Lão Hạc có hoàn cảnh rất đáng thương: vợ đã mất, con trai vì nghèo không lấy được vợ nên phẫn chí xin đi mộ phu đồn điền cao su. Một mình lão thui thủi bầu bạn cùng cậu Vàng, vốn là con chó do con trai từng nuôi. Thế nhưng cuối cùng lão cũng phải tính toán bán cậu Vàng đi vì tình cảnh ngặt nghèo khó lòng nuôi nổi nó. Sau khi bán chó, lão Hạc tính trước tương lai khi gửi gắm ông giáo tiền bạc và nhờ ông giúp trông nom nhà cửa. Những ngày khốn khó bất ngờ ập đến, cùng với sự xa cách đã dần gây ra hiểu nhầm cho những người xung quanh với lão Hạc, đặc biệt là ông giáo. Cuối cùng, lão Hạc tự tử bằng bả chó, gây bất ngờ cho mọi người và để lại nhiều xót xa, ngậm ngùi cho ông giáo.

Đáp án D

* Diễn biến hành động, tâm trạng của lão Hạc sau khi bán con chó vàng:

- Hành động sau khi bán chó:

+ “Cố làm ra vẻ vui vẻ” nhưng “trông lão cười như mếu”, “đôi mắt lão ầng ậng nước”.

+ Nỗi niềm dần vỡ oà không ngăn lại được: “Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc...”.

- Tâm trạng sau khi bán chó:

+ Cảm thấy tội lỗi, tệ bạc khi lừa một con chó: “Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?”. Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi nỡ tâm lừa nó!”.

+ Đau đớn, dằn vặt vì quá thương cậu Vàng. “Nó có biết gì đâu!. Nó thấy tên gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên. Có thể là thằng Mục với thằng Xiên, hai thẳng chúng nó chỉ loay hoay một lúc đã trói chặt cả bốn chân nó lại. Bấy giờ cu cậu mới biết là cu cậu chết!”.

+ Chua chát, cay đắng cho số phận cơ cực của bản thân: “Kiếp con chó là kiếp khổ thì ta hoá kiếp cho nó để nó làm kiếp người, may ra có sung sướng hơn một chút... kiếp người như kiếp tôi chẳng hạn”.

* Nguyên nhân khiến lão Hạc có hành động và tâm trạng như vậy:

- Việc “lừa một con chó” mâu thuẫn với nhân cách tử tế từ trước tới giờ của lão. Lão Hạc xem cậu Vàng như một người bạn, thậm chí là một người thân của mình.

- Cậu Vàng là kỉ niệm và cũng là sự kết nối duy nhất của lão và con trai.

- Lão Hạc nhận thức được sự bế tắc của số phận khi phải lừa bán con chó.

Điều khiến lão Hạc tìm đến cái chết vật vã, đau đớn:

- Lão muốn bảo vệ tài sản cho con trai, quyết không xâm phạm. Đó là sự hi sinh đầy cảm động của một người cha.

- Lòng tự trọng khiến lão không muốn phải phiền lụy hàng xóm.

- Phần nào đó lão cũng muốn chuộc lỗi với cậu Vàng.

- Những yếu tố nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn Lão Hạc:

+ Nhân vật được xây dựng sinh động, tâm lí được khắc hoạ tinh tế.

+ Trần thuật bằng ngôi kể thứ nhất làm tăng tính khách quan, chân thực cho câu chuyện.

+ Kết hợp linh hoạt giữa tự sự và một số phương thức biểu đạt khác.

- Yếu tố khiến em ấn tượng nhất là nét đặc sắc trong nghệ thuật xây dựng nhân vật vì ngoại hình nhân vật được khắc hoạ rõ nét, góp phần thể hiện nội tâm; chiều sâu tâm lí nhân vật được nhà văn mô tả, phân tích với những diễn biến tâm trạng phức tạp, sinh động.

* Một số đoạn mang tính triết lí:

- “Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi,... toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn, không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương không bao giờ ta thương”.

- “Một người đau chân có lúc nào quên được cái chân đau của minh để nghĩ đến một cái gì khác đâu? Khi người ta khổ quá thì người ta chẳng còn nghĩ gì đến ai được nữa.”

* Đoạn văn khiến em thích nhất là đoạn “Chao ôi!... là những người đáng thương không bao giờ ta thương.” vì đoạn văn đã cho ta thấy bài học bài học trong cách đánh giá người khác: Bản tính tốt của con người nhiều khi đang bị những biểu hiện tiêu cực che lấp đi; do vậy, chúng ta phải cố gắng tìm hiểu, đặt bản thân vào hoàn cảnh của họ để có thể thông cảm, chia sẻ và yêu thương họ. Đoạn văn trên đã góp phần làm nên một nét đặc sắc của truyện ngắn Lão Hạc (trong truyện có nhiều đoạn văn mang tính triết lí về cuộc sống, con người và đó cũng là một đặc trưng khá nổi bật trong những sáng tác của Nam Cao (tác phẩm thường có tính triết lí sâu sắc).

Truyện ngắn gửi gắm nhiều thông điệp bài học cao đẹp xoay quanh nhân vật lão Hạc. Đó là bài học về nhân cách sống đáng ngưỡng mộ của ông lão nghèo khổ. Tình yêu thương cao cả của ông dành cho con trai, tình yêu thương ấm áp ông dành cho cậu Vàng. Chính vì tình yêu thương đó mà ông sẵn sàng chọn cái chết để bảo vệ tài sản cho con và cũng là cách chuộc lỗi cho chú chó nhỏ. Ngoài ra, truyện ngắn còn là bài học về lòng tự trọng, “đói cho sạch rách cho thơm”. Dù trong hòn cảnh nào cũng phải giữ được lòng tự tôn, không để hoàn cảnh mà đánh mất đi nhân cách cao ngời.