đó là tốc độ xét trên quãng đường đủ lớn, trong khoảng thời gian đủ dài. Hơn nữa trên cả quãng đường này, có lúc vật đi với tốc độ cao hơn, có lúc lại đi với tốc độ thấp hơn, nên đây chỉ là tốc độ đại diện cho cả quá trình chuyển động nhanh hay chậm trên quãng đường.

Tốc độ trung bình của nữ vận động viên tại các giải thi đấu là:

- Giải điền kinh quốc gia 2016:

$v_1=\frac{s_1}{t_1}=\frac{100}{11,64}\approx 8,59m/s\approx 30,92km/h$

- Giải SEA Games 29 (2017):

$v_2=\frac{s_2}{t_2}=\frac{100}{11,56}\approx 8,65m/s=31,14km/h$

- Giải SEA Games 30 (2019):

$v_3=\frac{s_3}{t_3}=\frac{100}{11,54}\approx 8,67m/s\approx 31,21km/h$

a) Thời gian xe máy đi từ nhà đến trường là:

$\Delta t=7h30-7h=30\min =0,5h$

- Tốc độ trung bình của xe máy chở A khi đi từ nhà đến trường:

$v=\frac{\Delta s}{\Delta t}=\frac{15}{0,5}=30km/h$

b) Theo đề bài ta có:

- Sau 5 phút kể từ khi xuất phát, xe đạt tốc độ 30 km/h.

- Sau 10 phút nữa, xe tăng tốc lên thêm 15 km/h.

 Tốc độ của xe vào lúc 7 giờ 15 phút là: v₁ = 15 + 30 = 45 km/h

- Xe dừng trước cổng trường lúc 7 giờ 30 phút.

Tốc độ của xe lúc 7 giờ 30 phút là: v₂ = 0 km/h

- Cả 2 tốc độ này đều là tốc độ tức thời vì lúc này bố bạn A đang đọc số chỉ của tốc kế trên xe máy.

Đổi 3 phút = $\frac{3}{60}$  = 0,05 h

Quãng đường người đó đi được trong 3 phút là:

s = v. t = 30 . 0,05 = 1,5 km

 Sau 3 phút đi với vận tốc 30 km/h theo hướng Bắc thì người đó đi đến vị trí E.

- Theo dữ kiện ở phần lí thuyết, đoàn tàu đang chuyển động thẳng với vận tốc trung bình là 36 km/h = 10 m/s.

Gọi:

 ${\overrightarrow{v}}_{1,3}$là vận tốc của hành khách so với mặt đường.

 ${\overrightarrow{v}}_{1,2}$ là vận tốc của hành khách so với tàu.

${\overrightarrow{v}}_{2,3}$ là vận tốc của tàu so với mặt đường.

Ta có: ${\overrightarrow{v}}_{1,3}={\overrightarrow{v}}_{1,2}+{\overrightarrow{v}}_{2,3}$

Vì chiều của hành khách đi ngược lại so với chiều của tàu chạy nên ${\overrightarrow{v}}_{1,2}\uparrow \downarrow {\overrightarrow{v}}_{2,3}$

Chọn chiều dương là chiều chuyển động của đoàn tàu.

Vận tốc của hành khách đối với mặt đường nếu người này chuyển động về cuối đoàn tàu với vận tốc có độ lớn 1 m/s là: $v_{1,3}=-v_{1,2}+v_{2,3}=-1+10=9m/s$

Gọi ${\overrightarrow{v}}_{1,2}$ là vận tốc của người so với nước.

${\overrightarrow{v}}_{2,3}$là vận tốc của nước so với bờ sông.

${\overrightarrow{v}}_{1,3}$ là vận tốc của người so với bờ sông.

Vì các chuyển động trên đều là chuyển động thẳng theo hướng của người bơi.

Nên người này bơi xuôi dòng sông có dòng chảy với vận tốc 1 m/s thì có thể đạt vận tốc tối đa là:

$v_{1,3}=v_{1,2}+v_{2,3}=1+1=2m/s$

Gọi ${\overrightarrow{v}}_{1,2}$  là vận tốc của ca nô so với nước.

${\overrightarrow{v}}_{2,3}$ là vận tốc của nước so với bờ.

${\overrightarrow{v}}_{1,3}$ là vận tốc của ca nô so với bờ.

Khi ca nô đi xuôi dòng ta có:

$$\begin{gathered} v_{1,3}=v_{1,2}+v_{2,3}=21,5+v_{2,3} \\ \Rightarrow d=(21,5+v_{2,3}).t_1=21,5+v_{2,3} \end{gathered}$$

Gọi vận tốc của máy bay so với gió là ${\overrightarrow{v}}_{1,2}$

Vận tốc của gió so với đường bay là ${\overrightarrow{v}}_{2,3}$

Vận tốc của máy bay so với đường bay là ${\overrightarrow{v}}_{1,3}={\overrightarrow{v}}_{1,2}+{\overrightarrow{v}}_{2,3}$

Từ giản đồ vectơ suy ra: $v_{1,3}=\sqrt{v_{1,2}^2+v_{2,3}^2}=\sqrt{{200}^2+{20}^2}\approx 201m/s$

Gọi vận tốc của gió theo hướng Bắc là ${\overrightarrow{v}}_1$  có độ lớn là 7,5 m/s.

Vận tốc tổng hợp của máy bay: $\overrightarrow{v}$  có hướng 60^o Đông – Bắc có độ lớn là 15 m/s.

Ví dụ:

Quãng đường từ nhà em đến trường dài 5 km. Hằng ngày em đạp xe đến trường mất 20 phút. Tốc độ chuyển động của em là:

$v=\frac{s}{t}=\frac{5.1000}{20.60}\approx 4,17m/s$

Để sử dụng đúng các thuật ngữ tốc độ và vận tốc, em cần phân biệt được tốc độ và vận tốc: