- Một số ví dụ về quyền tố cáo:

+ Trường hợp 1: Phát hiện một tụ điểm thường xuyên tổ chức đánh bạc, tiêm chích ma túy cho thanh niên xã, A đã gửi đơn tố cáo kèm theo các hình ảnh, bằng chứng tới cơ quan công an địa phương.

+ Trường hợp 2: Chứng kiến bạn M - 15 tuổi đi làm thuê cho quán ăn thường xuyên bị ông chủ đánh đập, chửi mắng, bà H đã viết đơn tố cáo đến cơ quan có thẩm quyền để có biện pháp xử lý hành vi của ông chủ quán.

♦ Yêu cầu a) Trong các trường hợp 1, 2 và 3, các quyền của người khiếu nại được thực hiện là:

- Trong trường hợp 1, anh H là người khiếu nại đã thực hiện quyền tự mình khiếu nại quyết định xử phạt vi phạm hành chính của Cảnh sát giao thông.

- Trong trường hợp 2, người khiếu nại là mẹ chị N đã uỷ quyền cho chị N thực hiện quyền khiếu nại.

- Trong trường hợp 3, người khiếu nại là ông A đã thực hiện quyền yêu cầu cơ quan giải quyết khiếu nại áp dụng biện pháp cần thiết để ngăn chặn hậu quả có thể xảy ra do việc thi hành quyết định hành chính bị khiếu nại. Cụ thể, ông A đã yêu cầu áp dụng các biện pháp để tránh hư hỏng lô hàng hoá của mình.

♦ Yêu cầu b) Quyền khiếu nại là quyền của công dân, cơ quan, tổ chức được đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại hành vi hành chính khi có căn cứ cho rằng hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích của mình.

♦ Yêu cầu a) Trong trường hợp 1, khi thực hiện khiếu nại, A có trách nhiệm cung cấp đầy đủ giấy tờ xác nhận của bệnh viện về việc mình bị ốm phải nằm điều trị cho giám đốc công ty để chứng minh sự việc.

♦ Yêu cầu b) Trong trường hợp 2, Q đã thực hiện các công việc sau để chỉ ra quyết định xử phạt vi phạm của công an xã P là không đúng:

+ Đi kiểm tra lại về chất ma tuý tại bệnh viện đa khoa huyện để chứng minh rằng mình âm tính với chất gây nghiện.

+ Cung cấp kết quả âm tính của bệnh viện.

+ Trình bày không sử dụng ma tuý và cam đoan chịu trách nhiệm trước pháp luật đối với thông tin của mình.

♦ Yêu cầu a) Trong trường hợp 1, bà Q có quyền:

+ Gửi đơn tố cáo đến Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phường H - người có thẩm quyền giải quyết tố cáo theo quy định của pháp luật.

+ Được thông báo về việc thụ lí đơn tố cáo và quyết định giải quyết đơn thư tố cáo.

♦ Yêu cầu b) Hành vi của ông H là thực hiện quyền tố cáo của công dân, vì đã gửi đơn đến Uỷ ban nhân dân xã và cảnh sát môi trường về hành vi, việc làm vi phạm pháp luật của cơ sở sản xuất của một doanh nghiệp.

♦ Yêu cầu a) Trong trường hợp 1, khi quyết định tố cáo, bà V lấn chiếm đất khu tập thể, ông Q đã thực hiện đúng nghĩa vụ của người tố cáo, đến trụ sở Uỷ ban nhân dân cung cấp trực tiếp các thông tin, bức xúc của người dân tại khu tập thể.

♦ Yêu cầu b) Việc làm đơn tố cáo mà không ghi rõ tên, địa chỉ người tố cáo là sai với quy định tại điểm a khoản 1 Điều 9 Luật Tố cáo “Người tố cáo có nghĩa vụ cung cấp thông tin cá nhân theo quy định tại Điều 23 Luật Tố cáo”.

- Hành vi của các chủ thể trong tình huống 1 và 2 đã gây ra những hậu quả sau:

+ Xúc phạm uy tín, danh dự, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân - trưởng phòng H.

+ Làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước, ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội.

- Các trường hợp chủ thể thực hiện đúng: A, B, C.

- Các trường hợp chủ thể thực hiện chưa đúng: D.

- Các hành vi được làm: B.

- Các hành vi vi phạm quyền khiếu nại, tố cáo: A, C, D.

♦ Giống nhau:

- Đều là những quyền chính trị cơ bản của công dân được quy định trong Hiến pháp.

