Đáp án đúng là: D

Sinh trưởng ở sinh vật là sự tăng về khối lượng và kích thước của các cơ quan hoặc cơ thể. Ví dụ: sự tăng kích thước lá, sự dài ra của rễ, tăng chiều cao cây,…

Đáp án đúng là: C

C. Sai. Cây ra lá là một biểu hiện của sự phát triển.

Đáp án đúng là: B

Vòng đời của cây có hạt là: Hạt → Hạt nảy mầm → Cây non lớn lên → Cây trưởng thành → Cây ra hoa và tạo quả. Như vậy, sự phát triển của cây có hạt bắt đầu với hạt nảy mầm.

Đáp án đúng là: B

B. Sai. Tốc độ tăng trưởng và phân chia tế bào có thể khác nhau ở các bộ phận khác nhau.

Đáp án đúng là: D

Các giai đoạn trong vòng đời của cây đậu: (5) Hạt → (3) Hạt nảy mầm → (2) Cây non lớn lên → (4) Cây trưởng thành → (1) Cây ra hoa và tạo quả.

Đáp án đúng là: D

- Một cơ thể thực vật hạt kín có ba loại mô phân sinh: mô phân sinh đỉnh, mô phân sinh bên và mô phân sinh lóng,không đúng về mô phân sinh.

Vì thực vật Một lá mầm có 2 loại mô phân sinh là: mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh lóng. Thực vật Hai lá mầm có 2 loại mô phân sinh là: mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh bên.

- Mô phân sinh là nhóm các tế bào thực vật chưa phân hoá, duy trì được khả năng nguyên phân trong suốt đời sống của cây. Có các loại mô phân sinh sau: mô phân sinh đỉnh thân, đỉnh rễ, mô phân sinh bên, mô phân sinh lóng (ở cây 1 lá mầm).

→ D đúng. A, C, D sai.

*  Đặc điểm sinh trưởng và phát triển ở thực vật

- Quá trình sinh trưởng, phát triển của cơ thể thực vật bắt đầu trong các mô phân sinh và diễn ra tại một số vị trí, cơ quan xác định. Sinh trưởng, phát triển ở thực vật có thể diễn ra trong suốt vòng đời nhờ khả năng phân chia liên tục của các tế bào phân sinh.

- Cơ sở của sinh trưởng, phát triển ở thực vật là quá trình nguyên phân của tế bào phân sinh, sự kéo dài và biệt hoả tế bào. Sinh trưởng ở thực vật gồm sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp.

II. Mô phân sinh

- Mô phân sinh là nhóm các tế bào chưa phân hoá, có khả năng phân chia liên tục để tạo các tế bào mới. Tế bào của mô phân sinh có thành cellulose mỏng, xếp sít nhau. Ở thực vật, có ba loại mô phân sinh (hình 16.2).

+ Mô phân sinh đỉnh: nằm ở đỉnh chồi ngọn, chồi bên (chổi nách) và đỉnh rễ. Mô phân sinh đình làm tăng chiều dài của thân và rễ. Mô phân sinh đỉnh có cả ở cây Một lá mầm và cây Hai lá mầm.

+ Mô phân sinh bên: phân bố theo hình trụ và hướng ra phần ngoài của thân và rễ, làm tăng độ dày (đường kính) của thân và rễ. Mô phân sinh bên chỉ có ở cây Hai lá mầm.

+ Mô phân sinh lóng: nằm ở vị trí các mắt của thân cây Một lá mầm, có tác dụng gia tăng quá trình sinh trưởng chiều dài của lóng.

Xem thêm các bài viết liên quan,chi tiết khác:

Lý thuyết Sinh học 11 Bài 16: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật

Giải bài tập Sinh học 11 Bài 16: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật   

Đáp án đúng là: C

- Ở thực vật Một lá mầm, sinh trưởng sơ cấp do mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh lóng tạo nên.

$\to$Chọn C.

* Sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp ở thực vật

1. Sinh trưởng sơ cấp

Sinh trưởng sơ cấp là sự sinh trưởng được khởi đầu do sự phân chia của các tế bào mô phân sinh đỉnh, làm tăng chiều dài của thân và rễ. Sinh trưởng sơ cấp diễn ra ở phần thân non của cây Hai lá mầm. Ở cây Một lá mầm, sinh trưởng sơ cấp có thể do sự phân chia của các tế bào mô phân sinh lỏng. Cây Một lá mẩm chỉ có sinh trưởng sơ cấp nên thân cây thường bé, bỏ mạch xếp rải rác, thời gian sống ngắn.

2. Sinh trưởng thứ cấp

Sinh trưởng thứ cấp là sự sinh trưởng theo chiều ngang, được khởi đầu do sự phân chia của các tế bào mô phân sinh bên, làm tăng dường kính của thân và rễ cây thân gỗ Hai lá mầm. Mô phân sinh bên gồm tầng phát sinh mạch dẫn và tầng sinh vo tham gia tạo nên sinh trưởng thứ cấp. Tầng phát sinh mạch dẫn năm giữa mạch gỗ bên trong và mạch rây bên ngoài. Vòng tầng phát sinh mạch dẫn tạo nên mạch gỗ thủ cấp và mạch rây thứ cấp. Tầng sinh vỏ nằm dưới lớp biểu mộ tạo nên vỏ cây bảo vệ thân cây khỏi sự mất nước và sự xâm nhập của các vi sinh vật gây hại.

Xem thêm các bài viết liên quan hay, chi tiết khác:

Lý thuyết Sinh học 11 Bài 16: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật

Giải SGK Sinh học 11 Bài 16: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật

Đáp án đúng là: D

D. Sai. Sinh trưởng thứ cấp không chỉ tạo ra mạch gỗ và mạch rây thứ cấp mà còn tạo ra vỏ và thịt vỏ.

Đáp án đúng là: D

Thứ tự đúng về các pha phát triển trong vòng đời thực vật: (2) Pha phát triển phôi thai → (5) Pha non trẻ → (3) Pha trưởng thành → (1) Pha sinh sản → (4) Pha già.

Đáp án đúng là: A

Để tránh mất nước trong điều kiện khô nóng quá mức, khí khổng ở lá đóng lại do tác động của hormone abscisic acid: Abscisic acid được tạo ra trong rễ để đáp ứng với điều kiện giảm thế nước của đất (liên quan đến đất khô) và các tình huống khác mà cây có thể bị stress. Abscisic acid sau đó chuyển sang lá, nơi nó nhanh chóng làm thay đổi áp suất thẩm thấu của các tế bào bảo vệ của khí khổng, làm cho chúng co lại do đó làm đóng khí khổng. Sự đóng khí khổng làm hạn chế sự thoát hơi nước của cây.

Đáp án đúng là: B

Hiện tượng ưu thế đỉnh ở thực vật do hormone auxin gây ra.

Đáp án đúng là: D

Trong sản xuất, hormone gibberellin thường được sử dụng để tạo quả (cam, quýt) không hạt.

Đáp án đúng là: C

Hormone ethylene kích thích sự chín của quả → Trong sản xuất, hormone ethylene thường được sử dụng để thúc đẩy quả chuối chín nhanh.

Đáp án đúng là: A

A. Sai. Có tương quan hình thành giữa các hormone kích thích và hormone ức chế sinh trưởng hoặc có tương quan hình thành giữa các hormone kích thích với nhau.

Đáp án đúng là: B

Hormone thực vật (phytohormone) là các hợp chất hữu cơ được sinh tổng hợp trong cơ thể thực vật và điều tiết sinh trưởng, phát triển thực vật ở hàm lượng rất nhỏ.

(a) – (2): Auxin kích thích hình thành rễ bất định.

(b) – (5): Gibberellin kích thích sự dãn dài của thân.

(c) – (3): Cytokinine kích thích sự hình thành chồi.

(d) – (1): Ethylene kích thích quá trình chín của quả.

(e) – (4): Abscisic acid ức chế sự nảy mầm của hạt.

Đáp án đúng là: A

Để giảm tác động của hiện tượng ưu thế đỉnh trong canh tác chè, kĩ thuật viên trồng trọt có thể sử dụng biện pháp ngắt búp chè thường xuyên.

Đáp án đúng là: A

Auxin thuộc nhóm hormone kích thích sinh trưởng → Auxin không có vai trò kích thích rụng lá, rụng quả.

