Phương pháp: Vận dụng những kiến thức về các phong cách ngôn ngữ đã học. 

Cách giải: 

Phong cách ngôn ngữ báo chí

Phương pháp: Đọc đoạn trích, tìm ý. 

Cách giải: 

Theo lời kể của anh Nguyễn Ngọc Mạnh trong đoạn trích, khi thấy một em bé đang trèo ở lan can ra ngoài anh đã nhanh chóng lao qua bức tường cao 2 mét, điều mà sau này chính anh cũng cho biết không thể ngờ mình nhảy cao như thế, trèo lên mái che của sảnh tầng 1 để chờ sẵn đỡ cháu bé.

Phương pháp: Đọc đoạn trích, suy luận 

Cách giải:

Tác giả cho ràng bé gái đã được cứu sống một cách thần kì bởi lẽ: 

- Tình huống của bé gái trong đoạn trích rất nguy hiểm. Với độ cao như vậy và sức chống chọi của một đứa bé thì không thể nào tránh khỏi rủi ro tới mức cao nhất. 

- Hành động quyết đoán, kịp thời đúng lúc của anh Mạnh đã giúp đứa trẻ thoát chết

=> Đứa bé đã thoát chết mọt cách thần kì.

Phương pháp: Phân tích, lý giải, tổng hợp. 

Cách giải: 

Học sinh có thể trả lời theo suy nghĩ và cảm nhận của mình, lý giải. 

Thông điệp có ý nghĩa nhất đó là tình người. Nhờ có sức mạnh của tình thương, tình người cộng thêm sự mạnh mẽ, quyết đoán đã khiến anh Mạnh trong đoạn trích tạo nên một điều phi thường. Tình thương trong cuộc sống cũng tạo nên những điều phi thường tới mức chính chúng ta cũng không ngờ tới.

Phương pháp: 

- Tìm hiểu đề, xác định rõ vấn đề cần nghị luận vai trò của tính quyết đoán đối với mỗi người trong cuộc sống.

- Phân tích, lí giải, tổng hợp.  

Cách giải: 

* Yêu cầu: 

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn. 

- Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 

1. Giải thích: 

- Quyết đoán là việc đưa ra những quyết định nhanh chóng, chính xác dựa trên sự hợp lý, logic, đúng hoàn cảnh. Người có tính quyết đoán là người có sự phán đoán chính xác, khả năng tư duy cao, dám nghĩ, dám làm.

=> Trong cuộc sống tính quyết đoán đóng một vai trò rất quan trọng.  

2. Bàn luận:  

- Quyết đoán rất cần thiết trong một số trường hợp, thời khắc mang tính quyết định trong cuộc sống mỗi người.

+ Trong cuộc sống chúng ta không tránh khỏi những tình huống thời khắc mang tính quyết định buộc con người phải đưa ra những quyết định nhanh chóng và kịp thời để tránh rủi ro. Những quyết định lúc đó rất cần sự quyết đoán ở trong đó. 

+ Dẫn chứng: Trong nhiều trường hợp mang tính cấp bách các bác sĩ cần phải đưa ra quyết định nhanh chóng để tiến hành thực hiện các biện pháp phẫu thuật kịp thời giữ lấy mạng sống của người bệnh.

- Tính quyết đoán tạo tiền đề dẫn tới sự thành công. 

+ Dẫn chứng: Sự quyết đoán của một vị giám đốc tạo nên sự phát triển cho cả một doanh nghiệp,…

- Tính quyết đoán đôi khi tạo ra những điều phi thường trong cuộc sống 

+ Dẫn chứng: Hành động của anh Mạnh trong tình huống trên, sự quyết đoán của một vị giám đốc tạo nên sự phát triển cho cả một doanh nghiệp,… 

- Quyết đoán đôi khi lại khiến con người khám phá ra hướng đi mới của mình. 

- Quyết đoán là một đức tính tốt nó đóng vai trò rèn luyện, phát huy cho những đức tính khác như sự kiên định, óc phán đoán, tự chịu trách nhiệm, dám nghĩ dám làm. 

- Thiếu quyết đoán có thể bỏ lỡ rất nhiều cơ hội. 

3. Liên hệ và mở rộng. 

- Đề cao những người có tính quyết đoán. 

- Cần phân biệt giữa quyết đoán và liều lĩnh không suy nghĩ 

- Cố gắng rèn luyện để trở thành một người quyết đoán, tránh tình trạng do dự, thiếu quyết đoán.

Phương pháp: 

- Xác định rõ vấn đề cần nghị luận: Phân tích vẻ đẹp trí dũng và tài hoa của hình tượng ông lái đò trong đoạn trích. 

