- Dự đoán hiện tượng đối với chậu cây hoa giấy đang trồng ngoài sáng vào trong nhà:

+ Hiện tượng: Cây bị héo, vàng lá, úa lá, còi cọc.

+ Giải thích: Khi vào trong nhà các điều kiện môi trường đều có sự thay đổi nhất định đặc biệt là ánh sáng (cường độ ánh sáng trong nhà yếu hơn rất nhiều ngoài trời) → cây thực hiện quá trình quang hợp yếu hơn so với ngoài sáng → các chất hữu cơ tạo ra ít hơn trong khi các chất hữu cơ trong cây lại bị phân giải dần dần → cây thiếu chất dinh dưỡng.

- Dựa vào phương trình tổng quát của quang hợp, cho biết những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình quang hợp:

Phương trình tổng quát của quang hợp:

         Nước + Carbon dioxide      Ánh sáng, Diệp lục         Chất hữu cơ +   Oxygen

→ Những yếu tố ảnh hưởng đến quang hợp là:

+ Ánh sáng

+ Nước

+ Carbon dioxide

- Những cây ưa sáng mạnh: cây bàng, cây phượng, cây đào, cây vải, cây mít,…

- Những cây ưa sáng yếu: cây trầu không, cây lá lốt, cây vạn niên thanh, cây thường xuân, cây lưỡi hổ,…

Trong hình 19.1:

- Cây ưa sáng mạnh là cây bạch đàn vì lá bạch đàn nhỏ, có phiến dày, màu xanh nhạt hơn → để vừa thu được đủ lượng ánh sáng cần thiết vừa giúp lá cây không bị đốt nóng khi cường độ ánh sáng quá mạnh.

- Cây ưa sáng yếu là cây trầu không, vì lá trầu không có phiến lá rộng, mỏng, màu xanh đậm (chứa nhiều lục lạp) → để thu được nhiều ánh sáng nhất có thể trong điều kiện ánh sáng yếu.

Thời gian chiếu sáng có thể ảnh hưởng đến cường độ quang hợp của cây trồng. Một số cây trồng chỉ sinh trưởng, phát triển, ra hoa, kết quả trong điều kiện chiếu sáng mạnh và thời gian chiếu sáng đủ (có thể là thời gian chiếu sáng dài hoặc ngắn tùy theo loại cây). Như vậy, việc dùng đèn chiếu sáng vào ban đêm nhằm cung cấp đủ cường độ ánh sáng và thời gian chiếu sáng thích hợp để kích thích quá trình quang hợp tích lũy vật chất trong cây → sẽ giúp cây trưởng và phát triển tốt hơn → thu hoạch sớm hơn và có thể thu hoạch trái vụ (ví dụ: cây thanh long,…).

Ánh sáng mạnh hay yếu có ảnh hưởng đến quang hợp ở rong đuôi chó:

- Khi ánh sáng mạnh (khoảng cách từ đèn tới cành rong ngắn) thì cây quang hợp mạnh, giải phóng ra nhiều khí Oxygen (số lượng bọt khí nhiều).

- Khi ánh sáng yếu (khoảng cách từ đèn tới cành rong dài) thì cây quang hợp yếu, giải phóng ra ít khí Oxygen (số lượng bọt khí ít).

- Nhiều giống cây trồng muốn thu năng suất cao thì không nên trồng cây với mật độ quá dày, vì: Trồng quá dày khiến cây thu nhận được ít ánh sáng hơn → Quá trình quang hợp diễn ra yếu, chất hữu cơ tạo thành ít hơn → Năng suất cây trồng thấp.

- Ví dụ: cây ngô, cây lúa,… khi trồng với mật độ quá dày thì cây sẽ cao vống lên nhưng thân còi cọc; sản lượng ngô, lúa thu được thấp.

- Nhiều giống cây cảnh trồng trong chậu để trong nhà vẫn xanh tốt, vì: Những cây cảnh này có nhu cầu ánh sáng không cao (ưa sáng yếu) nên khi đặt trong nhà vẫn có thể quang hợp được và phát triển xanh tốt.

- Ví dụ: cây vạn niên thanh, cây lưỡi hổ,…

Ảnh hưởng của nồng độ carbon dioxide đến quang hợp ở cây đậu xanh và cây bí đỏ:

- Nồng độ Carbon dioxide càng tăng lên trong giới hạn từ 0,03% → 0,1% thì cường độ quang hợp ở hai cây tăng lên.

- Nhưng khi nồng độ carbon dioxide tăng lên quá cao (0,4%) thì cường độ quang hợp ở cả hai cây đều giảm.

- So sánh cường độ quang hợp của cây đậu xanh và cây bí đỏ ở cùng một nồng độ carbon dioxide: Ở cùng nồng độ carbon dioxide, cường độ quang hợp của cây đậu xanh luôn thấp hơn cường độ quang hợp của cây bí đỏ.