Đáp án đúng là: D

Gibberellin thuộc nhóm hormone kích thích sinh trưởng → Gibberellin không có vai trò kích thích rụng lá.

Đáp án đúng là: C

Tương quan giữa hormone GA/ABA (Gibberellin/Abscisic acid) quyết định chiều hướng nảy mầm hoặc ngủ của chồi cây: Hàm lượng ABA ưu thế kích thích sự ngủ của hạt, chồi, trong khi, hàm lượng GA ưu thế kích thích sự nảy mầm của hạt và nảy chồi.

Đáp án đúng là: B

Trong các yếu tố trên, dinh dưỡng khoáng, nhiệt độ và ánh sáng là những yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của thực vật.

Đáp án đúng là: D

D. Sai. Ánh sáng đỏ kích thích cây ngày dài ra hoa, ánh sáng đỏ xa kích thích cây ngày ngắn ra hoa.

Đáp án đúng là: C

Tuổi của cây gỗ nhiều năm được tính theo số vòng gỗ trên thân cây: Sinh trưởng thứ cấp tạo nên các vòng gỗ đồng tâm với lớp màu sáng (gỗ sớm, hình thành vào mùa xuân, tế bào lớn, thành mỏng) và tối (gỗ muộn, hình thành vào mùa hè và thu, tế bào bé, thành dày) xen kẽ với nhau. Mỗi năm tạo nên một vòng nên còn được gọi là vòng năm. Đếm số vòng năm sẽ xác định được tuổi của cây gỗ nhiều năm.

Đáp án đúng là: A

A. Sai. Đồng hồ sinh học là những phản ứng của cơ thể diễn ra trong chu kì 24 giờ, còn quang chu kì là hiện tượng thực vật phát triển phụ thuộc vào tương quan độ dài ngày và đêm. Do đó, quang chu kì không phải là hiện tượng liên quan đến đồng hồ sinh học.

Đáp án đúng là: B

A. Sai. Sự sinh trưởng không diễn ra suốt đời sống cá thể, sự sinh trưởng có thể chậm lại hoặc ngừng khi cơ thể đạt đến kích thước tối đa.

B. Đúng. Quá trình sinh trưởng và phát triển ở động vật gồm nhiều giai đoạn nối tiếp nhau.

C. Sai. Tốc độ sinh trưởng và phát triển của các mô, cơ quan khác nhau là không giống nhau.

D. Sai. Mô, cơ quan nào cần thiết trước thì phát triển và hoàn thiện sớm hơn.

Đáp án đúng là: D

D. Sai. Nhộng là giai đoạn tu chỉnh lại toàn bộ cơ thể để biến ấu trùng thành con trưởng thành. Các mô, các cơ quan cũ của ấu trùng tiêu biến đi. Đồng thời, các mô, các cơ quan mới hình thành. Vì vậy, con trưởng thành chui ra từ kén nhộng có hình dạng và cấu tạo khác hẳn với ấu trùng.

Đáp án đúng là: A

A. Đúng. Những động vật phát triển qua biến thái không hoàn toàn phải qua nhiều lần lột xác.

B. Sai. Ở biến thái không hoàn toàn, con non mới nở có hình dạng, cấu tạo và sinh lí gần giống so với con trưởng thành nhưng phát triển chưa hoàn thiện.

C. Sai. Ở biến thái không hoàn toàn, cơ thể phải trải qua nhiều lần lột xác. Còn ở biến thái hoàn toàn, cơ thể phải trải qua nhiều giai đoạn trung gian có hình dạng rất khác so với con trưởng thành rồi mới biến đổi thành con trưởng thành.

D. Sai. Vòng đời của các loài biến thái không hoàn toàn thường trải qua các giai đoạn là trứng → con non → con trưởng thành.

Đáp án đúng là: B

A. Sai. Ở hình thức phát triển qua biến thái hoàn toàn, con non mới nở đã có hình dạng, cấu tạo và sinh lí rất khác con trưởng thành.

