- Vào các dịp lễ, tết ở Việt Nam, người tiêu dùng có xu hướng, tăng nhu cầu sử dụng đối với các mặt hàng, như: thực phẩm (ví dụ: thịt lợn, thịt gà, thịt bò,…); các loại bánh kẹo, mứt truyền thống; các mặt hàng thời trang,…

- Để đáp ứng sự thay đổi đó, các chủ thể sản xuất, kinh doanh sẽ:

+ Mở rộng quy mô sản xuất để cung ứng tới thị trường số lượng hàng hóa nhiều hơn.

+ Đa dạng hóa các sản phẩm với: mẫu mã, chủng loại, giá cả khác nhau,…

Đọc thông tin và quan sát đồ thị, có thể thấy, giá cả có ảnh hưởng lớn đến lượng hàng hóa được mua. Cụ thể:

+ Khi giá cả của mặt hàng X đạt đỉnh cao nhất là 50 triệu đồng/tấn; thì số lượng hàng hóa được mua thấp nhất, chỉ đạt 18 nghìn tấn/ tháng.

+ Ngược lại, khi giá cả của mặt hàng X giảm xuống ngưỡng thấp nhất là 10 triệu đồng/ tấn, thì số lượng hàng hóa được mua cao nhất, đạt 40 nghìn tấn/ tháng.

Nếu người tiêu dùng có nhu cầu về mặt hàng X nhưng không có khả năng chi trả thì không tạo thành cầu về mặt hàng này.

Nếu người tiêu dùng có khả năng chi trả nhưng không có nhu cầu sử dụng hàng hóa X thì không tạo thành cầu về mặt hàng này.

- Trường hợp 1: Nhân tố ảnh hưởng đến cầu hàng hóa, dịch vụ là: thu nhập của người tiêu dùng. Cụ thể:

+ Khi thu nhập của người tiêu dùng tăng lên => cầu tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ thông thường của họ cũng tăng lên.

+ Khi thu nhập của người tiêu dùng giảm xuống => người tiêu dùng phải cân nhắc hơn trước khi mua các sản phẩm => cầu tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ cũng giảm xuống.

- Trường hợp 2:

+ Có 3 nhân tố ảnh hưởng đến cầu hàng hóa, dịch vụ là: (1) giá cả của chính hàng hóa, dịch vụ đó; (2) thu nhập của người tiêu dùng và (3) giá cả của các loại hàng hóa, dịch vụ thay thế.

+ Phân tích cụ thể: giá xăng tăng; thu nhập của người tiêu dùng không đổi; giá cả khi sử dụng phương tiện công cộng rẻ hơn => người tiêu dùng có xu hướng: hạn chế sử dụng phương tiện ô tô, xe máy cá nhân hoặc taxi; chuyển sang sử dụng phương tiện công cộng như xe buýt.

- Trường hợp 3: Nhân tố ảnh hưởng đến cầu hàng hóa, dịch vụ là: tâm lí, tập quán và thị hiếu của người tiêu dùng. Cụ thể: khi xu hướng “tiêu dùng Xanh” trở nên phổ biến, người tiêu dùng ngày càng chọn mua nhiều hơn các sản phẩm có yếu tố “xanh”, lựa chọn các phương thức tiêu dùng bền vững, thân thiện với môi trường.

Ngoài các nhân tố trên, còn có một số nhân tố khác ảnh hưởng đến cầu về hàng hóa, dịch vụ trên thị trường, như:

- Dự đoán của người tiêu dùng về thị trường. Ví dụ:

+ Mặc dù giá một hàng hóa nào đó tăng nhưng người mua vẫn tiếp tục tăng mua hàng hóa đó vì họ dự đoán giá sẽ còn tăng nữa;

+ Ngược lại, khi giá của một hàng hóa nào đó giảm, người tiêu dùng vẫn giảm mua hàng hóa đó, vì họ hi vọng, dự đoán giá sẽ tiếp tục giảm nữa.

