+ Các dụng cụ đun nấu trong bếp thường làm bằng gì? Tay cầm của các dụng cụ này thường làm bằng gì? (hình 5)? Giải thích.

+ Chúng ta thường mặc trang phục làm bằng chất liệu gì để giữ ấm cơ thể khi thời tiết lạnh? Vì sao?

+ Kể tên những vật dụng giúp giữ cho nước được nóng lâu có trong gia đình em. Tìm hiểu về cách giữ nhiệt của các vật dụng đó.

Hãy thiết kế thí nghiệm với một thìa bằng kim loại (như sắt), một thìa bằng gỗ có kích thước và hình dạng gần giống nhau để biết thìa nào dẫn nhiệt tốt hơn, thìa nào dẫn nhiệt kém hơn.

Thí nghiệm:

Chuẩn bị: Cốc nước nóng, một thìa gỗ, một thìa sắt có kích thước và hình dạng gần giống nhau.

Thực hiện:

+ Nhúng hai thìa vào cốc nước (hình 4). Đợi khoảng từ 2 phút đến 3 phút.

+ Chạm nhẹ vào mỗi thìa.

Thảo luận:

+ Em thấy thìa nào nóng hơn?

+ Rút ra kết luận gì về về tính dẫn nhiệt của gỗ và của kim loại (như sắt)?

+ Vì sao bàn tay em lạnh khi áp vào cốc nước đá lạnh (hình 3)?

+ Nhiệt được truyền từ vật nào đến vật nào?

Chuẩn bị: Một thìa kim loại, một bát nước nóng.

Thực hiện:

+ Lấy tay cầm thìa kim loại. Nhận xét nhiệt độ của thìa.

+ Đặt thìa này vào bát nước nóng trong vài phút (hình 2). Khi chạm tay vào thìa, tay em cảm thấy thế nào so với khi thìa chưa nhúng vào nước?

Thảo luận:

+ Nhiệt đã truyền từ vật nào sang vật nào? Vì sao?

+ Em kết luận được gì về chiều truyền nhiệt giữa vật nóng và vật lạnh?

Đo nhiệt độ của không khí trong phòng

Đặt một nhiệt kế rượu lên mặt bàn ở giữa phòng. Đợi khoảng 3 phút và đọc kết quả trên nhiệt kế.

Thực hành đo nhiệt độ cơ thể

Chuẩn bị: Một số nhiệt kế thích hợp để đo nhiệt độ cơ thể.

Thực hiện: Cùng các bạn đo nhiệt độ cơ thể.

Thảo luận: So sánh kết quả đạt được so với nhiệt độ trung bình của cơ thể người khỏe mạnh là khoảng 37°C.

Nhiệt kế là dụng cụ đo nhiệt độ. Các nhiệt kế thông dụng là nhiệt kế thủy ngân, nhiệt kế rượu, nhiệt kế điện tử (hay nhiệt kế số) và nhiệt kế hồng ngoại.

Quan sát các hình 4, 5 và 6, cho biết công dụng của nhiệt kế.

Nhiệt độ cho biết sự nóng hay lạnh của một vật, của không khí. Nhiệt độ có đơn vị là độ C (kí hiệu °C.)

Vật nóng hơn có nhiệt độ cao hơn. Vật lạnh hơn có nhiệt độ thấp hơn. Quan sát các hình và trả lời câu hỏi:

+ Cốc nước trong hình 1a hay cốc nước trong hình 1b có nhiệt độ cao hơn?

+ Bản tin dự báo thời tiết trong hình 2 hay hình 3 cho biết thời tiết ngoài trời nóng hơn? Vì sao em biết?

+ Chia sẻ với bạn về cách giảm ô nhiễm tiếng ồn trong các hình dưới đây.

+ Em còn biết những cách nào khác để làm giảm ô nhiễm tiếng ồn?

+ Ở những nơi nào em không nên gây tiếng ồn? Vì sao? Em sẽ làm gì để tránh gây tiếng ồn ở những nơi này?

+ Quan sát các hình dưới dây và cho biết nguyên nhân gây ra tiếng ồn và những tác hại do tiếng ồn gây ra.

+ Kể tên và nêu tác hại của những tiếng ồn khác.

+ Em và gia đình thường phải nghe những tiếng ồn nào?