- Biểu cảm, bình luận, phân tích, tổng hợp. 

Cách giải: 

I. Mở bài 

- Giới thiệu một số nét tiêu biểu về tác giả Nguyễn Tuân: Cuộc đời, con người và phong cách nghệ thuật đặc trưng của nhà thơ. 

- Nêu khái quát chung về tác phẩm “Người lái đò Sông Đà”: Hoàn cảnh sáng tác, vị trí, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật. 

- Khái quát nội dung của đoạn trích: Vẻ đẹp tài hoa, trí dũng của người lái đò thông qua cuộc chiến với ba trùng ghi thạch trận 

II. Thân bài 

1. Vị trí đoạn trích: 

Đoạn trích nằm ở đoạn ông lái đò vượt qua ba trùng ghi thạch trận, đối đầu với những miếng đòn thâm hiểm nhất của con Sông Đà. 

2. Phân tích vẻ đẹp trí dũng tài hoa của ông lái đò 

a. Giới thiệu ông lái đò 

- Tên gọi, lai lịch: Được gọi là người lái đò Sông Đà và người lái đò Lai Châu. Tên gọi đã ẩn chứa trong đó địa danh sinh sống, địa danh làm việc, nghề nghiệp. Người làm nghề chèo đò suốt dọc Sông Đà hơn mười năm liền. Nhân vật không có tên riêng mà gọi tên bằng địa danh sinh sống, địa danh làm việc. Tác giả muốn khẳng định rằng không chỉ có một ông lái đò phi phàm xuất chúng mà đây là một đại diện tiêu biểu cho vô số  chất vàng mười đang lấp lánh tỏa sáng ở mảnh đất Tây Bắc.  

- Chân dung: In đậm dấu ấn nghề nghiệp.  

+ Tay ông lêu nghêu như cái sào,  

+ Chân ông lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh gò lại như kẹp lấy một cái cuống lái tưởng tượng 

+ Giọng ông ào ào như tiếng nước trước mặt ghềnh sông.  

+ Nhỡn giới ông vòi vọi như lúc nào cũng mong một cái bến xa nào đó trong sương mù. 

+ Cái đầu bạc quắc thước… đặt lên thân hình gọn quánh chất sừng chất mun.  

+ Ngực vú bả vai bầm lên một khoanh củ nâu – vết nghề nghiệp do đầu sào gửi lại. Đây là thứ huân chương lao động siêu hạng.  

=> Bức chân dung rất trẻ tráng dù ông lái đò đã ngoài 70 tuổi và đây là thứ ngoại hình được hun đúc được dinh ra từ sông nước dữ dội, hiểm trở. Cho thấy sự gắn bó với nghề nghiệp của ông lái đò. Ông lái đò đã chèo lái, xuôi ngược trên Sông Đà hơn 100 lần, chính tay ông cầm lái khoảng hơn 60 lần. Ông đã gắn bó với nghề này hơn 10 năm trời. 

b. Vẻ đẹp trí dũng thể hiện qua cuộc chiếnvới Sông Đà: 

(+) Khắc họa trong tương quan với hình ảnh sông Đà hung bạo, hùng vĩ: 

- Nghệ thuật tương phản đã làm nổi bật một cuộc chiến không cân sức:  

+ Một bên là thiên nhiên bạo liệt, hung tàn, sức mạnh vô song với sóng nước, với thạch tinh nham hiểm. 

+ Một bên là con người bé nhỏ trên chiếc thuyền con én đơn độc và vũ khí trong tay chỉ là những chiếc cán chèo.  

=> Cuộc chiến không cân sức nhằm tôn vinh vẻ đẹp của con người trong công cuộc trinh phục tự nhiên. 

(+) Diễn biến cuộc chiến. 

- Cuộc vượt thác lần một:  

+ Sông Đà trong trùng vi thạch trận thứ nhất.  

+ Người lái đò Sông Đà:  

++ Khi thạch trận dàn bày vừa xong thì cái thuyền vụt tới ở một tư thế hiên ngang, chủ động không hề sợ hại sẵn sàng nghênh chiến đối đầu với dòng thác dữ.  

++ Ông lái đò hai tay giữ chặt mái chèo để khỏi bị hất lên khỏi sóng trận địa phóng thẳng vào mình

-> Sự vững vàng để đối chọi luồng nước giữ.  

++ Trước đoàn quân liều mạng sóng nước xông vào (…), ông đò “cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cái cuống lái, mặt méo bệch đi” nhưng vẫn kiên cường vượt qua cuộc hỗn chiến, vẫn cầm lái chỉ huy “ngắn gọn mà tỉnh táo” để phá tan trùng vi thạch trận thứ nhất.  

=> Kết quả: Vậy là phá xong trùng vi thạch trận vòng thứ nhất. Nổi bật lên sự dũng cảm của ông lái đò. 

- Cuộc vượt thác lần hai:  

+ Sông Đà ở trùng vi thạch trận thứ hai.  

+ Người lái đò Sông Đà:  

++ Không một phút nghỉ tay nghỉ mắt phải phá luôn vòng vây thứ hai và đổi luôn chiến thuật. 

++ Trước dòng thác hùm beo hồng hộc tế mạnh trên sông đá, ông lái đò cùng chiếc thuyền cưỡi trên dòng thác như cưỡi trên lưng hổ. Ông ghì cương lái miết về phía luồng cửa sinh sau khi bám chắc luồn nước đúng. 

++ Khi bốn năm bọn thủy quân cửa ải nước xô ra, ông đò không hề nao núng mà tỉnh táo, linh hoạt thay đổi chiến thuật, ứng phó kịp thời “đứa thì ông tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến” để rồi “những luồng tử đã bỏ hết lại sau thuyền”. 

- Cuộc vượt thác lần ba:  

+ Trùng vi thạch trận thứ ba của Sông Đà.  

+ Người lái đò Sông Đà: Chứng tỏ tài nghệ chèo đò tuyệt vời của mình.  

++ Ông cứ “phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa… vút qua cổng đá”, “vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được lượn  được”… để rồi chiến thắng vinh quang.  

=> Câu văn “thế là hết thác” như một tiếng thở phào nhẹ nhõm khi ông lái đã bỏ lại hết những thác ghềnh ở phía sau lưng.  

- Nguyên nhân chiến thắng:  

+ Thứ nhất, đó là chiến thắng của sự ngoan cường, lòng dũng cảm, ý chí quyết tâm vượt qua những thử thách khốc liệt của cuộc sống.  

+ Thứ hai, đây là chiến thắng của tài trí con người, của sự am hiểu đến tường tận tính nết của sông Đà. 

+ Thứ ba, là sự tài hoa của một người nghệ sĩ. 

c. Vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ 

- Chất tài hoa: Với nhà văn, tài hoa là khi con người đạt tới trình độ điêu luyện, thuần thục trong công việc của mình, đến độ có thể sáng tạo được, có thể vươn tới tự do. Sở dĩ có thể băng băng vượt qua thác giữ, xé toang hết lớp này đến lớp khác của các trùng ghi thạch trận với phong thái rất ung dung, thảnh thơi. Bởi lẽ ông đã nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá. Sông Đà với ông giống như một bản trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc đến cả những dấu chấm than, dấu chấm câu và cả những đoạn xuống dòng. Ông đã nhớ như đóng đanh vào lòng tất cả các luồng nước.  

- Chất nghệ sĩ: 

+ Đôi cánh tay chèo lái và đôi chân giữ thế tạo đà kết hợp như vũ điệu nhịp nhàng với bản giao hưởng của dòng sông. Người lái đò đã điều khiến chiếc thuyền như một mũi tên tre  

=> Nó giống như một màn biểu diễn nghệ thuật hoàn hảo. 

d. Bàn luận mở rộng: 

- Giá trị nội dung:  

+ Tập trung ca ngợi người lao động bình dị - người lái đò trí dũng và tài hoa trong cuộc chiến đấu với Sông Đà hung bạo, công cuộc chinh phục tự nhiên  

=> Chất vàng mười của Tây Bắc  

=> Người anh hùng không chỉ xuẩ hiện trong công cuộc chiến đấu mà còn xuất hiện trong công cuộc xây dựng đất nước hàn gắn vết thương chiến tranh.  

- Đặc sắc nghệ thuật:  

+ Tập trung tô đậm chất tài hoa nghệ sĩ ở nhân vật -> phù hợp với quan niệm, với cách nhìn rộng mở của nhà văn về phẩm chất tài hoa nghệ sĩ.  

+ Nguyễn Tuân cố ý tạo nên tình huống đầy thử thách để nhân vật bộc lộ rõ phẩm chất của mình. Tình huống thử thách là những trùng vi thạch trận được tái hiện bằng cách huy động vốn tri thức của rất nhiều lĩnh vực.  Nhờ đó chiến trường Sông Đà được hiện lên cụ thể.  

- Nguyễn Tuân đã sử dụng một ngôn ngữ miêu tả đầy cá tính, giàu chất tạo hình, hoàn toàn phù hợp với đối tượng. 

III. Kết bài: 

Khái quát lại nội dung, nghệ thuật.