- Quy mô dân số. Ví dụ:

+ Khi dân số tăng dẫn đến cầu về hàng hóa tăng;

+ Khi dân số giảm dẫn đến cầu về hàng hóa giảm.

Đọc thông tin và quan sát đồ thị, có thể thấy, giá cả có ảnh hưởng lớn đến lượng hàng hóa bán ra. Cụ thể:

- Khi giá cả của mặt hàng X đạt đỉnh cao nhất là 50 triệu đồng/tấn; thì số lượng hàng hóa bán ra cao nhất, đạt 36 nghìn tấn/ tháng.

- Ngược lại, khi giá cả của mặt hàng X ở ngưỡng thấp nhất là 10 triệu đồng/ tấn, thì số lượng hàng hóa bán ra thấp nhất.

- Tại mức giá 10 triệu đồng/ tấn, không có mặt hàng X nào được bán ra thị trường.

- Tại mức giá 10 triệu đồng/ tấn, thì không có lượng cung mặt hàng X, vì: mức giá thấp, chủ thể sản xuất kinh doanh không thu được lợi ích kinh tế, nên họ không muốn bán sản phẩm ra thị trường.

Nếu người kinh doanh có hàng hóa X nhưng chưa muốn bán ra thị trường thì không tạo thành cung về mặt hàng này.

- Trường hợp 1: Nhân tố ảnh hưởng đến lượng cung hàng hóa, dịch vụ là: giá cả của các yếu tố sản xuất đầu vào. Cụ thể: khi giá cả các yếu tố sản xuất tăng cao, thì một số doanh nghiệp đã thu hẹp quy mô, chấp nhận tình trạng sản xuất gián đoạn, từ đó dẫn đến lượng cung hàng hóa ra thị trường sụt giảm.

- Trường hợp 2: Có 3 nhân tố ảnh hưởng đến lượng cung hàng hóa, dịch vụ là:

+ Giá bán của sản phẩm trên thị trường có xu thế tăng;

+ Trình độ công nghệ sản xuất;

+ Số lượng người bán hàng hóa trên thị trường.

- Thông tin: Nhân tố ảnh hưởng đến lượng cung hàng hóa, dịch vụ là: chính sách hỗ trợ của nhà nước.

Ngoài các nhân tố trên, lượng cung về hàng hóa, dịch vụ trên thị trường, còn chịu ảnh hưởng bởi: dự đoán của người bán trên thị trường. Cụ thể:

+ Nếu dự báo giá tăng, người sản xuất hi vọng có lợi, họ sẽ tăng cung hàng hóa.

+ Nếu dự báo giá giảm, người sản xuất nhận thấy không có lợi hoặc lợi nhuận thấp, thì họ sẽ giảm lượng cung hàng hóa.

Quan sát mức bảng số liệu và đồ thị, có thể thấy: mức giá có ảnh hưởng rất lớn đến lượng cung và cầu hàng hóa. Cụ thể:

- Khi giá cả của mặt hàng X đạt đỉnh cao nhất là 50 triệu đồng/tấn, thì:

+ Lượng cầu hàng hóa ở mức thấp nhất (chỉ đạt 18 nghìn tấn/ tháng).

+ Lượng cung hàng hóa ở mức cao nhất (đạt 36 nghìn tấn/ tháng).

- Khi giá cả của mặt hàng X ở ngưỡng thấp nhất là 10 triệu đồng/ tấn:

+ Lượng cầu hàng hóa ở mức cao nhất nhất (đạt 40 nghìn tấn/ tháng).

+ Không có lượng cung hàng hóa.

Tại mức giá 30 triệu đồng/ tấn, thì lượng cung và cầu mặt hàng X ngang bằng nhau. Điều này khiến cho thị trường đạt trạng thái cân bằng.

Khi thị trường có trạng thái cung lớn hơn cầu, khiến cho giá cả sản phẩm hạ xuống. Lúc này, người sản xuất và người tiêu dùng sẽ có những quyết định khác nhau. Cụ thể là:

+ Người sản xuất sẽ thu hẹp quy mô sản xuất kinh doanh, khiến cho lượng cung hàng hóa dần sụt giảm.

+ Người tiêu dùng sẽ tăng mua sản phẩm, khiến cho lượng cầu về hàng hóa tăng dần.

Nhận xét vai trò của quan hệ cung - cầu:

+ Điều tiết quan hệ giữa sản xuất và lưu thông hàng hóa;

+ Làm thay đổi cơ cấu và quy mô thị trường;

+ Ảnh hưởng tới giá cả của hàng hóa.

- Đồng tình với nhận định B

- Không đồng tình với nhận định A, C, D.

- Giải thích: để tạo thành cầu về một loại hàng hóa, dịch vụ nào đó, cần phải đồng thời đáp ứng được 2 tiêu chí:

+ Thứ nhất, người tiêu dùng có nhu cầu tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ đó.

+ Thứ hai, người tiêu dùng có khả năng và sẵn sàng mua ở các mức giá khác nhau trong một thời gian nhất định.

- Trường hợp A. Nhân tố ảnh hưởng đến cầu là: tâm lí, tập quán và thị hiếu của người tiêu dùng.

- Trường hợp B. Có 2 nhân tố ảnh hưởng đến cầu là: tâm lí của người tiêu dùng và giá cả hàng hóa. Cụ thể:

+ Khi dịch bệnh xảy ra trên đàn gia súc, tâm lí người tiêu dùng sẽ lo sợ các sản phẩm (có nguồn gốc từ thịt gia súc) không đảm bảo chất lượng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe => do đó, họ có xu hướng chuyển sang sử dụng sản phẩm khác.

+ Tình hình dịch bệnh trên đàn gia súc khiến cho lượng cung sụt giảm => giá cả tăng các loại thực phẩm từ gia súc tăng => nhu cầu tiêu dùng giảm => người tiêu dùng có xu hướng chuyển sang sử dụng loại thực phẩm có giá cả ổn định hơn.

- Trường hợp C. Nhân tố ảnh hưởng đến cầu là: thu nhập của người tiêu dùng.

- Trường hợp D. Nhân tố ảnh hưởng đến cầu là: dự đoán của người tiêu dùng về thị trường.

- Các hoạt động kinh tế trong trường hợp A, B, C sẽ tạo thành cung hàng hóa trên thị trường. Vì: các chủ thể sản xuất kinh doanh có khả năng bán và sẵn sàng bán sản phẩm ra thị trường ở các mức giá khác nhau.

- Hoạt động sản xuất ở trường hợp D không tạo thành nguồn cung hàng hóa, vì: mục đích trồng các loại cây ăn quả của gia đình bạn H là để đáp ứng nhu cầu sử dụng của gia đình và biếu tặng họ hàng, bạn bè.

Vai trò của quan hệ cung - cầu trong trường hợp trên là: điều tiết quan hệ giữa sản xuất và lưu thông hàng hóa.

Lựa chọn của gia đình bạn H là hợp lí, vì: trong trường hợp cung lớn hơn cầu => giá cả sản phẩm giảm => doanh thu và lợi nhuận của gia đình bạn H sẽ giảm, từ đó, gia đình H dự định chuyển hướng kinh doanh.

Trong trường hợp này, gia đình bạn H nên lựa chọn phương án A (tạm ngừng kinh doanh mặt hàng thời trang và chờ đợi thị trường hồi phục). Vì:

+ Trong trường hợp cung lớn hơn cầu => giá cả sản phẩm giảm => doanh thu và lợi nhuận của gia đình bạn H sẽ giảm => gia đình H nên thu hẹp quy mô sản xuất.

+ Nếu, gia đình H tiếp tục đẩy mạnh đầu tư, mở rộng kinh doanh (phương án B), thì sẽ tiếp tục làm gia tăng lượng cung hàng hóa, mặt khác, dẫn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của gia đình H thua lỗ.