“Tự làm đàn”

Chuẩn bị: Một hộp giấy, kéo, bốn dây cao su độ dày khác nhau, hai cây bút chì.

Thực hiện:

+ Dùng kéo khoét một lỗ tròn trên một mặt của hộp giấy.

+ Bao bốn sợi dây cao su vòng quanh hộp. Kê hai cây bút chì dưới các dây để dây không chạm mặt hộp (hình 8).

+ Lấy tay gảy từng dây cao su.

+ Chia sẻ với bạn sản phẩm của em.

+ Tìm tên một số nhạc cụ và thu thập thông tin về các nhạc cụ này theo gợi ý.

+ Chia sẻ với bạn kết quả và so sánh cách làm phát ra âm thanh của các nhạc cụ này.

Quan sát các hình dưới đây và cho biết:

+ Tên của mỗi nhạc cụ.

+ Cách làm để các nhạc cụ này phát ra âm thanh.

+ So sánh cách làm phát ra âm thanh của mỗi nhạc cụ.

+ Em hãy kể một số tình huống âm thanh được sử dụng trong đời sống.

+ Hãy lấy một số ví dụ động vật cũng sử dụng âm thanh để giao tiếp.

Cùng sáng tạo: “Tự làm ống nghe y tế”

Dụng cụ: Một ống dài, hai phễu, băng dính, kéo.

Thực hiện:

+ Đưa đầu hai phễu vào hai đầu ống dây (hình 11a).

+ Dùng băng dính dán kín chỗ nối của mỗi phễu với mỗi đầu ống dây.

+ Áp sát một đầu phễu vào ngực trái của bạn, đầu phễu còn lại áp vào tai em (hình 11b).

Thảo luận:

+ Em có nghe được âm thanh gì không? Vì sao?

+ Em có thể đếm nhịp đập của tim nhờ ống nghe không?

+ Khi bạn Hùng nói chuyện, bạn An hay bạn Hoa nghe rõ hơn (hình 10)? Vì sao?

+ Em kết luận được gì về độ to của âm thanh khi người nghe ở gần nguồn âm hơn?

Trong các trường hợp sau, âm thanh có thể truyền được trong môi trường nào?

+ Nghe tiếng thầy cô giảng bài trong lớp.

+ Nghe được tiếng nói của nhau qua điện thoại tự làm bằng dây và hộp (hình 9).

Thí nghiệm:

Chuẩn bị: Một chậu nước, hai chiếc thìa kim loại, một bàn gỗ.

a. Thí nghiệm 1:

Thực hiện: Áp tai xuống mặt bàn, một tay bịt tai còn lại, một tay đặt trên mặt bàn. Một bạn gõ tay lên mặt bàn (hình 7).

Thảo luận:

+ Em có nghe tiếng gõ của tay không? Lúc đó, mặt bàn có rung động không?

+ Từ thí nghiệm trên, em kết luận được gì về sự lan truyền của âm thanh qua gỗ?

b. Thí nghiệm 2:

Thực hiện: Gõ hai chiếc thìa kim loại vào nhau trong nước (hình 8).

Thảo luận:

+ Em có nghe tiếng hai chiếc thìa trong nước chạm nhau hay không?

+ Điều đó chứng tỏ âm thanh truyền được trong những môi trường nào?

“Điệu nhạc trong các cốc thủy tinh”

Chuẩn bị: Sáu cốc thủy tinh giống nhau, một chai nước, một thìa kim loại.

Thực hiện:

+ Rót các lượng nước khác nhau lần lượt vào năm cốc, cốc còn lại để như hình 6.

+ Lấy thìa gõ vào từng cốc để tạo điệu nhạc mà em thích.

Thảo luận: Khi gõ thìa vào mỗi cốc, âm thanh ở mỗi cốc phát ra có giống nhau không?

+ Tạo âm thanh bằng cách gõ thì vào thành của khay bằng kim loại có chứa một số mẩu giấy nhỏ vo tròn (hình 4). Những mẩu giấy này di chuyển chứng tỏ điều gì?

+ Khi ta nói, âm thanh được phát ra từ hai dây thanh trong thanh quản ở cổ (hình 5). Hai dây thanh trong thanh quản này có rung động khi ta nói không? Làm cách nào để biết điều này?

+ Nếu gọi vật phát ra âm thanh là nguồn âm thì trong hai ví dụ trên, nguồn âm là vật nào?

Chuẩn bị: Thước nhựa cứng, mỏng; dây cao su.

Thực hiện:

+ Một tay giữ chặt một đầu của thước, tay kia bật nhẹ vào đầu còn lại (hình 2).

+ Kéo căng dây cao su giữa hai ngón tay. Gảy mạnh dây cao su (hình 3).

Thảo luận:

+ Em có nghe thấy âm thanh từ cây thước và dây cao su không?

+ Thước và dây cao su có rung động không? Em có thể kết luận gì về mối liên hệ giữa sự phát ra âm thanh và sự rung động của vật?

Bố trí góc học tập có ánh sáng thích hợp

+ Hãy kiểm tra điều kiện chiếu sáng ở góc học tập của em.

+ Cần làm gì để góc học tập có đủ ánh sáng?

+ Bạn nào trong các hình dưới đây có tư thế ngồi đúng và có ánh sáng thích hợp để học tập? Vì sao?

+ Em đã thực hiện tư thế ngồi học như thế nào để đảm bảo khoảng cách phù hợp từ mắt đến sách, vở,... khi đọc, viết và có đủ ánh sáng để giúp bảo vệ mắt, phòng tránh bị cận thị?

+ Nên và không nên làm gì để bảo vệ mắt khỏi tác hại do ánh sáng quá mạnh hay quá yếu gây ra?

Quan sát các hình dưới đây và cho biết những việc nên làm và những việc không nên làm để bảo vệ mắt. Hãy giải thích vì sao.

+ Quan sát các hình sau và cho biết ánh sáng mặt trời có vai trò như thế nào đối với sự sống của con người, động vật và thực vật.

+ Ánh sáng nhân tạo đem lại lợi ích gì trong việc chăn nuôi và trồng trọt?

+ Ánh sáng mặt trời đóng vai trò quan trọng ở giai đoạn nào trong vòng tuần hoàn của nước trong tự nhiên?

+ Kể các ví dụ khác thể hiện vai trò của ánh sáng trong đời sống.

Trò chơi: “Tạo bóng bằng tay”

+ Dùng hai bàn tay tạo bóng trên tường như trong các hình 9a, 9b, 9c và đoán đó là con vật gì.

+ Xác định hướng chiếu của Mặt Trời đến cây trong các hình 8a và 8b.

+ Để tránh nắng, em sẽ chọn đứng ở vị trí nào?

Thí nghiệm

Chuẩn bị: Đèn pin, tấm bìa, hộp đựng bút.

Thực hiện:

+ Dùng đèn pin chiếu sáng tấm bìa.

+ Đặt hộp bút vào khoảng giữa đèn pin và tấm bìa (hình 7).

+ Di chuyển đèn pin hoặc hộp bút ra xa và lại gần tấm bìa.

Thảo luận:

+ Em nhìn thấy gì trên tấm bìa khi có hộp bút giữa tấm bìa và đèn pin? Vì sao?

+ Hình dạng và kích thước bóng của hộp bút trên tấm bìa thay đổi như thế nào khi di chuyển đèn pin hoặc hộp bút ra xa và lại gần tấm bìa?

+ Em rút ra được kết luận gì về sự thay đổi của bóng khi vị trí của vật hoặc nguồn sáng thay đổi?

Thí nghiệm:

Chuẩn bị: Ba tấm bìa kích thước khoảng bằng cuốn vở có khoét lỗ tròn nhỏ ở giữa, đất nặn, đèn pin, một sợi dây mềm.

Thực hiện:

+ Đặt ba tấm bìa thẳng đứng trên đất nặn. Căng dây xuyên qua ba lỗ tròn sao cho ba lỗ tròn cùng nằm trên một đường thẳng (hình 5).

+ Dùng đèn pin chiếu vào tấm bìa phía trước để có vệt sáng trên tường (hình 6).

+ Kéo tấm bìa ở giữa lệch sang một bên.

Thảo luận:

+ Vì sao khi ba lỗ tròn thẳng hàng, ta thấy có vệt sáng trên tường?

+ Vì sao không thấy vệt sáng trên tường khi tấm bìa giữa bị lệch sang một bên?

+ Có thể kết luận gì về đường truyền của ánh sáng?

+ Rèm cửa thường được dùng để làm gì?

+ Bể nuôi cá cảnh thường được làm bằng gì? Vì sao?