B. Đúng. Ở mỗi giai đoạn, cấu tạo và sinh lí biến đổi phù hợp với chức năng chuyên hoá khác nhau.

C. Sai. Châu chấu, cào cào, gián có kiểu phát triển qua biến thái không hoàn toàn.

D. Sai. Để trở thành con trưởng thành, cơ thể con non thường phải trải qua 3 giai đoạn: trứng, con non và trưởng thành là hình thức phát triển qua biến thái không hoàn toàn.

Đáp án đúng là: A

- (3) gián, (6) châu chấu, (7) bọ ngựa, (9) chuồn chuồn là những loài có hình thức phát triển qua biến thái không hoàn toàn.

- (1) muỗi, (4) ếch, (8) bướm là những loài có hình thức phát triển qua biến thái hoàn toàn.

- (2) chó, (5) cá chép là những loài có hình thức phát triển không qua biến thái hoàn toàn.

Đáp án đúng là: A

A. Sai. Ở người, giai đoạn phôi thai kéo dài trong khoảng 38 – 42 tuần.

Đáp án đúng là: D

A. Sai. Dậy thì là giai đoạn cơ thể diễn ra sự thay đổi lớn về thể chất, sinh lí và tâm lí để chuyển từ một đứa trẻ thành người trưởng thành.

B. Sai. Độ tuổi dậy thì phụ thuộc vào yếu tố di truyền, tình trạng bệnh lí, cân nặng và yếu tố môi trường (như chế độ dinh dưỡng, vận động,…).

C. Sai. Quá trình dậy thì kéo dài khoảng 3 – 5 năm.

D. Đúng. Trong giai đoạn dậy thì, lượng hormone sinh dục tăng cao dẫn đến cơ thể phát triển nhanh nhưng chưa hài hoà.

Đáp án đúng là: B

Giọng nói trầm hơn là dấu hiệu dậy thì ở nam.

Đáp án đúng là: D

Xương chậu phát triển là dấu hiệu dậy thì ở nữ.

Đáp án đúng là: A

Những thay đổi tâm sinh lí ở giai đoạn dậy thì:

(1) Hưng phấn ở vỏ não diễn ra mạnh.

(2) Cơ quan sinh dục phát triển.

(5) Chiều cao tăng nhanh.

(6) Tăng tiết hormone sinh dục.

(7) Xuất hiện kinh nguyệt ở nữ, xuất tinh ở nam.

Đáp án đúng là: D

Những biện pháp giúp chăm sóc sức khoẻ ở giai đoạn dậy thì:

(2) Tránh sử dụng các chất kích thích.

(3) Vệ sinh da và cơ thể sạch sẽ.

(5) Bổ sung hormone để giúp phát triển chiều cao.

(6) Duy trì học tập, nghỉ ngơi, luyện tập thể dục, thể thao và giải trí phù hợp.

(7) Không nên quan hệ tình dục.

Đáp án đúng là: C

C. Sai. Các gene điều khiển các quá trình sinh trưởng, phát triển ở động vật bắt đầu biểu hiện từ giai đoạn phôi thai.

Đáp án đúng là: D

A. Sai. Hormone juvenile do thể Allata tiết ra.

B. Sai. Hormone juvenile hoạt động trong giai đoạn côn trùng chưa trưởng thành.

C. Sai. Hormone juvenile khi giảm xuống một ngưỡng nhất định, sâu bướm sẽ hoá nhộng.

D. Đúng. Hormone juvenile ở nồng độ cao kích thích lột xác, ức chế sự biến thái.

Đáp án đúng là: C

C. Sai. Hormone ecdysteroid hoạt động trong suốt các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của côn trùng gây lột xác, kích thích hoá nhộng và hoá bướm.

Đáp án đúng là: B

Sự sinh trưởng và phát triển ở côn trùng được điều hoà bởi hormone ecdysteroid và juvenile: Hormone ecdysteroid gây lột xác, kích thích hoá nhộng và hoá bướm; hormone juvenile ở nồng độ cao kích thích lột xác, ức chế sự biến thái, khi giảm xuống một ngưỡng nhất định, sâu sẽ hoá nhộng.

Đáp án đúng là: D

D. Sai. Nhiệt độ môi trường quá cao có thể làm giảm tiêu thụ thức ăn và hấp thụ chất dinh dưỡng ở động vật. Nhiệt độ môi trường thấp có thể làm tăng tiêu thụ thức ăn và hấp thụ chất dinh dưỡng ở động vật.s

Đáp án đúng là: B

Trẻ em cần được tắm nắng đúng cách sẽ giúp biến tiền vitamin D thành vitamin D, có vai trò làm tăng khả năng hấp thụ calcium của ruột.

Đáp án đúng là: C

Những thay đổi sinh lí ở lứa tuổi dậy thì là do nồng độ hormone sinh dục (hormone testosterone và estrogen) tăng cao.

Đáp án đúng là: D

Juvenile ở nồng độ cao sẽ ức chế sự biến thái → Để ngăn chặn khả năng sinh sản của côn trùng gây hại, người ta sử dụng hormone juvenile ức chế quá trình biến thái thành con trưởng thành.

Đáp án đúng là: C

Những biện pháp ứng dụng kiến thức về sinh trưởng và phát triển trong chăn nuôi gia cầm lấy trứng:

(2) Vệ sinh sạch sẽ máng ăn, máng uống, dụng cụ chăn nuôi, chuồng nuôi hằng ngày.

(3) Lựa chọn giống gia cầm phù hợp như gà Ai Cập, Leghorn,...

(5) Chế độ ăn có năng lượng và hàm lượng protein phù hợp.

(7) Tiêm vaccine theo quy định và hướng dẫn của cơ quan chức năng.

(a) – (1): Muỗi có hình thức phát triển qua biến thái hoàn toàn.

(b) – (2): Gián có hình thức phát triển qua biến thái không hoàn toàn.

(c) – (2): Ve sầu có hình thức phát triển qua biến thái không hoàn toàn.

(d) – (1): Ếch có hình thức phát triển qua biến thái hoàn toàn.

(e) – (3): Chó có hình thức phát triển không qua biến thái.

(g) – (2): Tôm có hình thức phát triển qua biến thái không hoàn toàn.

(h) – (2): Châu chấu có hình thức phát triển qua biến thái không hoàn toàn.

(i) – (1): Ong có hình thức phát triển qua biến thái hoàn toàn.

(k) – (1): Ruồi có hình thức phát triển qua biến thái hoàn toàn.

(l) – (3): Gà có hình thức phát triển không qua biến thái.

(m) – (2): Bọ ngựa có hình thức phát triển qua biến thái không hoàn toàn.

(n) – (3): Cá voi có hình thức phát triển không qua biến thái.

(a) – (3): Ecdysteroid gây lột xác, kích thích hoá nhộng và hoá bướm.

(b) – (6): Juvenile ở nồng độ cao ức chế sự biến thái.

(c) – (1): Thyroxine kích thích quá trình trao đổi chất.

(d) – (2): PTTH kích thích tuyến ngực trước tiết ecdysteroid.

(e) – (4): GH kích thích phân chia tế bào, tổng hợp protein.

(g) – (7): Testosteron kích thích sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy thì ở nam.

(h) – (5): Estrogen kích thích sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy thì ở nữ.

- Bằng chứng về sự sinh trưởng trên cơ thể: tóc, chân, tay dài ra; chiều cao, khối lượng cơ thể tăng;...

- Những dấu hiệu phát triển trên cơ thể: mọc lông trên cơ thể (ở cánh tay, bộ phận sinh dục, ngực hoặc khuôn mặt); rụng trứng và có kinh nguyệt ở con gái; xuất tinh ở con trai.

(1) Auxin (hoặc các auxin nhân tạo như IBA, NAA) có tác dụng kích thích tạo rễ bất định.

(2) Gibberellin có tác dụng phá ngủ, kích thích hạt nảy mầm.

(3) Gibberellin có tác dụng kéo dài thân cây đay nên làm tăng sản lượng sợi. Tuy nhiên, chỉ khi được cung cấp đủ nước và chất dinh dưỡng, cây mới sinh trưởng mạnh dưới tác động của gibberellin ngoại sinh.

- Sơ đồ vòng đời cây cam: Hạt → Hạt nảy mầm → Cây mầm → Cây non → Cây trưởng thành (mang nụ lần đầu) → [Cây mang hoa → Cây mang quả non → Cây mang quả chín] → Cây già, chết.

Các giai đoạn trong ngoặc vuông [ ] lặp lại nhiều lần.

- Cây cam là cây lâu năm (sinh sản nhiều lần).

Dựa vào hiểu biết và quan sát từ thực tiễn, muốn thúc đẩy quá trình sinh trưởng, phát triển của cây trồng chúng ta cần chú ý đến các yếu tố tác động lên đời sống của chúng. Mỗi cây trồng đều chịu ảnh hưởng của các yếu tố di truyền và yếu tố môi trường sống như nhiệt độ, ánh sáng, nước, chất dinh dưỡng. Muốn thúc đẩy sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng, ta cần:

- Tạo nhiệt độ thích hợp.

- Chiếu sáng phù hợp về cường độ, thành phần quang phổ, thời gian chiếu sáng.

- Cung cấp đủ nước.

- Bổ sung chất dinh dưỡng hợp lí về thành phần, thời điểm trong chu kì phát triển của cây, mục đích sử dụng sản phẩm cây trồng,...

Tuỳ vào nhu cầu của từng loại cây trồng mà điều chỉnh các yếu tố trên cho phù hợp.

Cây thanh long chịu ảnh hưởng của quang chu kì, ra hoa trong điều kiện ngày dài từ cuối tháng 3 đến tháng 9 dương lịch. Trong điều kiện ngày ngắn (từ tháng 10 đến cuối tháng 1) muốn cho ra hoa thì phải xử lí kĩ thuật “thắp đèn” để tạo ngày dài nhân tạo.

Phytochrome là sắc tố cảm nhận quang chu kì, tồn tại ở hai dạng có thể chuyển hoá cho nhau:

+ P_r hấp thụ ánh sáng đỏ kích thích cây ngày dài ra hoa.

+ P_fr hấp thụ ánh sáng đỏ xa kích thích cây ngày ngắn ra hoa.

Trong điều kiện ngày dài, P_r được tạo ra đủ nên kích thích hình thành hormone ra hoa ở cây ngày dài. Trong điều kiện ngày ngắn, lượng P_r tạo ra không đủ để kích thích hình thành hormone chi phối sự ra hoa. Kĩ thuật “thắp đèn” tạo ngày dài nhân tạo làm P_fr chuyển thành P_r, nên lượng P_r đủ để kích thích sự ra hoa của cây thanh long.

(1) GH, thyroxine, testosterone, estrogen

(2) GH

(3) thyroxine

(4) testosterone và estrogen

(5) Ecdysteroid và juvenile

(6) PTTH

(7) PTTH

(8) ecdysteroid

(9) juvenile

(10) juvenile

Vai trò của thyroxine: kích thích quá trình trao đổi chất và ảnh hưởng đến các hoạt động, chức năng của hệ thần kinh.

- Trong trường hợp (1), quá trình trao đổi chất của một người tăng. Do uống thuốc levothyroxine (chứa thyroxine) liều 4 ug/kg/ngày làm tăng lượng hormone thyroxine trong máu.

- Trong trường hợp (2), quá trình trao đổi chất của một người giảm. Do không tạo ra và giải phóng đủ hormone thyroxine vào máu.

- Trong trường hợp (3), quá trình trao đổi chất của một người giảm. Do bị tổn thương nên tuyến yên giảm tiết TSH, giảm kích thích tạo hormone thyroxine.

- Nếu nồng độ hormone juvenile tăng và duy trì ở nồng độ cao bất thường liên tục, con sâu bướm không diễn ra quá trình biến thái mà chỉ đơn giản là ngày càng lớn hơn sau mỗi lần lột xác.

- Giải thích: Do juvenile ở nồng độ cao ức chế quá trình biến thái hoá nhộng, hoa bướm.

a) Bệnh nhân C có nguy cơ mắc suy giáp nguyên phát do viêm tuyến giáp (Hashimoto). Giải thích: Người mắc bị bệnh suy giáp nguyên phát do viêm tuyến giáp tức là tuyến giáp hoạt động kém, dẫn đến chỉ số hormone T3, T4 do tuyến giáp tiết ra giảm. Do hormone tuyến giáp thấp nên tuyến yên tăng tiết TSH dẫn đến nồng độ TSH cao.