- Sách Ngữ văn 7 hướng dẫn em đọc hiểu những thể loại văn học truyện, thơ, kí.

- Các thể loại văn học đều đã được tìm hiểu ở lớp 6.

- Nội dung chính của các văn bản mà em được học trong mỗi thể loại:

+ Văn bản truyện:

* Người đàn ông cô độc giữa rừng: Nhân vật Võ Tòng.

* Dọc đường xứ Nghệ: Thời thơ ấu của Bác Hồ.

* Buổi học cuối cùng: Buổi học tiếng Pháp lần cuối trước khi vùng quê của chú bé Phrăng bị nhập vào nước Phổ.

* Bố của Xi-mông: Tình yêu thương, lòng thông cảm, sự vị tha….

* Bạch tuộc: trận chiến quyết liệt của đoàn thủy thủ với những con bạch tuộc khổng lồ.

* Chất làm gỉ: Viên trung sĩ chế ra “chất làm gỉ” có thể phá hủy tất cả các vũ khí bằng kim loại để ngăn chặn chiến tranh.

* Nhật trình Sol 6: Ghi lại tình huống bất ngờ, éo le của viên phi công vũ trụ trong một lần lên Sao Hỏa.

* Một trăm dặm dưới mặt đất: Giuyn Véc- nơ kể về cuộc phiêu lưu thú vị của các nhân vật xuống thẳng trung tâm Trái Đất.

* Ếch ngồi đáy giếng: Một con ếch kém hiểu biết lại tự kiêu, tự phụ.

* Đẽo cày giữa đường: Người thợ mộc chỉ biết làm theo ý người khác.

* Bụng và Răng, Miệng, Tay, Chân: Cuộc so bì giữa Tay, Chân, Miệng với Bụng dẫn đến kết cục xấu.

* Thầy bói xem voi: Cách xem và phán về voi của năm ông thầy mù dẫn đến việc nhìn nhận đánh giá sự vật phiến diện.

+ Văn bản thơ:

* Mẹ: Những xúc động bang khuâng khi tác giả nghĩ về mẹ.

* Ông đồ: Thông qua hình ảnh ông đồ viết chữ Nho để nói lên tâm trạng buồn bã xót xa, thảng thốt đối với cả thế hệ nhà nho sắp bị lãng quên.

* Tiếng gà trưa: Tâm sự giản dị, xúc động của tác giả khi nghe “tiếng gà trưa”.

* Một mình trong mưa: Thông qua hình ảnh con cò thể hiện tâm sự của người mẹ vất vả nuôi con.

* Những cánh buồm: Tình cảm cha con sâu nặng khi đứng trước biển cả.

* Mây và sóng: Ca ngợi tình mẹ con xúc động sâu nặng.

* Mẹ và quả: Tâm trạng xót xa, lo lắng khi tác giả nghĩ về người mẹ đã già.

* Rồi ngày mai con đi: Lời tâm sự chân tình và sâu lắng của người cha miền cao khi tiễn con xuống núi.

+ Văn bản kí:

* Cây tre Việt Nam: Cảm xúc, suy nghĩ về hình ảnh cây tre- biểu tượng cho con người Việt Nam.

* Trưa tha hương: Nỗi nhớ quê nhà da diết khi tác giả bất ngờ nghe được tiếng ru con xứ Bắc trên đất khách quê người.

* Người ngồi đợi trước hiên nhà: Sự hi sinh thầm lặng mà lớn lao của người phụ nữ Việt Nam trong chiến tranh.

* Tiếng chim trong thành phố: Kỉ niệm đẹp một thời của thành phố Hà Nội.

- Nội dung chính của mỗi văn bản trong các mục Đọc hiểu văn bản nghị luận và Đọc hiểu văn bản thông tin là:

+ Đọc hiểu văn bản nghị luận:

* Phân tích những nét đặc sắc về thiên nhiên và con người trong tác phẩm Đất rừng phương Nam.

* Cái hay cái đẹp trong bài Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh.

* Sức hấp dẫn của tác phẩm “Hai vạn dặm dưới đáy biển”.

