- Từ đầu Công nguyên:

+ Nhiều quốc gia sơ kì hình thành và phát triển ở Đông Nam Á.

+ Đây là thời kì dung hợp giữa nền văn hoá bản địa với văn hoả Ấn Độ tạo nên bước phát triển mới của nền văn minh Đông Nam Á.

- Từ thế kỉ VII đến thế kỉ X:

+ Ở nhiều nước Đông Nam Á đã hình thành các quốc gia “dân tộc”.

+ Đây là giai đoạn khu vực Đông Nam Á chịu ảnh hưởng sâu sắc từ văn hóa Ấn Độ và Trung Quốc. Đặc biệt, Phật giáo được truyền bá mạnh vào Đông Nam Á và ảnh hưởng lớn mọi mặt đời sống văn hoá – xã hội ở nhiều nước.

- Từ thế kỉ X đến thế kỉ XV:

+ Đây là giai đoạn phát triển mạnh mẽ của nhiều nước ở khu vực Đông Nam Á, nền kinh tế thịnh vượng và xã hội ổn định.

+ Sự tiếp biến có chọn lọc những ảnh hưởng văn hoá từ bên ngoài thúc đẩy văn minh Đông Nam Á phát triển mạnh mẽ với nhiều thành tựu rực rỡ.

+ Ngoài ảnh hưởng của văn hoá Ấn Độ, Trung Quốc, sự du nhập và ảnh hưởng của Hồi giáo đã bổ sung thêm những giá trị mới cho văn hoá khu vực.

- Từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX

+ Nhiều nước Đông Nam Á bước vào thời kì khủng hoảng, suy thoái và phải đối diện với sự xâm nhập của các nước phương Tây.

+ Đây là giai đoạn văn minh Đông Nam Á có những chuyển biến quan trọng cho sự phát triển của khu vực ở thời cận và hiện đại.

- Thành tựu về tín ngưỡng

+ Tín ngưỡng sùng bái tự nhiên: cư dân Đông Nam Á thờ các con vật gần gũi với cuộc sống của xã hội nông nghiệp (trâu, cóc, chim, rắn, cả sấu,...), thờ thần Lúa, Hồn Lúa, Mẹ Lúa,...

+ Tín ngưỡng phồn thực – tục cầu sinh sôi nảy nở tồn tại phổ biến ở khu vực Đông Nam Á dưới hình thức thờ sinh thực khí Lin-ga và I-ô-ni, quan niệm về âm dương,…

+ Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên có vị trí linh thiêng của cư dân Đông Nam Á.

- Thành tựu về tôn giáo

+ Đông Nam Á phổ biến các loại hình tôn giáo bản địa dựa trên tín ngưỡng vạn vật hữu linh có từ thời nguyên thuỷ.

+ Bà La Môn giáo, Ấn Độ giáo: được truyền bá vào Đông Nam Á từ đầu Công nguyên, đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức xã hội, khẳng định vương quyền ở một số nhà nước đầu tiên.

+ Phật giáo: du nhập vào Đông Nam Á từ Trung Quốc và Ấn Độ, có vai trò quan trọng trong đời sống chính trị, xã hội và văn hoá ở nhiều quốc gia Đông Nam Á.

+ Hồi giáo: du nhập vào Đông Nam Á khoảng thế kỉ VII – VIII qua con đường thương mại biển, đến thế kỉ XIII trở thành tôn giáo có ảnh hưởng lớn ở nhiều nước Đông Nam Á.

+ Công giáo: xuất hiện ở khu vực Đông Nam Á gắn liền với sự hiện diện của người phương Tây.

- Tín ngưỡng sùng bái tự nhiên là tín ngưỡng thể hiện tính bản địa của cư dân nông nghiệp lúa nước ở Đông Nam Á (cư dân Đông Nam Á thờ các con vật gần gũi với cuộc sống của xã hội nông nghiệp; thờ thần Lúa, Hồn Lúa, Mẹ Lúa,...)