- Kết luận: Ở cùng một nồng độ carbon dioxide, thì cường độ quang hợp ở mỗi loại cây là khác nhau.

- Vai trò của nước trong quá trình quang hợp:

+ Nước là nguyên liệu tham gia trực tiếp vào quá trình quang hợp ở cây xanh.

+ Nước là thành phần chiếm nhiều nhất trong cây, là “phương tiện” để vận chuyển các chất hữu cơ trong cây.

+ Nước điều tiết khí khổng đóng mở giúp cho CO₂ khuếch tán vào lá đến lục lạp.

+ Nước tham gia điều hòa nhiệt độ của cây giúp quang hợp diễn ra bình thường.

- Từ những vai trò trên cho thấy ảnh hưởng của nước đến quang hợp của cây xanh:

+ Nước ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình quang hợp của cây xanh. Khi cây hấp thụ đủ nước, quang hợp diễn ra bình thường. Khi cây thiếu nước, cây thiếu nguyên liệu quang hợp đồng thời khí khổng đóng lại, lượng carbon dioxide khuếch tán vào lá cây giảm dẫn tới quang hợp giảm.

+ Nhu cầu nước của thực vật phụ thuộc vào từng loài cây và từng giai đoạn phát triển khác nhau.

Ví dụ cây có nhu cầu nước khác nhau ở mỗi giai đoạn phát triển:

 - Cây mía: khi mới trồng cần tưới nước thường xuyên, đến khi có đốt thì không cần tưới nước nữa.

- Cây lúa nước: từ khi gieo sạ đến 30 ngày tuổi là giai đoạn đẻ nhánh, nên cây lúa cần nước nhiều;  từ 40 ngày tuổi trở đi, cây lúa chuẩn bị bước vào thời kỳ đòng trổ, cần ít nước hơn giai đoạn đẻ nhánh; khi lúa chín hoàn toàn, cây không cần quá nhiều nước (có thể để chân ruộng trồng khô).

Ở địa phương:

 - Cây cần nhiều nước: cây lúa, cây rau muống nước, cây cải, cây rau cần,…

Trong trồng trọt muốn thu được năng suất cao thì cần tưới đủ nước cho cây vì:

- Quang hợp tạo ra chất hữu cơ nên quang hợp đóng vai trò chủ yếu trong việc quyết định năng suất của cây trồng.

- Nước vừa là nguyên liệu tham gia trực tiếp vào quá trình quang hợp vừa là yếu tố quyết định khả năng trao đổi khí qua khí khổng, khả năng vận chuyển các chất trong cây. Do đó, nước có vai trò quan trọng trong quá trình quang hợp.

→ Tưới đủ nước giúp cây quang hợp hiệu quả → Cây sinh trưởng phát triển tốt, tạo thành nhiều chất hữu cơ giúp thu được năng suất cao.

Ảnh hưởng của nhiệt độ đến quang hợp ở thực vật:

- Quang hợp ở cây xanh diễn ra bình thường ở nhiệt độ trung bình từ 20 – 30^oC.

- Khi nhiệt độ giảm xuống quá thấp hoặc tăng lên quá cao sẽ ảnh hưởng đến tốc độ bình thường của các phản ứng trong quang hợp → đều khiến quá trình quang hợp giảm hoặc ngừng lại.

Ảnh hưởng của nhiệt độ đến quang hợp ở cây cà chua: Ở các nhiệt độ khác nhau, cường độ quang hợp của cây cà chua sẽ khác nhau.

- Cà chua quang hợp mạnh nhất ở nhiệt độ 21^oC.

- Khi nhiệt độ thấp (13^oC) cây quang hợp yếu.

- Khi nhiệt độ quá cao (35^oC), quá trình quang hợp bị ngưng trệ.

Không phải cứ tăng nhiệt độ là cường độ quang hợp tăng. Nếu nhiệt độ tăng cao quá sẽ khiến cho các hạt diệp lục bị phân hủy, các enzyme xúc tác cho các phản ứng quang hợp bị biến tính → quá trình quang hợp bị ngưng trệ.

- Phải chống nóng và chống rét cho cây vì các biện pháp chống nóng, chóng rét cho cây có tác dụng tạo điều kiện nhiệt độ thuận lợi cho quá trình quang hợp, cây sẽ tạo được nhiều chất hữu cơ, giúp cây lớn nhanh và sinh trưởng tốt.

- Ví dụ biện pháp chóng nóng, chống rét cho cây:

+ Ví dụ biện pháp chống nóng cho cây: tưới nước vào sáng sớm hoặc chiều mát; làm mái che, giàn che,…

+ Ví dụ biện pháp chống rét cho cây: ủ ấm gốc cây, bón thêm phân lân và phân kali,…

Hậu quả của việc cháy rừng và chặt phá rừng đầu nguồn:

- Gây ra hiện tượng lũ lụt, sạt lở đất, làm giảm lượng nước ngầm,…

- Gây mất nơi sinh sống, nơi sinh sản của sinh vật,...

- Làm mất đi nguồn thức ăn của nhiều loài động vật.

- Diện tích rừng giảm thì lượng oxygen giảm, lượng carbon dioxide tăng gây hiện tượng hiệu ứng nhà kính (nhiệt độ Trái Đất tăng lên) kéo theo đó là một loạt các hệ lụy về biến đổi khí hậu như hạn hán, lũ lụt, sóng thần,… đe dọa trực tiếp đến đời sống của con người và các sinh vật khác.

a)

- Vai trò của cây xanh :

+ Cung cấp nguyên liệu, nhiên liệu, thuốc chữa bệnh,… cho con người

+ Tổng hợp chất hữu cơ → cung cấp thức ăn và năng lượng cho các sinh vật khác.

+ Hấp thụ khí Carbon dioxide giúp điều hòa khí hậu đồng thời nhả ra khí Oxygen cung cấp dưỡng khí cho các sinh vật khác.

+ Là nơi sống cho sinh vật khác.

+ Thoát hơi nước giúp điều hòa nhiệt độ và độ ẩm trong không khí.

+ Chống ngập lụt, xói mòn, sạt lở đất,…

- Các vai trò này bắt nguồn từ đặc điểm và hoạt động sinh lí của thực vật như quá trình quang hợp hay rễ cây bám giữ đất,…

Ý nghĩa của việc trồng và bảo vệ cây xanh:

- Góp phần làm giảm các thảm hoạ lũ lụt, sạt lở đất, xói mòn,…

- Cung cấp đủ nguyên, nhiên liệu cho quá trình sản xuất trong đời sống.

- Cung cấp đủ thức ăn cho các sinh vật.

- Đảm bảo cung cấp nơi sống, nơi sinh sản cho các sinh vật khác.

- Cung cấp đủ khí oxygen cho sự sống.

- Góp phần điều hòa khí hậu, giảm hiệu ứng nhà kính.

        Sau Tết vừa rồi, trường em có phát động ngày lễ trồng cây cho toàn thể giáo viên và học sinh trong nhà trường. Cô giáo chủ nhiệm đã phổ biển trước cho chúng em một tuần để mỗi bạn chuẩn bị một cây giống nhỏ, một chiếc xẻng để mang đến trường. Trong ngày lễ, các bạn học sinh đến rất đông, các thầy cô cũng mang rất nhiều cây giống tới. Sau đó, thầy cô tập trung học sinh thành hàng và dẫn chúng em ra vườn sau của trường. Ở đây, đất đã được phân thành ô nhỏ và được đào hố sẵn.Thầy cô hướng dẫn cho chúng em cách đặt cây vào hố và lấp đất, tưới cây. Mọi người đều rất hăng hái với công việc, tuy ban đầu còn bỡ ngỡ nhưng sau đó mọi thứ cũng đã thành thục hơn. Thầy cô nói số cây được trồng ở đây đến khi lớn hơn sẽ được vận chuyển ra các đường cao tốc và các khu dân cư trong thành phố giúp thành phố thêm xanh hơn, không khí trong lòng hơn. Đây đúng là một buổi hoạt động ý nghĩa và khó quên.

Để góp phần trồng thêm nhiều cây xanh, em cần:

- Hưởng ứng các phong trào trồng cây gây rừng.

- Tuyên truyền mọi người không chặt phá cây cối, chặt phá rừng, đốt rừng bừa bãi.

- Tuyên truyền mọi người tích cực tham gia trồng cây.

- Phương trình quang hợp:

Nước + Carbon dioxide      Ánh sáng, Diệp lục         Chất hữu cơ +   Oxygen

- Từ phương trình quang hợp giải thích vai trò của cây xanh trong tự nhiên:

+ Cây xanh hấp thụ khí Carbon dioxide, nhả ra khí Oxygen → làm giảm hiệu ứng nhà kính, giúp điều hòa khí hậu, cung cấp Oxygen cho sự sống.

+ Hệ rễ cây cắm sâu dưới đất để lấy nước và các khoáng chất cung cấp cho quá trình quang hợp → Góp phần làm giảm các thảm hoạ lũ lụt, sạt lở đất, xói mòn,…

+ Cây xanh tạo ra chất hữu cơ → Cung cấp thức ăn cho các sinh vật.

+ Cây xanh chuyển hóa năng lượng ánh sáng thành hóa năng trong các hợp chất hữu cơ → Giúp cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của sinh vật.