Đạo đức lớp 5 Bài 7 (Kết nối tri thức): Phòng, tránh xâm hại

Giải Đạo đức lớp 5 Bài 7: Phòng, tránh xâm hại

Đạo đức lớp 5 trang 47 Khởi động

Khởi động trang 47 SGK Đạo đức lớp 5: Em cùng các bạn nghe/ hát bài “Tự bảo vệ mình nhé” (sáng tác: Nguyễn Văn Chung) và cho biết để bảo vệ bản thân, chúng ta cần làm gì?

Hướng dẫn:

- HS theo dõi và nghe bài hát “ Tự bảo vệ mình nhé” theo hướng dẫn của giáo viên

Để bảo vệ bản thân, chúng ta cần:

- Không đến nơi thưa người hoặc ở riêng với ai

- Không được để ai nhìn thấy vùng đồ bơi của riêng mình

- Không để ai chạm tay chỉ cha mẹ ta thôi

- Phải bỏ đi tránh xa liền

- Kể lại với cha mẹ để bảo vệ chúng ta

- Khi gặp những người không tốt thì cần phải tránh xa

Đạo đức lớp 5 trang 47 Khám phá

Khám phá 1 trang 47 SGK Đạo đức lớp 5: Quan sát tranh, trả lời câu hỏi:

Câu hỏi:

- Em hãy nêu biểu hiện xâm hại trẻ em ở các tranh trên.

- Hãy kể thêm các biểu hiện khác của xâm hại trẻ em mà em biết.

Hướng dẫn:

- Các biểu hiện xâm hại trẻ em ở các tranh trên là:

+ Tranh a: bạn nhỏ bị xâm hại thể chất, cụ thể là bị đánh

+ Tranh b: Bạn nhỏ bị xâm hại thân thể

+ Tranh c: Bạn nhỏ bị bỏ mặc và xao nhãng

+ Tranh d: Bạn nhỏ bị xâm hại tinh thần.

- Các biểu hiện xâm hại trẻ em mà em biết như: Xâm hại thân thể, xâm hại tình dục, xâm hại tinh thần…

Khám phá 2 trang 48 SGK Đạo đức lớp 5: Tìm hiểu vì sao phải phòng, tránh xâm hại.

Em hãy đọc các trường hợp dưới đây, kết hợp quan sát tranh ở Hoạt động 1 phần Khám phá và thực hiện yêu cầu:

Câu hỏi:

- Em hãy dự đoán điều gì có thể xảy ra đốivoiws các bạn trong tranh ở Hoạt động 1.

- Em hãy nêu những hậu quả mà các bạn Hạt, Cân, Mận, Khởi phải gánh chịu trong các trường hợp trên.

- Theo em, vì sao phải phòng, tránh xâm hại?

Hướng dẫn:

- Các bạn trong tranh ở Hoạt động 1 sau khi trải qua bị xâm hại sẽ khiến các bạn nhút nhát không tự tin, bên cạnh đó òn gây ám ảnh tinh thần và tâm lí cho các bạn.

- Trong các trường hợp trên hậu quả để lại sẽ khiến các bạn nhỏ bị ám ảnh tâm lí, gây nên sợ sệt trong lòng và trở nên nhút nhát, bên cạnh đó cũng có những tình huống sau khi bị xâm hại sẽ khiến các bạn trở nên ác ý hơn và sống buông thả bản thân hơn.

- Theo em, phải phòng tránh xâm hại vì ai cũng có thể trở thành nạn nhân của việc xâm hại dù là người lớn hay trẻ nhỏ, hậu quả của việc bị xâm hại sẽ để lại trong lòng nạn nhân một bóng đen vô hình và khiến họ trở nên nhút nhát, sợ sệt trong cuộc sống.

Khám phá 3 trang 49 SGK Đạo đức lớp 5: Tìm hiểu một số quy định cơ bản của pháp luật về phòng, tránh xâm hại trẻ em.

Đọc thông tin dưới đây và thực hiện yêu cầu:

Trẻ em cũng như các cá nhân cần được bảo vệ về tính mạng, sức khoẻ, nhân phẩm, danh dự. Khoản 5 Điều 4 Luật Trẻ em 2016 (sửa đổi, bổ sung năm 2018)quy định: Xâm hại trẻ em là hành vi gây tổn hại về thể chất, tình cảm, tâm lí, danh dự, nhân phẩm của trẻ em dưới các hình thức bạo lực, bóc lột, xâm hại tình dục, mua bán, bỏ rơi, bỏ mặc trẻ em và các hình thức gây tồn hại khác.