- Các nước Đông Nam Á tiếp nhận nhiều chữ viết từ bên ngoài và sáng tạo thành chữ viết của mình:

+ Việt Nam tiếp nhận chữ Hán (Trung Quốc) từ đầu Công nguyên để tạo thành chữ Nôm.

+ Chữ Phạn - Xan-xkrít, chữ Pali (Ấn Độ) du nhập vào nước Đông Nam Á từ thế kỉ III - IV để hình thành chữ Chăm-pa cổ, chữ Thái cổ, chữ Khmer cổ.

+ Chữ viết A-rập du nhập vào các quốc gia Nam Đảo, Ma-lai-xi-a, In-đô-nê-xi-a,…

+ Từ thế kỉ XVI, chữ viết của nhiều quốc gia Đông Nam Á được La-tinh hoá và được sử dụng đến ngày nay.

- Cơ sở hình thành nền văn học ở khu vực Đông Nam Á:

+ Tài năng và trí tưởng tượng của cư dân Đông Nam Á.

+ Thực tế cuộc sống lao động và sản xuất của cư dân Đông Nam Á.

+ Ảnh hưởng từ văn học Ấn Độ, Trung Quốc, A-rập và văn học phương Tây.

- Nghệ thuật điêu khắc ở Đông Nam Á chịu ảnh hưởng rõ nét của điêu khắc Ấn Độ và Trung Quốc, đã phát triển đạt trình độ cao với nhiều tác phẩm như tượng thần, tượng Phật, phù điêu, bức chạm nổi,…

- Kiến trúc Đông Nam Á chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của kiến trúc Ấn Độ (kiến trúc Hin-đu giáo và Phật giáo) và kiến trúc Hồi giáo

+ Loại hình kiến trúc phổ biến là kiểu kiến trúc tháp hình vuông hay hình chữ nhật (điển hình là tháp Chăm ở Việt Nam và Ăng-co Vát ở Cam-pu-chia).

+ Kiến trúc Phật giáo đặc trưng phổ biến là kiểu kiến trúc Xơ-tu-pa (tháp) (điển hình là kiến trúc Bô-rô-bu-đua ở In-đô-nê-xi-a và Thạt Luổng ở Lào).

- Trên nền chung của kiến trúc Ấn Độ, mỗi dân tộc lại có những nét riêng độc đáo (tiêu biểu như di tích Thành địa Mỹ Sơn ở Việt Nam, tổng thể kiến trúc Bô-rô-bu-đua ở In-đô-nê-xi-a).

- Kiến trúc tôn giáo đa dạng với hệ thống chùa, tháp, đền, miếu, lăng mộ, thánh đường, nhà thờ. Chịa ảnh hưởng của nhiều loại hình kiến trúc du nhập từ bên ngoài, kiến trúc tôn giáo Đông Nam Á phổ biến với các công trình kiến trúc Hin-đu giáo, Phật giáo, Hồi giáo như đền Ăng-co Vát và Ăng-co Thom (Cam-pu-chia), Tháp Thạt Luổng (Lào), Thánh địa Mỹ Sơn (Việt Nam), chùa Phật Ngọc (Việt Nam), chùa Vàng (Mi-an-ma), đền Bô-rô-bu-đua (In-đô-nê-xi-a),…

- Nghệ thuật điêu khắc Đông Nam Á đạt đến trình độ cao với nhiều tác phẩm được chạm khắc công phu, độc đáo và chịu ảnh hưởng rõ nét của điêu khắc Ấn Độ, Trung Quốc. Phổ biến là các tác phẩm điêu khắc mang tính chất tôn giáo như tượng thần, tượng Phật và phù điêu như tranh đá và tác phẩm điêu khắc ở đền Ăng-co Vát (Cam-pu-chia), tượng thần ở đền Ray-on (Cam-pu-chia),…

* Thành tựu tiêu biểu của văn minh Đông Nam Á:

- Tín ngưỡng

+ Tín ngưỡng dùng bái tự nhiên.

+ Tín ngưỡng phồn thực

+ Tín ngưỡng, phong tục thờ cúng tổ tiên.