+ Nếu gia đình H đẩy mạnh tuyên truyền và quảng bá sản phẩm của gia đình (phương án C), thì chi phí sản xuất mặt hàng sẽ gia tăng (do, chi phí marketing cũng là một yếu tố đầu vào của sản xuất). Khi giá sản phẩm tăng => người tiêu dùng có xu hướng hạn chế nhu cầu mua sản phẩm, chuyển sang sử dụng sản phẩm khác => hoạt động sản xuất của gia đình H vì thế cũng tiếp tục gặp khó khăn.

- Trường hợp A. Nhân tố ảnh hưởng đến cung hàng hóa, dịch vụ là: dự đoán của người bán trên thị trường.

- Trường hợp B. Nhân tố ảnh hưởng đến cung hàng hóa, dịch vụ là: giá cả các yếu tố sản xuất.

- Trường hợp C. Nhân tố ảnh hưởng đến cung hàng hóa, dịch vụ là: trình độ công nghệ sản xuất.

- Trường hợp D. Nhân tố ảnh hưởng đến cung hàng hóa, dịch vụ là: số lượng người bán trên thị trường.

- Trường hợp E. Nhân tố ảnh hưởng đến cung hàng hóa, dịch vụ là: chính sách hỗ trợ doanh nghiệp của nhà nước.

(*) Tham khảo: Tình hình cầu của một số loại thực phẩm trong tháng 1/2022

+ Sau khi có xu hướng giảm liên tiếp trong năm 2021, nhu cầu sử dụng mặt hàng thịt lợn đã có xu hướng tăng trở lại trong tháng 01 năm 2022, đặc biệt trong những ngày cận Tết, tuy nhiên mức tăng không cao so với Tết 02 năm trước. Giá các mặt hàng thịt lợn ở mức thấp hơn so với cùng kỳ năm trước khoảng 15-25%.

+ Giá các sản phẩm thịt bò ổn định trong suốt cả năm 2021 và bắt đầu tăng nhẹ vào cuối tháng 1 năm 2022 do ảnh hưởng bởi giá thịt lợn và nhu cầu tăng.

+ Giá các sản phẩm gia cầm cũng ở mức thấp trong suốt năm 2021 (có thời điểm giá thịt gà lông trắng chỉ còn 7.000-9.000đ/kg), bắt đầu tăng trở lại vào tháng 12/2021 và tiếp tục tăng nhẹ vào ngày sát Tết do nhu cầu tăng.

(Nguồn: thông tin từ Bộ Công thương Việt Nam)

(*) Tham khảo: Một số nhân tố ảnh hưởng đến lượng cung thực phẩm trên thị trường dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần (2022)

- Tết Nguyên đán Nhâm Dần (2022) đang đến gần, trong khi các nguyên liệu sản xuất đầu vào có xu hướng tăng mạnh (giá thức ăn chăn nuôi, chi phí lưu thông, xét nghiệm, lao động...) thì thời tiết thuận lợi, sản xuất nông nghiệp ổn định và tăng trưởng tốt đã tiếp tục hỗ trợ cho thị trường mặt hàng thực phẩm diễn biến thuận lợi, không có biến động bất thường. Nguồn cung thực phẩm dịp Tết Nguyên đán được bảo đảm, không có tình trạng khan hàng hoặc tăng giá bất hợp lý.

- Trong những ngày gần Tết (từ ngày 23 tháng Chạp) do các siêu thị tham gia chương trình bình ổn thị trường vẫn giữ giá ổn định và một số siêu thị có chương trình giảm giá bán thực phẩm tươi sống, thịt lợn đông lạnh, nên giá thịt gà, thịt bò chỉ tăng vào những ngày sát Tết tại các chợ truyền thống do sức mua tăng.

Lưu ý:

(1) Thông tin trong bài viết được tham khảo từ website của Bộ Công thương Việt Nam

(2) Học sinh viết bài theo quan điểm và sự hiểu biết của bản thân; bài làm trên chỉ mang tính tham khảo!