- Là công cụ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của tập thể và của cá nhân.

- Là phương tiện để công dân tham gia quản lí nhà nước, xã hội.

♦ Khác nhau:

- Luật điều chỉnh:

+ Khiếu nại: Luật khiếu nại 2011

+ Tố cáo: Luật tố cáo 2018

- Khái niệm:

+ Khiếu nại: Quyền khiếu nại là quyền của công dân, cơ quan, tổ chức được đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại hành vi hành chính khi có căn cứ cho rằng hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích của mình.

+ Tố cáo: Quyền tố cáo là quyền công dân được phép báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.

- Chủ thể thực hiện:

+ Khiếu nại: Công dân, cơ quan, tổ chức thực hiện quyền khiếu nại.

+ Tố cáo: Chỉ có công dân có quyền tố cáo.

- Đối tượng bị khiếu nại, tố cáo:

+ Khiếu nại:

▪ Quyết định hành chính.

▪ Hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước.

▪ Quyết định kỷ luật cán bộ, công chức

+ Tố cáo:

▪ Hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ;

▪ Hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực.

- Yêu cầu về tính chính xác của thông tin khiếu nại, tố cáo:

+ Khiếu nại: Không có quy định.

+ Tố cáo: Người tố cáo phải:

▪ Trình bày trung thực về nội dung tố cáo; cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung tố cáo mà mình có được.

▪ Chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung tố cáo.

▪ Nếu tố cáo sai có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự tội vu khống tại Bộ Luật hình sự 2015.

- Thời hiệu:

+ Khiếu nại:

▪ Thời hiệu khiếu nại là 90 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính.

▪ Đối với trường hợp khiếu nại Quyết định kỷ luật cán bộ, công chức: Khiếu nại lần đầu thì thời hiệu là 15 ngày kể từ ngày nhận quyết định; Khiếu nại lần hai là 10 ngày, kể từ ngày cán bộ, công chức nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu.

▪ Đối với quyết định kỷ luật buộc thôi việc thì thời hiệu khiếu nại lần hai là 30 ngày, kể từ ngày cán bộ, công chức nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu.

+ Tố cáo: Không quy định vì nó phụ thuộc vào ý chỉ chủ quan của người tố cáo.

- Về việc rút đơn khiếu nại, tố cáo:

+ Khiếu nại:

▪ Người khiếu nại có thể rút khiếu nại tại bất cứ thời điểm nào trong quá trình khiếu nại và giải quyết khiếu nại.

▪ Cơ quan nhà nước đình chỉ việc giải quyết khi người khiếu nại rút đơn

+ Tố cáo:

▪ Người tố cáo chỉ có quyền rút toàn bộ nội dung tố cáo hoặc một phần nội dung tố cáo trước khi người giải quyết tố cáo ra kết luận nội dung tố cáo.

▪ Cơ quan Nhà nước vẫn tiếp tục giải quyết vụ việc tố cáo nếu có căn cứ cho rằng hành vi bị tố cáo có dấu hiệu vi phạm pháp luật, hoặc người tố cáo bị uy hiếp, mua chuộc.

- Tình huống a.

+ Hành vi khiếu nại của ông A là không đúng pháp luật, vì ông đã thực hiện hành vi trái phép luật nên không được thực hiện quyền khiếu nại.

• Ông A không có quyền khởi kiện hành chính đối với quyết định xử phạt vi phạm hành chính của chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã, vì theo quy định tại khoản 1 Điều 7 Luật Khiếu nại, người khiếu nại có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Trong trường hợp này, ông A xây dựng nhà khi chưa xin phép là hành vi trái pháp luật, nên ông không có quyền khởi kiện tại Toà án hành chính.

- Tình huống b.

+ Anh K đã có hành vi gây phiền hà cho tổ chức và công dân khi đến làm các thủ tục cấp giấy phép xây dựng.

+ Theo quy định của pháp luật, ông B sẽ thực hiện quyền tố cáo bằng cách:

1/ Gửi đơn hoặc trực tiếp tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.

2/ Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền thông báo về việc thụ lí giải quyết tố cáo, thông báo chuyển vụ việc tố cáo sang cơ quan có thẩm quyền giải quyết, thông báo kết quả giải quyết tố cáo.

(*) Sản phẩm tham khảo: Tờ gấp “Tìm hiểu một số quy định pháp luật về Tố cáo”

Trang số 1:

Trang số 2: