Từ hình 41.2 cho thấy:

- Các thành phần cấu trúc cơ bản của hệ sinh thái gồm:

+ Môi trường sống (thành phần vô sinh): ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, đất, nước, xác sinh vật,…

+ Quần xã sinh vật (thành phần hữu sinh): sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ, sinh vật phân giải.

- Mối quan hệ giữa các thành phần trong hệ sinh thái: Các thành phần vô sinh và hữu sinh của hệ sinh thái tác động qua lại lẫn nhau, đồng thời, các sinh vật trong thành phần hữu sinh của hệ sinh thái cũng luôn tương tác với nhau tạo thành một hệ thống sinh học hoàn chỉnh và tương đối ổn định.

Ví dụ cho mỗi kiểu hệ sinh thái và thành phần của mỗi hệ sinh thái đó.

Chuỗi thức ăn là: Cỏ → Châu chấu → Ếch → Rắn → Diều hâu.

Một số chuỗi thức ăn có trong hình 41.4 SGK là:

+ Cây xanh → Thỏ → Linh Miêu → Sư Tử.

+ Cây xanh → Chuột → Linh Miêu → Sư Tử.

+ Cây xanh → Chuột → Rắn → Linh Miêu → Sư Tử.

Các chuỗi thức ăn này có những mắt xích chung là: Cây xanh, Linh Miêu, Sư Tử, Nấm/ Giun đất/ Vi sinh vật.

Ví dụ về lưới thức ăn trong tự nhiên:

Ý nghĩa của tháp sinh thái: Tháp sinh thái giúp xem xét mức độ hiệu quả dinh dưỡng của mỗi bậc dinh dưỡng trong hệ sinh thái.

Từ hình 41.6 SGK cho thấy quá trình trao đổi vật chất và chuyển hoá năng lượng trong hệ sinh thái: Quá trình trao đổi vật chất và chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái xảy ra giữa các sinh vật trong quần xã và giữa quần xã với môi trường thông qua chu trình vật chất và dòng năng lượng.

Đặc điểm và ý nghĩa của mỗi hệ sinh thái trong hình 41.7 SGK là:

- Hệ sinh thái rừng Cúc Phương:

+ Đặc điểm: Là hệ sinh thái rừng nhiệt đới gió mùa, xanh quanh năm, có quần thể động, thực vật vô cùng phong phú và đa dạng.

+ Ý nghĩa: Hệ sinh thái rừng Cúc Phương là nơi dự trữ nguồn gene phong phú, bảo vệ các loài sinh vật, điều hòa khí hậu, bảo vệ đa dạng sinh học; đồng thời, cũng là nơi tham quan du lịch tạo sự phát triển kinh tế bền vững.

- Hệ sinh thái biển Nha Trang:

+ Đặc điểm: Là nơi có độ đa dạng sinh học cao, là nơi cư trú của nhiều loài san hô, cá cảnh biển và các loài hải sản.

+ Ý nghĩa: Hệ sinh thái biển Nha trang là nơi dự trữ nguồn gen phong phú, có vai trò quan trọng đối với tự nhiên và con người: tham gia điều hòa khí hậu, là nơi sống của nhiều loài sinh vật, cung cấp nhiều sản phẩm có giá trị cho con người; đồng thời, cũng là nơi tham quan du lịch tạo sự phát triển kinh tế bền vững.

- Hệ sinh thái nông nghiệp vùng đồng bằng sông Cửu Long:

+ Đặc điểm: Là nơi canh tác đa dạng nhưng chủ yếu dựa trên nền lúa, đây là hệ sinh thái được duy trì dưới tác động thường xuyên của con người.

+ Ý nghĩa: Hệ sinh thái nông nghiệp vùng đồng bằng sông Cửu Long có vai trò rất quan trọng trong sản xuất nông nghiệp tạo ra lương thực, thực phẩm và cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp tạo đà cho sự phát triển kinh tế; ngoài ra, hệ sinh thái này cũng có vai trò quan trọng trong bảo vệ đa dạng sinh học,…

Tên hệ sinh thái gần nơi em sống: Hệ sinh thái sông.

- Các loài sinh vật có trong quần xã của hệ sinh thái là: Cá chép, cá rô phi, tôm, tép, cua, con trai sông, con hến, ốc bươu vàng, cá lóc, rêu, bèo tây,…

- Nhận xét về sự đa dạng của quần xã trong hệ sinh thái: Hệ sinh thái sông khá phong phú và đa dạng với nhiều loài động, thực vật sinh sống.

Đối với bảo vệ hệ sinh thái nông nghiệp, việc khuyến khích sử dụng các loại phân bón hữu cơ thay cho các loại phân bón hoá học có ý nghĩa: Cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cho cây trồng một cách an toàn, ít gây ngộ độc, sốc phân cho cây trồng; đồng thời, giúp cải tạo đất. Như vậy, việc khuyến khích sử dụng các loại phân bón hữu cơ thay cho các loại phân bón hóa học sẽ giúp hệ sinh thái nông nghiệp phát triển bền vững.

Lấy ví dụ một hệ sinh thái và vẽ sơ đồ thể hiện các thành phần cấu trúc của hệ sinh thái đó:

Vai trò của thực vật trong chuỗi thức ăn bắt đầu từ thực vật: Cung cấp thức ăn, năng lượng cho các mắt xích ở phía sau.