- Tôn giáo:

+ Phổ biến các loại hình tôn giáo bản địa dựa trên tín ngưỡng vạn vật hữu linh có từ thời nguyên thuỷ.
+ Nhiều tôn giáo lớn trên thế giới được du nhập vào Đông Nam Á và được đông đảo nhân dân sùng mộ; tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng của các tôn giáo có sự khác nhau ở từng quốc gia.

- Chữ viết và văn học:

+ Các nước Đông Nam Á tiếp nhận nhiều chữ viết từ bên ngoài và sáng tạo thành chữ viết của mình.

+ Văn học dân gian và văn học chữ viết có sự phát triển đa dạng, phong phú về thể loại, đề tài…

- Kiến trúc của Đông Nam Á chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của kiến trúc Ấn Độ. Trên nền chung của kiến trúc Ấn Độ, mỗi dân tộc lại có những nét riêng độc đáo.

- Nghệ thuật điêu khắc ở Đông Nam Á chịu ảnh hưởng rõ nét của điêu khắc Ấn Độ và Trung Quốc, đã phát triển đạt trình độ cao với nhiều tác phẩm như tượng thần, tượng Phật, phù điêu, bức chạm nổi,…

* Thành tựu ấn tượng nhất:

- Em ấn tượng nhất về thành tựu chữ viết của cư dân Đông Nam Á. Vì:

+ Sự ra đời và phát triển của chữ viết thể hiện sự phát triển trình độ tư duy của cư dân

+ Chữ viết ra đời là cơ sở để gìn giữ thông tin và những giá trị văn hóa khác; là cơ sở để người đời sau có thể tìm hiểu về văn minh Đông Nam Á

+ Sự ra đời của chữ viết cũng đồng thời thể hiện tính dân tộc và tinh thần sáng tạo của cư dân Đông Nam Á trong quá trình tiếp thu và cải biến văn hóa nước ngoài.

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo

(*) Lựa chọn một số thành tựu sau:

- Phong tục thờ cúng tổ tiên có vị trí linh thiêng trong đời sống tâm linh của cư dân Đông Nam Á.

- Phật giáo, Hin-đu giáo có vai trò quan trọng trong đời sống chính trị, xã hội và văn hóa ở nhiều quốc gia Đông Nam Á, được thể hiện rõ nét qua các công trình kiến trúc và điêu khắc như Thánh địa Mỹ Sơn ở Việt Nam, tổng thể kiến trúc Bô-rô-bu-đua ở In-đô-nê-xi-a,…

- Từ chữ viết cổ, các quốc gia Đông Nam Á đã La-tinh hóa chữ viết của mình thành chữ viết như ngày nay.

- Các công trình kiến trúc và điêu khắc ở Đông Nam Á là những địa điểm tham quan du lịch hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước.

- Nếu được lựa chọn để giới thiệu thành tựu văn minh tiêu biểu ở khu vực Đông Nam Á, em sẽ chọn giới thiệu các công trình kiến trúc ở Đông Nam Á. Vì:

+ Những công trình kiến trúc cho thấy sức lao động và khả năng sáng tạo tuyệt vời của cư dân Đông Nam Á.

+ Những công trình này mang phong cách Phật giáo và Hin-đu giáo ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ nhưng vẫn có nét độc đáo riêng, thể hiện bản sắc văn hóa của từng dân tộc.

- Giá trị lịch sử: Các di sản văn minh Đông Nam Á nói chung, Việt Nam nói riêng phản ánh những giai đoạn lịch sử của một quốc gia, dân tộc. Nghiên cứu về các di sản này giúp cho các nhà sử học biết được quá trình hình thành và phát triển của các vương quốc ở khu vực.

- Giá trị văn hóa - xã hội: Các di sản văn minh có những nét độc đáo riêng, thể hiện bản sắc của từng dân tộc, giúp thế hệ trẻ ngày nay có ý thức trách nhiệm giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc mình.

- Giá trị kinh tế: Các di sản văn minh mang lại doanh thu lớn khi những nơi này trở thành điểm tham quan du lịch lý tưởng và hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước.

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo