Chức năng của hệ hô hấp là: thực hiện trao đổi khí giữa cơ thể với môi trường.

- Giúp cơ thể lấy O₂ từ môi trường sống cung cấp cho hô hấp tế bào, tạo năng lượng cho các hoạt động sống của cơ thể.

- Đào thải CO₂ sinh ra từ hô hấp tế bào vào môi trường, đảm bảo cân bằng môi trường trong cơ thể.

Từ hình 32.1 SGK, các cơ quan trong hệ hô hấp và chức năng của mỗi cơ quan đó là:

- Xoang mũi: Làm sạch, làm ẩm, làm ấm không khí.

- Hầu (họng): Dẫn khí.

- Thanh quản: Dẫn khí, phát âm.

- Khí quản: Dẫn khí, làm sạch không khí, điều hòa lượng khí vào phổi.

- Phế quản: Dẫn khí, điều hòa lượng khí vào phổi.

- Phổi: Trao đổi khí.

Khi hít vào và thở ra, không khí sẽ di chuyển qua các cơ quan: xoang mũi, hầu (họng), thanh quản, khí quản, phế quản, phổi.

Ví dụ về sự phù hợp giữa cấu tạo và chức năng của một cơ quan trong hệ hô hấp: Xoang mũi có cấu tạo phù hợp với chức năng làm sạch, làm ẩm, làm ấm không khí:

- Có nhiều lông mũi giúp ngăn cản bụi để làm sạch luồng không khí.

- Có lớp niêm mạc tiết chất nhày giúp cản bụi và vi khuẩn gây hại trong luồng không khí, đồng thời cũng giúp làm ẩm không khí trước khi vào phổi.

- Có lớp mao mạch dày đặc giúp làm ấm không khí trước khi vào phổi.

Khi chúng ta vừa ăn vừa nói có thể bị sặc vì: Khi ăn, nắp thanh quản sẽ được đậy lại để ngăn không cho thức ăn lọt vào đường hô hấp, còn khi nói, nắp thanh quản sẽ được mở ra để phát ra âm thanh. Bởi vậy, nếu vừa ăn vừa nói, thức ăn có thể rơi vào đường hô hấp khi nắp thanh quản mở ra, gây ra phản ứng sặc để đẩy thức ăn ra ngoài.

Chúng ta không nên đốt than củi trong phòng kín khi ngủ vì: Sự cháy của than củi sẽ tiêu hao khí O₂ và sản sinh ra 2 loại khí gây ngộ độc khí cho cơ thể là CO₂ và CO, dẫn đến người ngủ trong phòng nhanh chóng bị ngạt thở, lịm dần rồi hôn mê, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện kịp thời.

Tác động của ô nhiễm không khí và khói thuốc lá đến hệ hô hấp: Ô nhiễm không khí và khói thuốc lá gây ra các bệnh về phổi và đường hô hấp như bệnh hen suyễn, viêm phổi, viêm đường dẫn khí, thậm chí là ung thư phổi, ung thư thanh quản, phổi tắc nghẽn mạn tính,… ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ và tính mạng con người.

Thực hiện dự án điều tra tỉ lệ mắc bệnh viêm họng ở trường học theo các bước điều tra ở bài 28, trang 135 SGK.

- Tỉ lệ mắc bệnh: 14/170 = 8,2%.

- Nhận xét về tỉ lệ người mắc bệnh: Tỉ lệ học sinh trong trường mắc bệnh viêm họng khá cao, có 14 người mắc trên tổng số 170 người được điều tra.

- Đề xuất một số cách phòng tránh: Tránh tiếp xúc với những người đang bị viêm họng, bệnh đường hô hấp; thường xuyên sử dụng khẩu trang khi ra đường và khi làm việc trong môi trường ô nhiễm; vệ sinh răng miệng và cổ họng hằng ngày: đánh răng 2 lần mỗi ngày, thay bàn chải đánh răng theo chu kì 3 tháng, xúc miệng và cổ họng bằng nước muối sinh lí vào buổi sáng và tối trước khi ngủ; giữ ấm cơ thể và cổ họng vào thời tiết lạnh, giao mùa; tránh đồ ăn quá lạnh, cay, cứng; vệ sinh môi trường sống thường xuyên.

Lựa chọn nội dung em muốn bảo vệ: Không nên hút thuốc lá.

Các lập luận để bảo vệ ý kiến của em: Khói thuốc lá chứa hàng ngàn hóa chất độc hại, chất gây nghiện (nicotine), chất gây ung thư, khí CO và các loại khí độc khác làm giảm khả năng vận chuyển O₂ của máu nên dẫn đến phá hủy hệ hô hấp, gây bệnh hen suyễn, ung thư phổi, ung thư thanh quản, phổi tắc nghẽn mạn tính,… Đặc biệt, khói thuốc lá gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe không chỉ của người hút thuốc lá mà còn của người không hút thuốc nhưng tiếp xúc với khói thuốc đặc biệt là trẻ em, phụ nữ có thai và những người đang mặc các bệnh lí.

Khi giao mùa, thời tiết ẩm, chúng ta thường dễ mắc bệnh viêm đường hô hấp vì: Khi giao mùa, nhiệt độ, độ ẩm thường xảy ra đột ngột khiến cơ thể chưa kịp thích ứng, dẫn đến hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu. Đồng thời, giao mùa thời tiết ẩm lại là điều kiện thích hợp cho sự phát triển mạnh của nhiều loại vi khuẩn, virus gây bệnh lí đường hô hấp.

Để tạo không khí trong lành giúp bảo vệ đường hô hấp, gia đình em thường sử dụng biện pháp: Thường xuyên dọn dẹp nhà cửa và giữ vệ sinh môi trường xung quanh sạch sẽ; dùng điều hòa và máy lọc không khí tại nhà (Chú ý: Thường xuyên bảo dưỡng để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn gây hại); hạn chế các hoạt động như: hút thuốc lá, đốt than củi,…; trồng cây xanh xung quanh nhà ở và tham gia các hoạt động trồng cây ở địa phương;…

Mối quan hệ giữa hệ hô hấp và hệ tuần hoàn: Hệ hô hấp và hệ tuần hoàn phối hợp với nhau để thực hiện chức năng trao đổi khí. Hệ hô hấp đưa không khí ra và vào các phế nang của phổi. Hệ tuần hoàn giúp vận chuyển O₂ từ phế nang đến tế bào và CO₂ từ tế bào ra phế nang.

Đáp án đúng là: D

Đường dẫn khí gồm mũi, họng, thanh quản, khí quản, phế quản → Viêm đường hô hấp như viêm mũi, viêm họng, viêm thanh quản, viêm phế quản.