Bất kì hành vi nào làm tổn hại đến trẻ em, tuỳ theo mức độ, tính chất và hậu quả có thể bị xử phạt hành chính (theo Nghị định số 130/2021/ NĐ-CP ngày 30/12/2021 của Chính phủ) hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự (theo Điều 142, 144, 145, 146, 147 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017). Người phạm tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi có thể chịu mức án cao nhất là từ chung thân hoặc tử hình.

Phòng, tránh xâm hại trẻ em không chỉ là trách nhiệm của cá nhân, gia đình mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội. Điều 51 Luật Trẻ em 2016 (sửa đổi, bổ sung năm 2018) quy định rõ:

1. Cơ quan, tổ chức, cơ sở giáo dục, gia đình, cá nhân có trách nhiệm thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em, trường hợp trẻ em bị xâm hại hoặc có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi đến cơ quan có thẩm quyền.

2. Cơ quan lao động – thương binh và xã hội, cơ quan công an các cấp và Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm tiếp nhận, xử lí thông tin, thông báo, tố giác; phối hợp xác minh, đánh giá, điều tra về hành vi xâm hại, tình trạng mất an toàn hoặc gây tồn hại, mức độ nguy cơ gây tồn hại đối với trẻ em.

3. Chính phủ thiết lập tổng đài điện thoại quốc gia thường trực để tiếp nhận, xử lí thông tin, thông báo, tố giác nguy cơ, hành vi xâm hại trẻ em; quy định quy trình tiếp nhận và xử lí thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em.

Câu hỏi:

- Em hãy nêu một số quy định cơ bản của pháp luật về phòng, tránh xâm hại trẻ em.

Hướng dẫn:

- Một số quy dịnh cơ bản của pháp luật về phòng, tránh xâm hại trẻ em như sau:

1. Cơ quan, tổ chức, cơ sở giáo dục, gia đình, cá nhân có trách nhiệm thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em, trường hợp trẻ em bị xâm hại hoặc có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi đến cơ quan có thẩm quyền.

2. Cơ quan lao động – thương binh và xã hội, cơ quan công an các cấp và Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm tiếp nhận, xử lí thông tin, thông báo, tố giác; phối hợp xác minh, đánh giá, điều tra về hành vi xâm hại, tình trạng mất an toàn hoặc gây tồn hại, mức độ nguy cơ gây tồn hại đối với trẻ em.

3. Chính phủ thiết lập tổng đài điện thoại quốc gia thường trực để tiếp nhận, xử lí thông tin, thông báo, tố giác nguy cơ, hành vi xâm hại trẻ em; quy định quy trình tiếp nhận và xử lí thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em.

Khám phá 4 trang 50 SGK Đạo đức lớp 5: Tìm hiểu một số cách phòng, tránh xâm hại.

a) Nhận diện các nguy cơ bị xâm hại.

Em hãy quan sát các bức tranh và thực hiện yêu cầu:

Câu hỏi:

- Em hãy nêu tình huống có nguy cơ bị xâm hại trong các bức tranh trên và giải thích vì sao.

- Hãy nêu thêm các tình huống có nguy cơ bị xâm hại khác mà em biết.

Hướng dẫn:

- Trong các tranh trên, các tình huống có nguy cơ bị xâm hại là vì ở những tranh này đều cho ta thấy rằng các bạn nhỏ đang tiếp xúc với những người lạ mà các bạn nhỏ không biết, và các bạn không tỏ ra cảnh giác với họ nên điều đó sẽ giúp những người xấu dễ dàng đạt được ý định của mình.

b) Tìm hiểu cách phòng , tránh bị xâm hại

Em hãy quan sát các bức tranh và thực hiện yêu cầu:

Câu hỏi:

- Em hãy nêu cách phòng, tránh bị xâm hại trong các bức tranh trên.

- Hãy nêu thêm cách phòng, tránh bị xâm hại khác mà em biết.

Hướng dẫn:

- Trong các bức tranh trên các bạn nhỏ đã biết đề phòng với những người lạ khi họ có ý định tiếp cận và từ chối những sự giúp đỡ của họ, và luôn có sự giúp đỡ của người thân khi đi một mình lúc trời tối hoặc những nơi vắng vẻ.

- Các cách phòng tránh xâm hại mà em biết: Không đi một mình qua những nơi vắng vẻ, không nhận sự trợ giúp từ những người mà mình không quen, không mở cửa cho người lạ vào nhà…

c) Tìm hiểu cách ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại.

Em hãy quan sát các bức tranh và trả lời câu hỏi:

Câu hỏi:

- Em hãy nêu cách ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại trong các bức tranh trên.

- Hãy nêu thêm cách ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại khác mà em biết.

Hướng dẫn:

- Ở bức tranh 1 và 2 bạn nhỏ đã lựa chọn cách đề phòng và hô hoán tìm sự giúp đỡ khi nhận ra các mối nguy hiểm ở xung quanh. Bức tranh 3 và 4 hai bạn nhỏ đã lựa chọn tìm đến sự giúp đỡ của những người có chuyên môn về tâm lí trẻ nhỏ để tâm sự.

- Những cách ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại như: Tìm sự giúp đỡ từ người lớn, đề phòng cảnh giác và tránh xa những người có biểu hiện xấu…

Giải Đạo đức lớp 5 trang 53

Đạo đức lớp 5 trang 53 Luyện tập

Luyện tập 1 trang 53 SGK Đạo đức lớp 5: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới dây? Vì sao?

Hướng dẫn:

a) Em đồng ý với ý kiến này, vì trẻ em là những chồi non mới, các em cần được bảo vệ để phát triển tốt nhất.

b) Em không tán thành với ý kiến này, thủ phạm xâm hại có thể là người quen và cũng có những người không quen.

c) Em không tán thành với ý kiến này, người quen cũng có thể là thủ phạm xâm hại vì những người quen thường sẽ dễ tiếp cận hơn.

d) Em đồng ý với ý kiến này, vì xâm hại có rất nhiều dạng xâm hại, khi các bạn nhỏ đến lớp cũng sẽ có những trường hợp các bạn xảy ra va chạm và để lại thương tích cho nhau.

e) Em tán thành với ý kiến này, vì cho dù ở độ tuổi nào và giới tính nào cũng có nguy cơ bị xâm hại.

Luyện tập 2 trang 53 SGK Đạo đức lớp 5: Những hành vi nào dưới đây là biểu hiện của xâm hại? Vì sao?

Hướng dẫn:

Ý a: Đây là biểu hiện của hành vi xâm hại vì những lời nói của bạn Lan khiến cho Cường cảm thấy thiếu tự tin và điều đấy sẽ khiến Cường bị nhút nhát rụt rè hơn, không dám thể hiện bản thân mình.

Ý b: Đây không phải biểu hiện của xâm hại vì khi bác sĩ khám bệnh cho An, do chuyên môn nên phải cởi áo của bạn ra để khám tuy nhien khi đó còn có người thân của bạn An ở đó nên sẽ bảo đảm được an toàn của bạn.

Ý c: Đây là biểu hiện của âm hại, vì những lời la mắng cáu gắt đó của mẹ sẽ để lại cho Gia sự sợ sệt và ám ảnh tâm lí, gây ra cho bạn tình trạng sợ hãi mỗi khi thấy mẹ tức giận.

Ý d: Đây là biểu hiện của xâm hại, vì chú hàng xóm cố tình đụng chạm vào người Hạ, điều đấy sẽ khiến cho bạn Hạ trở nên sợ hãi và nhút nhát hơn.

Ý e: Đây là biểu hiện của xâm hại, và việc làm này của bố bạn Tâm là đã cướp đi quyền lợi được học tập của bạn.

Giải Đạo đức lớp 5 trang 54

Luyện tập 3 trang 54 SGK Đạo đức lớp 5: Em chọn cách ứng phó nào dưới đây nếu gặp nguy cơ bị xâm hại? Vì sao?

Hướng dẫn:

Khi có nguy cơ bị xâm hại, em sẽ chọn những cách như:

+ Hít thở sâu để lấy lại bình tĩnh và tìm cách ứng phó.

+ Chống lại

+ Kêu lớn để người khác biết và giúp đỡ.

+ Kể cho người thân nghe về tình huống em gặp phải.

+ Gọi cho Tổng đài Quốc gia Bảo vệ Trẻ em 111.

Luyện tập 4 trang 54 SGK Đạo đức lớp 5: Em sẽ làm gì trong các tình huống sau:

a) Thanh thường bị một nhóm bạn trong lớp trêu chọc, bàn tán về ngoại hình. Mỗi lần thấy Thanh, bạn đó lại cười cợt chê bai.

b) Trong một lần dọn dẹp nhà cửa, mẹ phát hiện Dung có một cuốn sổ nhật kí. Vì muốn biết suy nghĩ, tâm tư của con gái nên mẹ đã mở ra đọc.

c) Giờ ra chơi, Hải đang đi ở khu vực phía sau nhà vệ sinh thì nhin thấy hai bạn lớp khác đứng quây xung quanh và ép một bạn cùng lớp Hải đứng sát vào tường với vẻ mặt tức giận.

d) Trời xẩm tối, khi đang trên đường về nhà, Kiên thấy có một người đàn ông lạ mặt đi theo mình. Khi bạn đi nhanh thì người đó cũng đi nhanh, đi chậm thì người đó cũng đi chậm khiến Kiên rất sợ hãi.

e) Quỳnh đang chơi cùng bạn thì chú hàng xóm đi qua. Chú khen Quỳnh xinh gái rồi kéo Quỳnh lại, ôm vào lòng khiến bạn rất sợ hãi.

Hướng dẫn:

- Tình huống a: Em sẽ khuyên các bạn không nên mang khuyết điểm của bạn ra để trêu đùa đùa cợt, vì điều đó sẽ khiến bạn cảm thấy bị tổn thương và sẽ khiến bạn cảm thấy tự ti.

- Tình huống b: Nếu em là Quỳnh em sẽ nói với mẹ rằng việc mẹ làm là sai, việc làm của mẹ đã vi phạm vào quyền riêng tư của cá nhân em.

- Tình huống c: Nếu em là Hải em sẽ kha khuyên ngăn và nói các bạn rằng không được đánh bạn, vì đó là một hành vi xâm phạm về sức khoẻ và thân thể của bạn.

- Tình huống d: Nếu em là Kiên em sẽ hít thật sâu để lấy lại bình tĩnh và tìm sự giúp đỡ của những người đi đường xung quanh.

- Tình huống e: Nếu em là Quỳnh, em sẽ chống cự lại và về nhà kể lại câu chuyện này với bố mẹ, hoặc ngay lúc đó tranh thủ tìm kiếm sự giúp đỡ từ những người xung quanh.

Giải Đạo đức lớp 5 trang 56

Luyện tập 5 trang 56 SGK Đạo đức lớp 5: Em cùng các bạn trong nhóm xây dựng tiểu phẩm, thảo luận cách ứng phó và đóng vai thể hiện trong các trường hợp sau:

- Bị đe doạ;

- Bị chửi mắng;

- Bị bỏ rơi, ít được quan tâm.

Hướng dẫn:

- HS thảo luận nhóm, lựa chọn các tình huống, lên ý tưởng phân vai và thự hành đóng vai.

Đạo đức lớp 5 trang 56 Vận dụng

Vận dụng 1 trang 56 SGK Đạo đức lớp 5: Em hãy cùng bạn ghi lại những điều nên làm và không nên làm để phòng tránh bị xâm hại theo mẫu sau:

Hướng dẫn:

Vận dụng 2 trang 56 SGK Đạo đức lớp 5: Em hãy sưu tầm bài thơ, bài hát,.. hoặc thiết kế tờ rơi tuyên truyền về phòng tránh xâm hại; sau đó, chia sẻ với các bạn trong lớp

Hướng dẫn:

- HS tiến hành tự sưu tầm bài thơ, bài hát, hoặc thiết kế tờ rơi, sau đó chia sẻ với các bạn trong lớp.

Vận dụng 3 trang 56 SGK Đạo đức lớp 5: Em hãy đóng vai là tuyên truyền viên để phổ biến đến bạn bè các kĩ năng phòng, tránh xâm hại.

Hướng dẫn:

- HS tự đóng vai và phổ biến các kĩ năng phòng tránh xâm hại đến bạn bè.