* Những nét đặc sắc trong bài thơ Ông đồ.

* Tinh thần yêu nước của nhân dân ta: Trình bày thuyết phục, sâu sắc về một truyền thống lâu đời, quý báu của dân tộc.

* Đức tính giản dị của Bác Hồ: Khẳng định lối sống giản dị làm nên sự vĩ đại của Hồ Chí Minh.

* Tượng đài vĩ đại nhất: Sự hi sinh cao cả của biết bao nhiêu đồng chí đồng bào để có cuộc sống như hôm nay.

* Sự giàu đẹp của tiếng Việt: Lòng tự hào dân tộc thông qua việc phân tích làm rõ những vẻ đẹp và sự phong phú của tiếng Việt.

+ Đọc hiểu văn bản thông tin:

* Ca Huế: Các quy định của một loại hoạt động văn hóa truyền thống rất nổi tiếng của vùng đất Cố đô.

* Hội thi thổi cơm: Những luật lệ thú vị trong cuộc thi thổi cơm ở nhiều địa phương khác nhau.

* Những nét đặc sắc trên đât “đấu vật” Bắc Giang: Giới thiệu luật lệ của một hoạt động văn hóa- thể thao cộng đồng đặc sắc, mang tinh thần thượng võ.

* Trò chơi dân gian của người Khmer Nam Bộ: Giới thiệu cách chơi kol độc đáo ở vùng đồng bằng sông Cửu Long.

* Ghe xuồng Nam Bộ: Giới thiệu các loại phương tiện đi lại của vùng sông nước miền Nam.

* Phương tiện vận chuyển của các dân tộc thiểu số Việt Nam ngày xưa: Giới thiệu những cách vận chuyển đa dạng của đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên và miền núi phía Bắc.

* Tổng kiểm soát phương tiện giao thông: Những vi phạm giao thông cần khắc phục.

* Một số phương tiện giao thông của tương lai: Giới thiệu những ý tưởng mới lạ, độc đáo về phương tiện giao thông.

- Một điểm khác biệt giữa văn bản nghị luận hoặc văn bản thông tin trong sách Ngữ văn 7 so với hai loại văn bản ấy ở sách Ngữ văn 6 là: Nội dung đọc hiểu các văn bản thông tin trong sách Ngữ văn 6 có liên quan đến sự kiện lịch sử và sự kiện khoa học thú vị, còn nội dung các văn bản thông tin trong sách Ngữ văn 7 hướng đến những nét đặc sắc về văn hóa, phương tiện đi lại của các vùng miền trên lãnh thổ Việt Nam.

a) Sách Ngữ văn 7 có 4 nội dung lớn về tiếng Việt là:

- Từ vựng: thành ngữ và tục ngữ; Thuật ngữ; Nghĩa của một số yếu tố Hán Việt; Ngữ cảnh và nghĩa cảu từ trong ngữ cảnh.

- Ngữ pháp: Số từ, phó từ; Các thành phần chính và thành phần trạng ngữ trong câu; Công dụng của dấu chấm lửng.

- Hoạt động giao tiếp: Biện pháp tu từ nói quá, nói giảm- nói tránh; Liên kết và mạch lạc của văn bản; Kiểu văn bản và thể loại.

- Sự phát triển của ngôn ngữ: Ngôn ngữ của các vùng miền; Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ.

b) Hệ thống bài tập tiếng Việt trong sách Ngữ văn 7 là:

- Bài tập nhận biết các hiện tượng và đơn vị tiếng Việt

Ví dụ: bài tập nhận biết các biện pháp tu từ nói quá, nói giảm, nói tránh…

- Bài tập phân tích tác dụng của các hiện tượng và đơn vị tiếng Việt

Ví dụ: bài tập phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ nói quá, nói giảm- nói tránh trong tác phẩm văn học và đời sống…

- Bài tập tạo lập đơn vị tiếng Việt

Ví dụ: bài tập viết đoạn văn có sử dụng các biện pháp tu từ nói quá, nói giảm- nói tránh…